Data:07.05.21r. kl.8
Temat: Zależności pokarmowe w ekosystemie.
1.Zależności pokarmowe- są to takie zależności między gatunkami, gdzie jeden gatunek jest pokarmem dla drugiego gatunku.
Zależności pokarmowe możemy przedstawić za pomocą łańcucha pokarmowego inaczej troficznego.
W każdym łańcuchu troficznym wyróżniamy 3 poziomy organizmów:
1 poziom to producenci– są to organizmy samożywne, które produkują materię organiczną (pokarm) dla pozostałych poziomów troficznych.
Producentami są rośliny, niektóre bakterie i protisty.
2 poziom to konsumenci- są to organizmy cudzożywne, które dzielimy na:
- konsumentów I rzędu- to roślinożercy: krowa, koń, owca, sarna, żubr, łoś.
- Konsumentów II rzędu-to mięsożercy( drapieżniki): lwy, tygrysy, wilki, ptaki drapieżne,
- konsumentów III rzędu-są to wszystkożercy: człowiek, dzik, świnia, niedźwiedź, szczur,
3 poziom to destruenci- to bakterie i grzyby, pierścienice i niektóre stawonogi, które rozkładają martwą materię organiczną na związki proste.
Przykładowe łańcuchy pokarmowe:
a) mniszek lekarski- konik polny-jaszczurka-bocian
b )trawa- krowa człowiek
c) liście ziemniaka- stonka ziemniaczana- bażant- myszołów
W ekosystemie organizmy połączone są ze sobą sieciami pokarmowymi.
2.Równowaga ekosystemu i jej zakłócenia.
Prawidłowo działający ekosystem znajduje się w stanie równowagi dynamicznej dzięki procesom naturalnej regulacji gatunków.
Zakłócenie tej równowagi może nastąpić wtedy gdy:
- z ekosystemu zniknie jeden z gatunków
- do ekosystemu zostanie wprowadzony obcy gatunek
Praca domowa na ocenę.
Ułóż po 2 łańcuchy pokarmowe:
- w lesie
- na polu
- na łące
- w jeziorze lub rzece
- w morzu lub oceanie
Pamiętaj, aby w łańcuchach były organizmy żyjące w tych ekosystemach i aby zwierzęta i rośliny nie powtarzały się.
Masz na to czas 7 dni, do czwartku(13.05.21r) włącznie. Powodzenia.
Data:23.04.21r. kl.8.
Karta pracy z ekologii na ocenę.
Czas zrobienia karty do czwartku 06.05.21r.włącznie.
1.Wyjaśnij pojęcia:
ekologia-
nisza ekologiczna-
zakres tolerancji ekologicznej-
populacja-
biocenoza-
biotop-
zależności pokarmowe-
2.Wymień czynniki wpływające na liczebność i zagęszczenie populacji.
a.
b.
c.
3.Opisz strukturę przestrzenną populacji, z przykładami roślin i zwierząt.
a.
b.
c.
4.Scharakreryzuj populację rozwijającą się, ustabilizowaną i wymierającą.
a.rozwijająca się –
b. ustabilizowana-
c.wymierająca-
5.Wymień po przecinku po 4 przykłady, z przykładami organizmów:
a. przystosowania organizmów do drapieżnictwa-
b. sposoby polowania-
c. przystosowania organizmów do roślinożerności-
d .przystosowania organizmów do pasożytnictwa-
e. jak nie dać się zjeść u zwierząt-
f. jak nie dać się zjeść u roślin-
6. Opisz po 2 przykłady:
a.symbiozy-
b. protokooperacji-
c. komensalizmu-
Data:23.04.21r. kl.8.
Temat:Cym jest ekosystem?
1. Składniki ekosystemu:
| Biocenoza- składniki ożywione | Biotop- składniki nieożywione |
| Rośliny | Powietrze |
| Zwierzęta | Woda |
| Ludzie | Gleba |
| Grzyby | Skały |
| Protisty | Światło |
| Bakterie | Temperatura |
2.Rodzaje ekosystemów:
- naturalne– powstały bez udziału człowieka np.morza,jeziora,lasy tropikalne
- sztuczne– stworzone przez człowieka np. sady, pola uprawne, sztuczne zbiorniki wodne
3.Przemiany ekosystemów.
Proces stopniowych zmian ekosystemu, prowadzący do powstania ekosystemu o większej liczbie gatunków nazywamy sukcesją. Wyróżniamy 2 rodzaje sukcesji:
a).sukcesja pierwotna-rozwija się tysiące lat i polega na rozwijaniu się biocenozy od początku, w miejscu, w którym nie było żadnych organizmów.
b). sukcesja wtórna-jeśli biocenoza rozwija się na terenie zmienionym przez człowieka np. na nieuprawianych polach.
4.Warstwowy układ ekosystemu lasu
| Warstwy w lesie | Rośliny | Zwierzęta |
| Gleba i ściółka leśna | Opadłe z drzew liście i igły,małe gałązki | 5szt. |
| Runo leśne (do 50 cm) | 10szt. | 5szt. |
| Podszycie lasu (do 2,5 m) | 5szt. | 10szt. |
| Korony drzew | 4szt. drzewa liściaste: 4szt. drzewa iglaste: | 5szt. |
Data:16.04.21r. kl. 8.
Temat: Nieantagonistyczne zależności w przyrodzie.
Obejrzyjcie film, a następnie przepiszcie notatkę do zeszytu.
1.Zależności nieantagonistyczne to inaczej zależności korzystne, przynajmniej dla jednej ze stron.
Wyróżniamy 3 rodzaje tych zależności:
a) mutualizm- inaczej symbioza to zależność niezbędna lub konieczna do przeżycia dla obu stron.np.
- Porosty -to zależność pomiędzy grzybem, a glonem
- rośliny nasienne i grzyby to mikoryza,
- mrówki grzybiarki i grzyby
- rośliny motylkowe i bakterie brodawkowe
b) protokooperacja- to zależność korzystna ale niekonieczna do przeżycia dla obu stron np.
- zależność między ukwiałem i rakiem pustelnikiem
- kolibry i rośliny
- mszyce i mrówki
- ptaki bąkojady i bawoły
c)komensalizm- to zależność, z której korzyści czerpie tylko jedna ze stron, nie wyrządzając szkody drugiemu organizmowi i nie przynosząc mu pożytku np.
- lwy i hieny lub sępy
- rekiny i małe rybki podnawki
Proszę nauczyć się tego tematu str.111-115.
Data:09.04.21r. kl.8
Temat: Pasożytnictwo.
1.Pasożytnictwo to zależność antagonistyczna, w której jeden organizm jest pasożytem i żyje kosztem drugiego organizmu, swojego żywiciela.
a).pasożyty zewnętrzne-pchły, wszy, kleszcze, pijawki.
b).pasożyty wewnętrzne-tasiemce, glista ludzka, owsiki, włosień kręty, przywry.
2.Przystosowania do pasożytniczego trybu życia:
- Narządy czepne u pasożytów zewnętrznych np. tasiemiec uzbrojony ma haczyki i przyssawki,
- uproszczona budowa ciała np. pchły nie mają skrzydeł, ponieważ przemieszczają się razem z żywicielami; pasożyty wewnętrzne np. tasiemce pozbawione są narządów zmysłów,
- duża ilość potomstwa np. u tasiemca kilkadziesiąt tysięcy jaj
- różne sposoby pobierania pokarmu np. komar ma aparat gębowy kująco- ssący; tasiemce wchłaniają pokarm całą powierzchnią ciała, nie mają przewodu pokarmowego,
- wytwarzanie substancji chemicznych np. pasożyty zewnętrzne wydzielają substancje znieczulające, a pasożyty wewnętrzne mają ciało pokryte oskórkiem lub substancjami chroniącymi przed strawieniem przez żywiciela.
3.Znaczenie pasożytów:
a)osłabiają organizm żywiciela,
b)zatruwają organizm żywiciela produktami przemiany materii,
c)przenoszą wiele chorób np. kleszcze przenoszą boreliozę i wirusowe zapalenie mózgu,
d)pasożyty roślin powodują straty w rolnictwie np. rdza źdźbłowa atakuje pszenicę.
Data:26.03.21r. kl.8
Temat: Drapieżnictwo i roślinożerność.
1.Drapieżnictwo = drapieżnik( mięsożerca) + ofiara( pokarm)
2.Znaczenie drapieżników:
a) polują na osobniki stare, chore, słabe i młode
b)dokonują selekcji, w wyniku której, pozostają osobniki zdrowe, silne, potrafiące się bronić i ukrywać.
3. Przystosowania organizmów do drapieżnictwa.
- Smukłe ciało, długi ogon, obszerna klatka piersiowa i duże płuca, dobrze rozwinięte narządy zmysłów, szerokie nozdrza, umięśnione tylne kończyny, ostre kły.
4.Sposoby polowania.
- Upodabnianie się do podłoża np. pająk kwietnik
- tworzenie pułapek np. pająki tworzą sieć
- paraliżowanie ofiary np. meduzy
- wabienie przynętą np. niektóre żółwie
- skradanie się np. lwy
- atak z ukrycia np. murena
5.Jak nie dać się zjeść, czyli sposoby ochrony przed drapieżnika
- kamuflaż np. patyczaki
- upodabnianie się do groźnych gatunków np. niektóre motyle do os
- napompowywanie ciała powietrzem np. najeżka
- udawanie martwego np. zaskrońce
- substancje toksyczne w ciele np. u drzewołaza lazurowego
- posiadanie twardego pancerza np. u pancernika
6.Rośliny drapieżne – rosiczka, dzbanecznik.
7.Roślinożerność = roślinożerca (żubr, krowa,owca) + roślina (pokarm)
8.Znaczenie roślinożerców.
- Osłabienie roślin i narażenie ich na choroby
- zapobieganie zarastaniu łąk,
- ptaki i niektóre ssaki przyczyniają się do rozsiewania nasion.
9.Jak rośliny bronią się przed zjedzeniem?
- Kaktusy mają kolce
- pokrzywy mają olejki parzące,
- litopsy upodabniają się do kamieni,
- niektóre rośliny wytwarzają trujące substancje np. lulek czarny,
10.Przystosowania organizmów do roślinożerności.
- U przeżuwaczy tj. krowa, żubr występują: żołądek składa się z 4 komór, w 1 komorze znajdują się bakterie i protisty odpowiedzialne za trawienie celulozy, długie jelita, zęby o szerokich powierzchniach do rozcierania pokarmu, dobrze rozwinięty zmysł smaku i węchu itp.
- u motyli-aparat gębowy ssący w postaci rurki,
- u ptaków odpowiednie dzioby w zależności od rodzaju pokarmu,
- u świstaków i bobrów siekacze rosną przez całe życie i muszą być ścierane
- u ślimaka tarka z ząbkami zamiast języka
- u termitów w przewodzie pokarmowym są protisty rozkładające celulozę.
Temat: Rodzaje konkurencji.
1.Zależności między organizmami w przyrodzie:
a. antagonistyczne czyli ujemne: konkurencja, roślinożerność, drapieżnictwo, pasożytnictwo.
b. nieantagonistyczne czyli dodatnie: mutualizm, protokooperacja, komensalizm.
2.O konkurencji mówimy wtedy, gdy organizmy rywalizują ze sobą o te same ograniczone zasoby środowiska. Wyróżniamy:
- konkurencję wewnątrzgatunkową – gdy współzawodniczą osobniki tego samego gatunku
- konkurencję międzygatunkową– gdy współzawodniczą osobniki innych gatunków
Rośliny konkurują najczęściej o:
- dostęp do światła,
- dostęp do wody i soli mineralnych,
- zwierzęta zapylające kwiaty lub rozsiewające nasiona.
Zwierzęta konkurują o:
- pokarm,
- dostęp do wody,
- partnera do rozrodu,
- terytorium lub miejsce schronienia.
3.Skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej:
a. podział przestrzeni na terytoria
b. ustalenie się hierarchii w stadzie
c. prowadzi do śmierci słabszych osobników.
4.Skutki konkurencji międzygatunkowej:
a. wypieranie jednego gatunku przez drugi,
b. zmiana niszy ekologicznej
Data:12.03.21r. kl.8.
Temat: Cechy populacji.
1.Populacja to grupa osobników tego samego gatunku, żyjących na określonym obszarze w tym samym czasie.
2.Cechy populacji:
- liczebność-liczba osobników jednego gatunku występujących na określonym obszarze, w tym samym czasie.
- zagęszczenie-to liczba osobników przypadająca na określoną jednostkę powierzchni lub objętości; policz zagęszczenie żubrów w puszczy Białowieskiej, jeżeli ich liczba wynosi 600 osobników i zajmują obszar 150 km kwadratowych.
- śmiertelność-to liczba osobników danej populacji, które umarły w określonym czasie. Śmierć osobników może nastąpić z różnych powodów np. brak pokarmu, choroby, ze starości, atak drapieżnika, wędrówki, klęska ekologiczna ( powóź, pożar, trzęsienie ziemi)
- rozrodczość-to liczba potomstwa wydanego na świat w określonym czasie. Zależy ona od: ilości pokarmu, warunków środowiska, drapieżników.
- migracje– wędrówki osobników inaczej przemieszczanie się osobników z populacji( emigracja) i do populacji (imigracja). Migracje związane są z wędrówkami sezonowymi, w poszukiwaniu pokarmu lub partnera do rozrodu.
- struktura przestrzenna populacji-jest to sposób rozmieszczenia populacji na zajmowanym terenie. Wyróżniamy 3 rodzaje struktury przestrzennej:
a.rozmieszczenie losowe ( przypadkowe)- charakterystyczne dla zwierząt żyjacych pojedyńczo np. lisy, motyle, a u roślin dla tych, których nasiona rozsiewane są przez wiatr np. mniszek lekarski,
b.rozmieszczenie równomierne– w przyrodzie rzadko występuje np. u roślin na pustyniach, u zwierząt, które są drapieżnikami pilnującymi swojego terytorium.
c. rozmieszczenie skupiskowe – występuje u zwierząt żyjących w stadach np. wilki, żubry, słonie, antylopy, czy ławice ryb, owady żyjące w społecznościach np. pszczoły mrówki; u roślin rosnących w kępach np. pokrzywy, konwalie,
- struktura płciowa– jest to stosunek liczby osobników żeńskich i męskich w populacji; u większości gatunków jest tyle samo samic, ile samców.
- struktura wiekowa– jest to stosunek liczby osobników w poszczególnych grupach wiekowych. W życiu każdego organizmu wyróżniamy 3 okresy rozwojowe:
a.okres młodzieńczy– trwa od narodzin do osiągnięcia dojrzałości płciowej.
b. okres rozrodczy– trwa od momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej do jej zakończenia.
c. okres starości-trwa od momentu utraty zdolności rozmnażania do śmierci.
Ze strukturą wiekową powiązane są piramidy wieku:
- Populację rozwijającą się charakteryzuje znaczna ilość osobników młodocianych. Liczebność takiej populacji będzie rosła.
- W populacji ustabilizowanej liczba osobników w poszczególnych okresach rozwojowych jest zbliżona. Liczebność utrzymuje się na stałym poziomie.
- Populacja wymierająca charakteryzuje się znaczną przewagą organizmów dojrzałych i starych. Liczebność takiej populacji maleje, może ona wyginąć.
Data:05.03.21r. kl.8.
Temat: Organizm a środowisko.
1.Czym jest ekologia?
Nazwa pochodzi z języka greckiego: „oikos” oznacza dom a „logia” nauka.
Ekologia zajmuje się opisywaniem zależności między organizmami a środowiskiem oraz badaniem wzajemnego wpływu różnych organizmów.
2.Podstawowe pojęcia ekologiczne:
a. nisza ekologiczna- są to wymagania każdego organizmu tj.
- warunki środowiska np. temperatura, wilgotność,
- dostępność zasobów środowiska np. pokarm, miejsce do życia,
- powiązania organizmów z innymi organizmami np. ilość drapieżników
b. siedlisko-jest to przestrzeń, w której występuje dany organizm.na tym obszarze organizm znajduje pokarm, schronienie, rozmnaża się i rozwija.np siedliskiem bociana białego są tereny wiejskie, a bociana czarnego obszary w pobliżu rzek i jezior.
c. tolerancja ekologiczna -jest to zdolność przystosowywania się organizmu do zmian zachodzących w środowisku.
d. zakres tolerancji ekologicznej -zakres zmienności danego czynnika, od minimum do maksymum, w którym organizm może przetrwać np. temperatura.
e. eurybionty– to organizmy o szerokim zakresie tolerancji ekologicznej np. sosna, szczur wędrowny
f. stenobionty-to organizmy o wąskim zakresie tolerancji np. rzekotka czerwonooka, koralowce,
g. organizmy wskaźnikowe -są to organizmy o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej wobec badanego wskaźnika, które mówią nam o stanie środowiska. np. larwy jętek występują tylko w czystych wodach; podobnie pstrągi, raki, małże.
h. skala porostowa – służy do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki w badanej okolicy.
Data:19.02.21r. Kl 8.
Temat:Podsumowanie wiadomości z ewolucjonizmu – karta pracy na ocenę.
Termin zrobienia pracy do następnej lekcji biologii, czyli do 26.02.21r.
1.Wyjaśnij pojęcia i podaj po 1 przykładzie.
a. narządy homologiczne-
b. narządy analogiczne-
c.konwergencja-
d.izolacja geograficzna-
2.Opisz podane pojęcia i podaj po 3 przykłady:
a. skamieniałości-
b.ogniwa pośrednie-
c.relikty-
d.narządy szczątkowe-
e.endemity-
3.Podaj 3 różnice między doborem naturalnym i sztucznym.
a.
b.
c.
4.Przedstaw 5 głównych założeń teorii ewolucji Karola Darwina.
a.
b.
c.
d.
e.
5.Podaj po 4 podobieństwa i różnice w budowie człowieka i innych człekokształtnych:
podobieństwa:
1.
2.
3.
4.
różnice:
1.
2.
3.
4.
6.Przypisz formom człowiekowatym cechy, które pojawiły się u nich po raz pierwszy w rozwoju ewolucyjnym.
Australopitek-
Człowiek zręczny-
Człowiek wyprostowany-
Neandertalczyk-
Człowiek rozumny-
Data:12.02.21r. kl.8.
Temat:Pochodzenie człowieka.
1.Systematyka człowieka.
Królestwo: zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Gromada: ssaki
Rząd: naczelne
Nadrodzina: małpy człekokształtne
Rodzina:człowiekowate
Rodzaj:człowiek (Homo)
Gatunek: człowiek rozumny (Homo sapiens)
2.W czym jesteśmy podobni do małp człekokształtnych?
- obuoczne widzenie, postrzeganie świata w 3 wymiarach
- rozróżnianie barw
- długie kończyny z obrotowymi stawami
- chwytne dłonie z przeciwstawnym kciukiem
- rozbudowane mięśnie mimiczne
- zredukowany ogon
- długi okres dzieciństwa
3.Różnice w budowie człowieka i małp człekokształtnych:
- dwunożność i wyprostowana postawa ciała
- duży mózg, i zmiana budowy czaszki
- zredukowane owłosienie ciała
- wysoko rozwinięte zdolności manualne
- rozwój mowy
- wysoko rozwinięta inteligencja
- tworzenie dóbr kultury tj.muzyka, poezja
4.Na przebieg ewolucji człowieka miały wpływ zmiany klimatyczne,lasy tropikalne zmieniły się w sawannę i przodkowie człowieka musieli przystosować się do tych zmian, to doprowadziłodo powstania nowych gatunków.
- Australopitek – (Australopithecus) żył głównie na otwartych przestrzeniach sawanny, w razie niebezpieczeństwa wspinał się na drzewa, ale większość czasu chodził wyprostowany na dwóch nogach, przeważała dieta roślinna
- Człowiek zdolny/zręczny-(Homo habilis) miał większy mózg, wytwarzał proste narzędzia kamienne, żył w jaskiniach, był wszystkożerny
- Człowiek wyprostowany- (Homo erectus) skolonizował Afrykę i Eurazję wytwarzał bardziej skomplikowane narzędzia(dzidy) posługiwał się ogniem, przemieszczał się na duże odległości , budował szałasy, był wszystkożerny
- Neandertalczyk- duża pojemność mózgu, potrafił mówić, tworzył różnorodne narzędzia, zaobserwowano zachowania społeczne tj. grzebanie zmarłych, malowidła na skałach mówiące o ich życiu, wyginął z niewiadomych przyczyn
- Człowiek rozumny( Homo sapiens)-tworzył kulturę i sztukę, jego rozwój trwa do dziś
Data:05.02.21r. kl.8
Temat: Mechanizmy ewolucji.
1.Kim był Karol Darwin?
Był brytyjskim przyrodnikiem i geologiem,żył w latach(1809 -1882r)Studiował medycynę na uniwersytecie w Edynburgu,a następnie zafascynowały go nauki przyrodnicze, które studiował na uniwersytecie w Cambridge. W czasie 5 letniej podróży na statku HMS Beagle odwiedził wyspy Galapagos, gdzie przeprowadził najważniejsze obserwacje i zebrał materiały do badań nad teorią ewolucji.
Darwin w książce pt:”O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego”1859r. zawarł podstawowe tezy swojej teorii ewolucji.
2.Główne założenia teorii ewolucji Karola Darwina, uzupełnione współczesną wiedzą:
- osobniki tego samego gatunku różnią się miedzy sobą pewnymi cechami, wynikającymi z przystosowania się do środowiska, tą cechę nazywamy zmiennością genetyczną gatunku.Obecnie wiemy, że zależy ona od genów, mutacji i rekombinacji.
- przystosowanie się do środowiska sprawia, że przeżywają osobniki najlepiej przystosowane, co Darwin nazwał doborem naturalnym,
- Darwin zauważył, że większość zwierząt wydaje na świat więcej potomstwa niż jest to konieczne np. ryby składaję miliony jaj, z których rodzi się tylko część narybku. Organizmy konkurują o ograniczone zasoby środowiska, co Darwi nazwał walką o byt,
- Dobór naturalny sprawia, że przeżywają gatunki najlepiej przystosowane do środowiska przyrodniczego,
- Cechy przodków są dziedziczone i przekazywane z pokolenia na pokolenie,
- Izolacja geograficzna jest przyczyną powstawania nowych gatunków np. zięby Darwina na wyspach Galapagos.
3.Porównanie doboru sztucznego i naturalnego.
| Dobór naturalny | Dobór sztuczny |
| 1. O selekcji osobników decydują warunki srodowiska | 1.O selekcji osobników decyduje człowiek |
| 2. To proces przypadkowy | 2. To proces celowy |
| 3.Przeżywają osobniki najlepiej przystosowane do środowiska | 3.Do rozrodu są dopuszczane osobniki o cechach pożądanych przez człowieka |
| 4.Prowadzi do powstawania nowych gatunków | 4.Prowadzi do powstawania nowych ras i odmian np.wszyskie rasy psów pochodzą od wilka |
4.Endemity to gatunki, które żyją na ograniczonym obszarze np.na wyspach Galapagos
- Żółw słoniowy
- Legwan morski
- Pingwin równikowy
- Zięby Darwina
- Dziobak i kolczatka w Australii
Data:29.01.21r. kl.8.
Temat: Pośrednie dowody ewolucji.
1.Struktury (narządy ) homologiczne– mają wspólne pochodzenie i podobną budowę wewnętrzną ale służą do wykonywania innych funkcji.
Narządy te świadczą o pokrewieństwie organizmów. Przykładem tych narządów są kończyny przednie wszystkich kręgowców: ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków.
2.Struktury( narządy) analogiczne-nie mają wspólnego pochodzenia i nie świadczą o pokrewieństwie ale służą do wykonywania tych samych funkcji np. skrzydła owadów i skrzydła ptaków lub nietoperzy.
3.Konwergencja- jest to zjawisko upodabniania się organizmów, które nie są ze sobą spokrewnione ale żyją w tym samym środowisku.np. opływowy kształt ciała pingwina, foki, delfina i ryb.
4.Jedność budowy i funkcjonowania- należy do pośrednich dowodów ewolucji.
Wszystkie organizmy zbudowane są z komórek, które składają się z tych samych związków chemicznych( białek, węglowodanów, tłuszczy i kwasów nukleinowych).
Komórki tworzą tkanki, a te budują narządy, następnie układy narządów i cały organizm- nazywamy to jednością planu budowy.
5.Jedność funkcjonowania-polega na tym, że wszystkie organizmy wykazują te same czynności życiowe tj:odżywianie, oddychanie, rozmnażanie, wydalanie, wzrost i rozwój, reakcja na bodźce.
6.Rozmieszczenie organizmów
O wspólnym pochodzeniu organizmów świadczy fakt, że blisko spokrewnione gatunki zazwyczaj zamieszkują sąsiednie rejony, a daleko spokrewnione występują daleko np. na różnych kontynentach.
Data:22.01.21r. kl.8.
Temat:Ewolucja i jej dowody bezpośrednie.
1.Ewolucja jest to proces stopniowych zmian organizmów, sposobu życia, upodobań pokarmowych i cech gatunkowych, które prowadzą do powstawania nowych gatunków.Proces ewolucji trwa miliony lat i jest spowodowany zmianami środowiska przyrodniczego.Proces ten potwierdzają bezpośrednie i pośrednie dowody ewolucji.
2.Bezpośrednie dowody ewolucji:
a. Skamieniałości– są to szczątki lub ślady ogranizmów zachowane w osadach skorupy ziemskiej np.
- skamieniałe muszle amonitów należących do głowonogów, sprzed wielu milionów lat,
- kości, zęby, fragmenty czaszki dynozaurów żyjących w erze mezozoicznej,
- w pokładach wędla kamiennego zachowały się fragmenty paprotników drzewiastych, z których powstał węgiel kamienny,
- zmumifikowane ciała całych organizmów znalezione w lodach Syberii np. ciało mamuta, lub w pokładach ropy naftowej czy solanki,
- owady uwięzione w żywicy, przetrwały miliony lat w bursztynie
- ślady zwierząt odciśnięte w skałach np. w góracg Świętokrzyskich
- w skamieniałym gnieździe dinozaura można znaleźć jaja lub szczątki embrionów
b.Ogniwa pośrednie- są to organizmy łączące w sobie cechy dwóch grup systematycznych np.
- Tiktaalik jest ogniwem pośrednim między rybami i płazami
- Ichtiostega jest ogniwem łączącym ryby i płazy
- Sejmuria jest ogniwem łączącym płazy i gady
- Archeopteryks lub praptak jest ogniwem łączącym gady i ptaki
c.Relikty, czyli żywe skamieniałości są to pojedyńcze gatunki, które przetrwały do dziś w niezmienionej formie, chociaż ich bliscy krewni dawno wyginęli.np.
- Dziobak i kolczatka- stekowce, żyjące w Australii, mają cechy gadów(jajorodność) i ssaków ( karmienie młodych mlekiem matki)
- Latimeria-ryba trzonopłetwa,które wymarły miliony lat temu, złowiona w 20 wieku, występuje w Oceanie Indyjskim,
- Łodzik to jedyny żyjący współcześnie głowonóg z muszlą zewnętrzną
d.Narządy szczątkowe- są to narządy obecnie bezużyteczne, które występowały u odległych przodków i pełniły potrzebne funkcje np.
- zęby mądrości u człowieka
- mięśnie poruszające małżowiną uszną,
- wyrostek robaczkowy,
- kość ogonowa
Data 27.11.20r. kl.8 Karta pracy na ocenę
Imię, nazwisko, klasa……………………………………………………………………………………..
Temat: Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z genetyki.
1.Wyjaśnij pojęcia:(0-15p)
gen-
genotyp-
fenotyp-
kariotyp-
allele-
gen dominujący-
gen recesywny-
homozygota dominująca-
homozygota recesywna-
heterozygota-
kom. diploidalna-
kom. haploidalna-
mutacja-
replikacja-
zasada komplementarności-
2.Podaj 3 różnice między mitozą i mejozą(0-3p)
3.Podaj 3 przykłady cech niedziedzicznych(0-1p)
…………………………………………………………………………………………………………………..
4.Podaj 3 przykłady cech dziedzicznych(0-1p)
……………………………………………………………………………………………………………………
5.O czym mówi I prawo G. Mendla i jak jest nazywane inaczej (0-2p)
Jest nazywane………………………………………………………………………………………..
Mówi o ……………………………………………………………………………………………..
6. Wymień 5 czynników mutagennych(0-5p)
7.Wymień 4 choroby genetyczne autosomalne, recesywne(0-2p)
…………………………………………………………………………………………………………….
8.Co jest przyczyną częstego występowania Zespołu Downa i na czym on polega?(0-3p)
9. Czego dotyczą mutacje genowe?(0-2p)
10.Czego dotyczą mutacje chromosomowe?(0-2p)
Data:13.11.2020r. Klasa 8.
Temat: Rodzaje, przyczyny i skutki mutacji genetycznych.
1.Podstawowe pojęcia:
a.Geny – to odcinki DNA, które zawierają informacje o budowie danego białka potrzebnego w komórce.
b.Błędy, czyli zmiany w DNA mogą pojawiać się nieoczekiwanie, losowo, w dowolnym miejscu nici DNA.
c.Mutacja jest to nagła, trwała zmiana w materiale genetycznym, czyli DNA.
2.Rodzaje mutacji:
a. mutacje genowe czyli punktowe- dotyczą zmian w kolejności nukleotydów.
b. mutacje chromosomowe-dotyczą zmian w budowie i ilości chromosomów. Zmiany te dotyczą kariotypu.
3.Przyczynami mutacji są różne czynniki mutagenne, do których należą:
- konserwanty i barwniki w żywności
- związki chemiczne zawarte w dymie papierosowym, spalinach samochodowych,zanieczyszczeniach przemysłowych lub przypalonym tłuszczu
- wszystkie rodzaje promieniowania np.UV lub promienie rentgenowskie X
- toksyny wytwarzane przez niektóre grzyby pleśniowe
- niektóre wirusy itp.
4.Skutki mutacji:
a. Powstawanie nowotworów
b. Choroby dziedziczne przekazywane z pokolenia na pokolenie tj:
- anemia sierpowata- choroba recesywna, autosomalna, charakterystyczny objaw to sierpowaty kształt krwinek czerwonych, niedotlenienie organizmu;
- mukowiscydoza– choroba recesywna , autosomalna, charakterystyczny objaw to gęsty śluz zatykający drogi oddechowe i trawienne, trudności z oddychaniem;
- fenyloketonuria- choroba recesywna , autosomalna, brak enzymu odpowiedzialnego za przemianę jednego aminokwasu, co powoduje upośledzenie umysłowe u dzieci;
- albinizm – choroba recesywna, autosomalna, brak brązowego barwnika melaniny w skórze, skóra biała, wrażliwa na poparzenia słoneczne;
- pląsawica Huntingtona– choroba dominująca, autosomalna, wiąże się z obumieraniem komórek nerwowych w mózgu, występuje po 30 roku życia, objawy to niekontrolowane ruchy ciała.
Data:20.11.20r. kl.8
Temat: Mutacje chromosomowe.
1.Zespół Downa– polega na obecności 1 dodatkowego chromosomu w 23 parze autosomów, co daje razem 47 chromosomów, zamiast 46.
Nazywa się to trisomią 23 pary chromosomów.
Osoby z tym zespołem mają charakterystyczny wygląd, wady serca, problemy z układem trawiennym i wydalniczym, oraz wady wzroku lub słuchu, są opóźnione fizycznie i umysłowo, żyją do ok.50 lat.
Bezpośrednią przyczyną występowania tej choroby jest późny wiek matki rodzącej dziecko.
2.Badania prenatalne- są to badania stanu zdrowia rozwijającego się zarodka lub płodu.Dzięki tym badaniom możemy wykrywać na wczesnym etapie rozwoju zarodkowego choroby genetyczne.
Do badań tych zaliczamy:
- amniopunkcję- polega na pobraniu płynu owodniowego, którym jest DNA płodu,
- biochemiczne badanie krwi matki
- USG-pozwala na obserwację płodu i określenie płci,