19.05.21r.

Temat: Debata przy okrągłym stole.

Podręcznik: Władysław Kopaliński Okrągły stół, s. 287.

Okrągły Stół – wykonany przez Merlina w Karduelu dla Uthera Pendragona. Ten zaś podarował go królowi Leodegrance`owi z Kameliardu. Król ofiarował go następnie jako podarunek ślubny Arturowi, przyszłemu mężowi jego córki, Guinevery.

30 lat temu, 5 kwietnia 1989 r., po dwóch miesiącach rozmów podpisano porozumienie zamykające obrady okrągłego stołu. Moment ten jest symbolicznym początkiem transformacji systemowej w Polsce i Europie Środkowej. Układ między władzami PRL a częścią opozycji do dziś wzbudza wiele dyskusji.

Zdaniem historyków i politologów analizujących zjawisko transformacji systemowej korzenie przełomu, jakim okazały się rozmowy z wiosny 1989 r., tkwią w roku 1988. Wybuchające wówczas fale strajków były dla władz szczególnie niepokojące nie ze względu na ich skalę, lecz udział młodego pokolenia robotników, które bezpośrednio nie doświadczyło represji władz po stanie wojennym. Coraz bardziej aktywne były również radykalne środowiska młodzieżowe, skupione m.in. wokół podziemnego Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Także wśród opozycji demokratycznej narastało zmęczenie trwającą od ośmiu lat działalnością opozycyjną. Obie strony miały świadomość bezprecedensowego w dziejach PRL kryzysu gospodarczego. Do podjęcia daleko idących kroków politycznych skłaniały też reformy wprowadzane w ZSRS przez Michaiła Gorbaczowa.

Jeszcze w czerwcu 1988 r. we władzach PZPR rozważano scenariusz transformacji zakładający „ominięcie” środowisk zdelegalizowanej „Solidarności”. „Ciosek powiedział, że sytuacja wymaga rozważenia możliwości powołania rządu koalicyjnego z udziałem opozycji. Obecny skład rządu nie rokuje wyprowadzenia kraju z kryzysu” – wspominał dyrektor Biura Prasowego Konferencji Episkopatu Polski ks. Alojzy Orszulik. Oferta PZPR zakładała stworzenie wyłonionego przez Kościół środowiska chadeckiego, którego przedstawiciele znaleźliby się w Sejmie wyłonionym w koncesjonowanych, częściowo wolnych wyborach. Zakładano również włączenie części działaczy „Solidarności” do już istniejących związków zawodowych, które miały się stać „mniej partyjne”. Episkopat odrzucił próby porozumienia wykluczające podziemie solidarnościowe.

W sierpniu 1988 r. doszło do przełamania bariery w kontaktach między władzami a nielegalną opozycją. 31 sierpnia 1988 r. w Warszawie doszło do pierwszego, od wprowadzenia stanu wojennego, spotkania pomiędzy szefem MSW gen. Czesławem Kiszczakiem a Lechem Wałęsą, w którym uczestniczyli też bp Jerzy Dąbrowski oraz sekretarz KC PZPR Stanisław Ciosek. Podjęcie rozmów z Wałęsą wywołało zaniepokojenie aparatu partyjnego. Na posiedzeniu Sekretariatu KC PZPR 1 września 1988 r. gen. Wojciech Jaruzelski stwierdził: „Rozmowa z Wałęsą to nie nasza Canossa. To Wałęsa razem z biskupem pojechał do szefa policji, a nie odwrotnie”. W podobnym tonie wypowiadał się gen. Kiszczak.

*Przyśpieszenie nastąpiło wiosną 1988 r. Pod koniec kwietnia w kilku ważnych ośrodkach przemysłowych wybuchły strajki. Ich przyczyny było czysto ekonomiczne, szybko jednak strajkujący zaczęli wysuwać żądania legalizacji „Solidarności”. Akcja strajkowa załamała się, władze zrezygnowały z szansy na rozpoczęcie dialogu i sięgnęły po argumenty siłowe. W nocy z 4 na 5 maja 1988 r. oddziały ZOMO brutalnie spacyfikowały strajk w Hucie im. Lenina w Krakowie. Wiosenna konfrontacja tak naprawdę nie przyniosła sukcesu żadnej ze stron – opozycja była zbyt słaba, aby kontynuować strajki, a kierownictwo partyjne wiedziało, że nastroje społeczne są tak złe, że kolejna fala protestów jest kwestią czasu. I faktycznie – w sierpniu zastrajkowały śląskie kopalnie, a protesty rozszerzyły się także na Szczecin, Gdańsk, Stalową Wolę i inne ośrodki. Właśnie wtedy doszło do przełomu i wspomnianych rozmów Kiszczak-Wałęsa. Co ważne, uczestniczył w nich przedstawiciel Kościoła katolickiego – biskup Jerzy Dąbrowski. Przedstawiciele episkopatu (oprócz Dąbrowskiego byli także obecni ks. Alojzy Orszulik i biskup Tadeusz Gocłowski) uczestniczyli następnie w kolejnych etapach negocjacji, które doprowadziły do obrad Okrągłego Stołu. Mediacyjna rola Kościoła odegrała ważną rolę w wypracowaniu kompromisu.

Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO)

18.05.21r.

Temat: Przykazania czy antyprzykazania? Omówienie wiersza Kazimierza Wierzyńskiego.

Podręcznik: Kazimierz Wierzyński Przykazania, s. 286.

Zapoznaj się z informacjami na temat ustroju panującego w powojennej Polsce.
Po II wojnie światowej władzę w Polsce przejęli komuniści, a zawdzięczali to poparciu Związku Radzieckiego i jego Armii Czerwonej. Próbowano jednak zachować pozory demokracji. W 1947 roku przeprowadzono wybory do sejmu. Ich wyniki sfałszowano tak, aby posłami zostali ci, których poparli komuniści. W piśmie do Stalina informowano, że komuniści i ich zwolennicy zdobyli ok. 50% głosów, ale oficjalnie ogłoszono, że było
to aż 80% głosów.
Aby utrzymać się przy władzy, komuniści stosowali różne metody. Była już mowa o sfałszowanych wyborach w 1947 roku. W późniejszym czasie doszło do tego, że w wyborach mogli startować tylko komuniści i ich sojusznicy. W latach pięćdziesiątych – na wzór stalinowski – stosowano terror: aresztowano ludzi podejrzanych o działalność antykomunistyczną, umieszczano ich w więzieniach, gdzie byli bici i torturowani, skazywani
na wieloletnie kary pozbawienia wolności albo na śmierć.
Po roku 1956 terror zelżał, ale wciąż można było trafić do więzienia za głoszenie poglądów antykomunistycznych. Zakazane było krytykowanie władzy i podejmowanych przez nią decyzji. Cenzura dbała o to, by wspomniana krytyka ustroju państwa nie pojawiała się w mediach: prasie, radiu, telewizji, ani nie była w inny sposób publikowana. Zdarzało się, że w sklepach brakowało towaru, zanim ostatni stojący w kolejce zdążyli dotrzeć do lady. Braki w zaopatrzeniu były ciągłą bolączką handlu w PRL. Aby im chociaż częściowo zaradzić, wprowadzano tzw. reglamentację, czyli sprzedaż tylko określonej liczby towarów na osobę. Czasem sprzedawca decydował, że na przykład każda osoba z kolejki może kupić jedynie dwie paczki kawy. W latach siedemdziesiątych wprowadzono kartki na cukier, a w osiemdziesiątych – na wiele innych wyrobów. Kartki określały miesięczny przydział danego towaru na osobę. Gdy ktoś kupił dany towar, sprzedawczyni odcinała odpowiedni kupon z jego kartki. Produkcja artykułów codziennego użytku nie była aż tak ważna dla władz PRL. Czy
to władze muszą decydować o hodowli bydła czy wyrobie kiełbasy, szyciu ubrań albo produkcji pomocy szkolnych? W gospodarce socjalistycznej, która panowała w Polsce – tak. Obowiązywało centralne planowanie i wszelkie decyzje gospodarcze zapadały na najwyższym szczeblu. Decydujący głos miała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, czyli
partia komunistyczna. Rząd jedynie wykonywał jej zalecenia. Taki układ można nazwać dyktaturą partii komunistycznej.
Pracownicy nie byli zachęcani do wysiłku wyższymi zarobkami – wszyscy zarabiali mniej więcej tyle samo. Gaże artystów nie zależały od tego, ile osób chciało oglądać ich występy. Zarobki pracowników handlu nie przekładały się na wysokość sprzedaży. Mówiono: „Czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy”, a wysokość wynagrodzeń ustalały władze.

2. Zapoznaj się z wierszem Kazimierza Wierzyńskiego pt. Przykazania

Kazimierz Wierzyński

„Przykazania”

1.Nie będziesz miał innej władzy przed naszą władzą dla władzy.
2.Nie będziesz wzywał imienia wolności nadaremnie.
3. Pamiętaj, że jesteśmy nieomylni i wiemy wszystko dla wszystkich.
4. Czcij doskonałość naszą, aby nikt nie wyszedł z naszego błędu.
5.Nie lękaj się strachu, to metafizyczny dreszcz historii.
6. Nie zabijaj bez nakazu ktory wykonuj bez drżnienia reki i serca
7. Nie bluźnij, gdy przyjdzie twoja kolej, śmierć jest naszym środkiem do życia.
8. Przysługuj sie bliźniemu aby on wysługiwał się tobie.
9. Wywyższaj go, dopóty, aż ocknie się zniewolony.
10. Nienawidź bliźniego swego bardziej niż siebie samego

Kilka słów o jego autorze:

Kazimierz Wierzyński- poeta, publicysta, debiutował w dwudziestoleciu

 międzywojennym.

Po II wojnie światowej przebywał na emigracji.

 Pochowany jest na Powązkach w Warszawie.

Przeczytaj przykazanie miłości zawarte w Nowym Testamencie i porównaj je z wierszem:

„Będziesz miłował Pana Boga swego , całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego”.

Wiersz „Przykazania” jest parafrazą biblijnego Dekalogu!

Przypomnij go sobie i porównaj z wierszem.

1. Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną.

2. Nie będziesz brał imienia Pana Boga swego na daremno.

3. Pamiętaj, abyś dzień świety święcił.

4. Czcij ojca swego i matke swoją.

5. Nie zabijaj.

6. Nie cudzołóż.

7. Nie kradnij.

8. Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliżniemu swemu.

9. Nie pożądaj żony bliźniego swego.

10. Ani żadnej rzeczy, która jego jest.

Parafraza – swobodna przeróbka tekstu lub tłumaczenia, która rozwija lub modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego zasadniczy sens.

Każdy kolejny punkt wiersza jest antyprzykazaniem. Zawiera gorzką ironię, szyderstwo i tragizm sytuacji.

Porównaj poszczególne punkty wiersza i Dekalogu.

Zastanów się- co to znaczy „antyprzykazanie”-

a. wskazówka na życie

b. zalecenie jak nie należy postępować

c. rozkaz

W domu – Spróbujcie przekształcić tekst wiersza tak, aby miał inną wymowę. O pracę poproszę Weronikę, Sebastiana, Maję.

17.05.21r.

Temat: Jak przemawiać, aby odnieść zamierzony skutek?

Podręcznik: Andrzej Sapkowski Kwestia ceny (fragment), s. 275.

Cechy dobrego przemówienia

Każde przemówienie jest inne. Mowy różnią się od siebie ze względu m.in. na sytuację, tematykę, odbiorców. Muszą być dostosowane do wielu czynników. Są jednak pewne cechy wspólne, którymi charakteryzuje się każde dobre przemówienie.

Zwrot do słuchaczy

Chodzi nie tylko o tradycyjne rozpoczęcie przemowy od grzecznościowego zwrotu „Szanowni Państwo”. Dobre przemówienie będzie dopasowane do konkretnego audytorium pod względem językowym, emocjonalnym, obyczajowym i tematycznym. Przykładowo wśród dzieci mówca będzie operował zupełnie innym językiem, innymi przykładami i emocjonalnym oddziaływaniem niż przy grupie dorosłych.

Zrozumiały, prosty język

Niezależnie od słuchaczy oraz podejmowanego tematu należy dążyć do uproszczenia języka. Przekazywana treść powinna dosadnie trafiać do odbiorców. Słuchanie bez przerwy ogólników albo języka zbyt naukowego, trudnego w odbiorze, męczy słuchaczy, którzy po prostu wyłączają się w trakcie przemowy.

Przejrzystość

Mówca powinien trzymać się tematu i klarownie go przedstawić. Nieustanne odbieganie od głównego wątku tylko zaciemnia przekaz. Na każdy temat da się bardzo wiele powiedzieć bez popadania w dygresje.

Zwięzłość

Długość przemówienia zależy od okoliczności i jego tematyki. Mimo wszystko nikt nie lubi słuchać długich i rozwlekłych dywagacji. Znacznie lepiej pamięta się krótkie i błyskotliwe przemowy, które zwięźle i trafnie chwytają cały temat.

Upiększanie i uwiarygadnianie

Dobre i żywe przemówienie nie może się obejść bez ozdobników. Cytaty, anegdoty, dane, wykresy, procenty – to wszystko sprawia, że treść jest bardziej żywa i interesująca. Nie wolno tylko przesadzić z ich używaniem.

Ostatnią ale wcale nie najmniej ważną cechą przemówienia jest naturalność. Tylko naturalna mowa, bez sztucznego zadęcia, będzie naprawdę dobra i oryginalna.

Zadanie

Próbujecie jako Adaś Cisowski uspokoić klasę w momencie wykrycia przez profesora Pawła Gąsowskiego manipulacji przy pytaniu.

Przemówienie

Szanowni Koledzy z klasy VII!

Stoję tu przed Wami w pełni skruszony i przyznaję się do błędu. Nie powinniśmy udawać najlepszej pod względem wiedzy z historii najlepszej klasy w naszej szkole. Wiemy wszyscy, że odkryty przeze mnie system odpytywania drogiego pana profesora Pawła Gąsowskiego nie jest dobry i uczciwy. Czas z tym skończyć!!!

Najwyższy czas, by nie tylko wybrańcy w sposób ujmujący prezentowali dany materiał nauczania z ostatniej lekcji, ale cała klasa. Widzieliśmy wszyscy, jak bardzo zawiedliśmy tajny system odpytywania doświadczonego belfra, który od trzydziestu lat stosował niezmiennie metodę 1,10,20 oraz 2,11, 21 itd. Od dziś zachęcam Was, by skończyć z tym sposobem. Naukę należy traktować z powagą i szacunkiem. Naszym hasłem powinny stać się od dziś słowa: Nauka. Cnota. Wolność. Sytuacja klęski Napoleona spod Waterloo przypomina rzeczywiście naszą i nic nas juz nie usprawiedliwia.

Jeszcze raz apeluję o rzetelne przygotowanie wszystkich do lekcji, w tym szczególnie do naszej ulubionej z historii. Niech każdy przyjmie sobie za punkt honoru pokonanie najbliższego sprawdzianu na najwyższą ocenę. Uczciwość i szacunek przede wszystkim należy się samemu profesorowi.

Dziękuję Wam za uwagę.

Odsyłają prace Jakuba, Amelkę J. i Malwinkę. Pozdrawiam serdecznie.

14.05.21r.

Temat: Detektywistyczny umysł Adasia Cisowskiego inspiracją do opowiadania twórczego.

Kilka istotnych informacji przed przystąpieniem do redagowania opowiadania twórczego:

1. Nadać opowiadaniu adekwatny do treści tytuł.
2. Nie rozpoczynamy zdań od spójników.
3. Pamiętamy o segmentacji tekstu, czyli stosowaniu akapitów.
4. Przy dialogach w zdaniach oznajmujących nie stawiamy kropki przed myślnikiem, a dopiero na końcu całego zdania, np. – Widziałam dokładnie jego groźne spojrzenie – powiedziała zatrwożona Luelle.
5. W zdaniach pytających czy wykrzyknikowych są już podwójne znaki: pytajnik i kropka na końcu, np. – Lubię ciepłą dłoń, jaka mi zapewnia bezpieczeństwo! – wykrzyknęło Dziecko.
6. Zawsze należy przedstawić postacie opisywane, ujawnić cechy zewnętrzne i znamiona osobowości, uwzględnić czas i miejsce, wprowadzić dialogi, różnicować formy wypowiedzi: stosować zdania rozwinięte z różnymi spójnikami, zdania pojedyncze oraz równoważniki zdań ( bez orzeczenia).
7. Zachować spójny ciąg myślowy, przyczynowo – skutkowy.
8. Sprawdzać ilość zaimków, typu: jej, jego, swój, swoje, mój, moje.

„Ach ten niesamowity Adaś!”

Zbliżają się wielkimi krokami wymarzone wakacje. Adaś Cisowski, po otrzymaniu propozycji od ulubionego profesora historii – Pawła Gąsowskiego, postanowił zrezygnować ze wspólnych wakacji planowanych nad Bałtykiem i przyjąć zaproszenie nauczyciela. Rozumiejąc codzienne obowiązki mamy, jaka wychowuje czworo rodzeństwa Adasia, właśnie on postanowił ulżyć opiekunce i zabrać jednego z urwisów – Jasia ze sobą na wieś do Bejgoły.

Po przybyciu zaproszonych chłopców na miejsce, szybko uporali się oni z rozpakowaniem przywiezionych rzeczy, by wieczorem zasiąść do wspólnej kolacji z gospodarzami posiadłości wraz z panem profesorem.

-Jak minęła podróż moim miłym gościom? – rozpoczął rozmowę brat gospodarza.

-Dziękujemy, nawet niespecjalnie odczuliśmy jej czterogodzinne trwanie – spokojnie odparł Adaś.

-Rozejrzyj się dookoła. Nie znajdujesz tu chyba nic szczególnego poza kilkoma detalami – portretami przodków czy biblioteczką w saloniku, a dziwnym trafem ostatnio mamy niezwykłe oferty ze strony oryginalnych interesantów, dotyczące zakupu całej posiadłości.

PROSZĘ O DOKOŃCZENIE REDAGOWANIA OPOWIADANIA W DOMU.

13.05.21r.

Temat: Ach, te fiołkowe oczy panny Wandeczki! – wątek dojrzewania w lekturze „Szatan z siódmej klasy” K. Makuszyńskiego.

Przyjrzymy się postaci Wandy Gąsowskiej.

Wanda Gąsowska to jedyna córka państwa Iwo oraz Ewy Gąsowskich, jacy wspólnie zamieszkiwali rodzinną posiadłość w Bejgole. Była jednocześnie bratanicą profesora historii, Pawła Gąsowskiego. Wyróżniała ja miła aparycja oraz delikatna, dziewczęca uroda. Jej smukła sylwetka oraz pociągły owal twarzy pokreślony pięknymi fiołkowymi oczami i śmiejącymi się ustami, niewątpliwie rzucał się w oczy. Wanda była świadoma swojej urody i wiedziała, również jak ona działa na mężczyzn. Potrafiła wykorzystać zalety swojej urody dla swoich celów. Jednak nie można jej było określić kokietką.

Wanda uczyła się w gimnazjum w Wilnie, gdzie spędzała większość roku. Do domu, do Bejgoly przyjeżdżała jedynie na święta oraz na wakacje. Wykazywała przywiązanie i szacunek do rodziny i pielęgnowanych tu tradycji. Nie ukrywała uczucia miłości do rodziców oraz stryja, jakiego czasem traktowała pobłażliwie. Profesor Gąsowski nazywał ją przyjaźnie „Kozą”. Wiązało to się z jej młodością, ale i siłą fizyczną. Potrafiła sama przynieść nieprzytomnego Adasia Cisowskiego, kiedy ten został napadnięty w parku.

Pomiędzy Wandą a Adamem powoli zaczęło kształtować się uczucie. Pierwotnie Wanda wykazywała zafascynowanie umiejętnościami detektywistycznymi młodzieńca, jednak w późniejszym czasie uczucie uległo przemianie. Wanda poprzez troskę o wyjście gościa do sąsiedniej wsi czy nocne trudzenie się nad zawiłościami tego domu początkowo nieświadomie wykazywała polubienie nastolatka. Z czasem stała się bardziej wrażliwa, nieukrywająca płaczu, a swoją całą uwagę skupiała właśnie na młodym Cisowskim.

Wanda Gąsowska należy niewątpliwie do grona bohaterów pozytywnych. Mimo iż nie mieliśmy zbyt wielu opisów z jej udziałem, to jednak jej osoba odegrała znaczącą rolę w młodzieżowej powieści przygodowej. To właśnie dla niej, dla jej „fiołkowych oczu” Adaś Cisowski przyjechał do Bejgoły i poświęcił wakacje na rozwiązywanie tajemnic rodu Gąsowskich.

W domu – Prześledźcie fragmenty z udziałem pary bohaterów i opiszcie trzy wybrane z nich wraz z własnym komentarzem. O prace poproszę Amelkę A., Olę B. i Mikołaja. Miłej pracy!

12.05.21r.

Temat: Śledzimy poczynania Adasia w Bejgole na podstawie powieści „Szatan z siódmej klasy” K. Makuszyńskiego.

Adaś Cisowski odkryty przez pana profesora Pawła Gąsowskiego jako doskonały „szatan”, czyli chłopiec o zdolnościach detektywistycznych, został przez niego zaproszony na wieś do Bejgoły, w której mieszkał rodzony brat nauczyciela historii – Iwo wraz z żoną, Ewą oraz jedynaczką – Wandzią. Adaś miał pomóc państwu Gąsowskim przy rozwiązaniu problemu z nagłym zainteresowaniem dość nadszarpnięta czasem rodzinną posiadłością państwa Gąsowskich przez przybyłego Francuza, jaki oferował zaskakująco wysoką cenę za nią. Pojawiali się kolejni interesanci, których obecność wprawiała w lekkie zakłopotanie wszystkich członków rodziny. Młodzieniec pewnego wieczoru wraz z towarzyszącą mu dziewczyną o fiołkowych oczach zauważyli postać skrywającą się nieopodal domu w mroku jaka nazwali „człowiekiem widmem”. Wspólnie postanowili przyjrzeć się obserwatorowi, jednak Wandeczka oponowała przy samotnym wyruszeniu Adasia, na jakie zdecydował się nastolatek. Oczekując na jego powrót szybko zrozumiała, iż jest on po oddaleniu w potrzebie. Dziewczyna znalazła ogłuszonego chłopca, jaki otrzymał porządny cios w głowę od śledzonego. Udzielił mu pomocy, dźwigając jego omdlałe ciało do domu.

W domu – Opiszę poczynania Adasia jako detektywa w Bejgole. O prace poproszę Karinę, Nadię, Klaudię i Asię. Miłej pracy z lekturą.

11.05.21r.

Temat: Pomysły i skuteczność Adasia Cisowskiego, bohatera „Szatana z siódmej klasy” Kornela Makuszyńskiego.

Adaś Cisowski jako uczeń siódmej klasy to niezwykle inteligentny, bystry, ale dobrze wychowany młodzieniec. Przyjrzymy się wspólnie trzem sytuacjom, w których nastolatek wykazał spryt i rozwagę.

1. Wykrycie systemu odpytywania przez profesora Pawła Gąsowskiego na lekcji historii.
Klasa siódma, do której uczęszczał Adaś Cisowski, była bardzo dobra z historii, ponieważ Adaś odkrył sposób odpytywania, z którego korzystał profesor Gąsowski.

Tajemnica ta, polegała na tym, że profesor korzystał z dat. Dzień miesiąca, profesor zamieniał na czyiś numer w dzienniku i tak np. jeśli aktualnie był 13 dzień miesiąca, profesor odpytywał numery:13, 23 i 30. Pewnego dnia, nauczycielowi skleiły się kartki i nieświadom sytuacji mężczyzna zapytał nie te osoby, co trzeba. Adaś przyznał się wówczas do tego, że to on wykrył system i dlatego też klasa była uważana za świetną z historii. Profesor umówił się z nastolatkiem, że w sobotę na kartce każdy z nich napisze trzy nazwiska. Adaś wiedział, jakie to będą nazwiska. Zanotował na kartce własną propozycję rzekomo wyznaczonych osób, na jakie miał paść wybór ze strony belfra. Profesor pomyślał, że Adaś będzie szukał trudnego rozwiązania, ale nie odkryje najłatwiejszego. Szybko okazało się jednak, iż Adaś zgadł nieomylnie odpowiedź dorosłego.

2. Odkrycie, które z rodzeństwa zjadło lody.
Któregoś dnia, pani Cisowska, mama tej gromadki, rozdała wszystkim lody. Adaś, ponieważ był najstarszy, dostał największą porcję. Jednakże niedługo się nimi cieszył. Kiedy po rozmowie telefonicznej z kolegą, wrócił, aby dokończyć deser, jego lodów już nie był. Adam „troszkę” się zdenerwował. Chcąc poznać „złoczyńcę”, napełnił miskę wodą i postawił ją w ciemnym pokoju. Następnie rozkazał wejść wszystkim do owego pomieszczenia i zanurzyć obie ręce w wodzie. Wytłumaczył dzieciom, że jest „…to sposób, który niezawodnie odkryje tę małpę, co zjadła lody(…)”. Gdy rodzeństwo posłusznie wróciło i pokazało ręce, chłopiec je dokładnie obejrzał. Zauważył, że jego brat Jaś ma suche dłonie. Głośno oświadczył, że to on zjadł jego porcję. Mały Cisowski przyznał się do „zbrodni”. Adaś miał ochotę sprawić mu lanie, ale machnął na to ręką.
Adam Cisowski w wielu sytuacjach wykorzystał swój spryt i zdolność logicznego myślenia, co było mu bardzo przydatne.

3. Sto złotych i nitka.
Pewnego dnia, do Adasia zgłosili się dwaj chłopcy z młodszej klasy szóstej z prośbą o pomoc. Mieli problem, ponieważ prowadzili sklepik, ale gdzieś zginęło im sto złotych. Adaś miał dociec sposobu braku gotówki. Cisowski, wziął dziennik, w którym zapisywane były wszystkie przychody i wydatki. Okazało się, że to sto złotych udawał nitka, ponieważ mama klasowego opiekuna kasy na co dzień zajmowała się szyciem i to niefortunny wypadek zwyczajnego przyczepienia się ledwo widocznej nitki do kartki spowodował udawaną „setkę” przychodu. Wszyscy myśleli, że to liczba jeden.

10.05.21r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury „Szatan z siódmej klasy” K. Makuszyńskiego.

07.05.21r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia treści ballad na podstawie znajomości biografii A. Mickiewicza.

Podział uczniów na numery parzyste i nieparzyste. Pierwszy tytuł z polecenia jest zatem dla uczniów z numerami parzystymi.

1. Udowodnij cechy ballady na przykładzie – „Świtezi” i ” Lilii”.
2. Oceń postać Karusi i córki Tuhana.
3. Udowodnij, iż nie ma zbrodni bez kary na przykładzie „Lilii” i „To lubię”.

06.05.21r.

Temat: Ballady jako summa naszych rozważań.

*summa – podsumowanie, suma wiadomości;

1. Udowodnij cechy ballady na przykładzie utworu „Romantyczność” Adama Mickiewicza. Ballada to gatunek synkretyczny, zatem wykażę elementy liryczne: „- Słuchaj, dzieweczko!” bogactwo środków stylistycznych – wykrzyknienie, apostrofa; budowa stroficzna, zastosowanie średniówki po piątej sylabie, rymy końcowe, gramatyczne, żeńskie; elementy epickie: obecność wszechwiedzącego narratora, który tu ujawnia się jako romantyk, czyli sam Adam Mickiewicz; czas i miejsce akcji narracji – od 2 lat spotyka się wieczorową i nocna pora z ukochanym jako zjawą poza murami miasteczka; elementy dramatu: dialogi postaci – rozmowa Karusi z Jasieńkiem, dysputa starca, klasyka z młodym Mickiewiczem, romanykiem, elementy grozy, tajemnicy.
2. Oceń postawę Tuhana i Mendoga oraz córki Tuhana, dziewicy ze „Świtezi”.
3. Udowodnij, że Adam Mickiewicz w balladach zawarł swoją nieszczęśliwą miłość do Maryli Wereszczakówny. Kim byli dla siebie? Wątek nieszczęśliwej miłości przewija się przez większość ballad, bo i niewierność uczuć, niestałość czujemy w „Świteziance” , gdzie nimfa ukarała kochliwego strzelca z boru, jakiego uśmierciła, a duszę uwięziła w drzewie (modrzewiu). W „To lubię” ewidentnie majętna dziewczyna o uroczym obliczu, jaka odrzucała zakochanych w niej zalotników i igrała z nimi, bawiąc się uczuciami, doprowadziła do samobójstwa z miłości Jasia, który z kolei spowodował u niej wyrzuty sumienia, jako świadomej tego czynu dziewicy. Po pewnym czasie o północy rozgoryczony Jaś – duch pojawił się w najbliższym otoczeniu dziewczyny, porwał ją i udusił. Duch niewdzięcznicy błąkał się od stu lat w Czyśćcu. Wybawieniem od kary miało być wyznanie przez przygodnego młodzieńca stwierdzenia- „To lubię” i zwolnienie z kary. Maryla Wereszczakówna jako siostra Michała Wereszczaki, dobrego kolegi Mickiewicza po odrzuceniu Adama zalotów, wyszła za mąż za hrabiego Jerzego Wawrzyńca Puttkamera w lutym 1821 roku ( AM miał wówczas 23 lata!!!).

05.05.21r.

Temat: Co słychać u bohaterów ballady „To lubię”?

TO LUBIĘ

BALLADA

Spójrzyj, Marylo, gdzie się kończą gaje,

W prawo łóz gęsty zarostek,

W lewo się piękna dolina podaje,

Przodem rzeczułka i mostek.

Tuż stara cerkiew, w niej puszczyk i sowy,

Obok dzwonnicy zrąb zgniły,

A za dzwonnicą chrośniak malinowy,

A w tym chrośniaku mogiły.

Czy tam bies siedział, czy dusza zaklęta,

Że o północnej godzinie

Nikt, jak najstarszy człowiek zapamięta,

Miejsc tych bez trwogi nie minie.

Bo skoro północ nawlecze zasłony,

Cerkiew się z trzaskiem odmyka,

W pustej zrąbnicy dzwonią same dzwony,

W chrustach coś huczy i ksyka.

Czasami płomyk okaże się blady,

Czasem grom trzaska po gromie,

Same się z mogił ruszają pokłady

I larwy stają widomie.

Raz trup po drodze bez głowy się toczy,

To znowu głowa bez ciała;

Roztwiera gębę i wytrzyszcza oczy,

W gębie i w oczach żar pała,

Albo wilk bieży; pragniesz go odegnać,

Aż orlim skrzydłem wilk macha,

Dość „Zgiń, przepadnij” wyrzec i przeżegnać,

Wilk zniknie wrzeszcząc:” cha cha cha”.

Każdy podróżny oglądał te zgrozy

I każdy musiał kląć drogę;

Ten złamał dyszel, ten wywrócił wozy,

Innemu zwichnął koń nogę.

Ja, chociaż, pomnę, nieraz Andrzej stary

Zaklinał, nieraz przestrzegał,

Śmiałem się z diabłów, nie wierzyłem w czary,

Tamtędym jeździł i biegał.

Raz, gdy do Ruty jadę w czas noclegu,

Na moście z końmi wóz staje,

Próżno woźnica przynagla do biegu,

„Hej!” – krzyczy, biczem zadaje.

Stoją, a potem skoczą z całej mocy,

Dyszel przy samej pękł szrubie;

Zostać na polu samemu i w nocy,

„To lubię – rzekłem – to lubię!”

Ledwiem dokończył, aż straszna martwica

Wypływa z bliskich wód toni;

Białe jej szaty, jak śnieg białe lica,

Ognisty wieniec na skroni.

Chciałem uciekać, padłem zalękniony,

Włos dębem stanął na głowie;

Krzyknę; „Niech będzie Chrystus pochwalony!”

„Na wieki wieków” – odpowie.

„Ktokolwiek jesteś, poczciwy człowieku,

Coś mię zachował od męki,

Dożyj ty szczęścia i późnego wieku,

I pokój tobie, i dzięki.

Widzisz przed sobą obraz grzesznej duszy,

Wkrótce się niebem pochlubię;

Boś ty czyscowej zbawił mię katuszy

Tym jednym słówkiem; To lubię.

Dopóki gwiazdy zejdą i dopóki

We wsi kur pierwszy zapieje,

Opowiem tobie, a ty dla nauki

Opowiedz innym me dzieje.

Onego czasu żyłam ja na świecie,

Marylą zwana przed laty;

Ojciec mój, pierwszy urzędnik w powiecie,

Możny, poczciwy, bogaty.

Za życia pragnął sprawić mi wesele,

A żem dostatnia i młoda,

Zbiegło się zewsząd zalotników wiele,

Posag wabił i uroda.

Mnóstwo ich marnej pochlebiało dumie,

I to mi było do smaku,

Że kiedy w licznym kłaniano się tłumie,

Tłumem gardziłam bez braku.

Przybył i Józio; dwudziestą miał wiosnę,

Młody, cnotliwy, nieśmiały;

Obce dla niego wyrazy miłośne,

Choć czuł miłośne zapały.

„Lecz próżno nędzny w oczach prawie znika

Próżno i dzień, i noc płacze;

W boleściach jego dla mnie radość dzika,

Śmiech obudzały rozpacze.

„Ja pójdę! mówił ze łzami. „Idź sobie!”

Poszedł i umarł z miłości;

Tu nad rzeczułką, w tym zielonym grobie

Złożone jego są kości.

„Odtąd mi życie stało się nielube,

Późne uczułam wyrzuty;

Lecz ani sposób wynagrodzić zgubę,

Ani czas został pokuty.

Raz, gdy się w północ z rodzicami bawię,

Wzmaga się hałas, szum, świsty,

Przyleciał Józio w straszliwej postawie,

Jak potępieniec ognisty.

Porwał, udusił gęszczą dymnych kłębów,

W czyscowe rzucił potoki,

Gdzie pośród jęku i zgrzytania zębów

Takie słyszałam wyroki:

„Wiedziałaś, że się spodobało Panu

Z męża ród tworzyć niewieści,

Na osłodzenie mężom złego stanu,

Na rozkosz, nie na boleści.

Ty jakbyś w piersiach miała serce z głazu,

Ani cię jęki ubodły.

Nikt nie uprosił słodkiego wyrazu

Przez łzy, cierpienia i modły.

Za taką srogość, długie, długie lata

Dręcz się w czyscowej zagubie,

Póki mąż jaki z tamecznego świata

Nie powie na cię choć: lubię.

Prosił i Józio niegdyś o to słowo,

Gorzkie łzy lał nieszczęśliwy;

Prośże ty teraz; nie łzą, nie namową,

Ale przez strachy i dziwy”.

Rzekł, mnie natychmiast porwały złe duchy.

Odtąd już setny rok minie,

W dzień męczą, a noc zdejmują łańcuchy,

Rzucam ogniste głębinie;

I w cerkwi albo na Józia mogile,

Niebu i ziemi obrzydła,

Muszę podróżnych trwożyć w nocne chwile,

Różne udając straszydła.

Idących w błota zawiode lub w gaje,

Jadącym konia uskubię;

A każdy naklnie, nafuka, nałaje,

Tyś pierwszy wyrzekł: to lubię.

Za to ci spadnie wyroków zasłona,

Przyszłość spod ciemnych wskażę chmur:

Ach! i ty poznasz Marylę; lecz ona…”

Wtem na nieszczęście zapiał kur.

Skinęła tylko, widać radośc z oczek,

Mieni się w parę cieniuchną,

Ginie, jak ginie bladawy obloczek,

Kiedy zefiry nań dmuchną.

Patrzę, aż cały wóz stoi na łące,

Siadam, powoli strach mija;

Proszę za dusze w czyscu bolejące

Zmówić trzy Zdrowaś Maryja.

Co mówi podmiot liryczny do adresatki?

Podmiot liryczny utożsamiany z samym Adamem Mickiewiczem poprzez apostrofę, skierowana do Maryli ( Wereszczakówny) nawiązuje do nieszczęśliwej miłości poety do siostry kolegi – Michała Wereszczaki z okolic Tuhanowic, gdzie znajdowało się jezioro – Świteź. W okolicy zagęszczonej przez malinowy chruśniak, wieczorową porą nikt nie śmie się udawać, gdyż cerkiew sama jakby drzwi otwiera, słychać głos puszczyka, po drodze ludzie powiadali, iż toczyły się same …głowy.

Okoliczności wypowiedzenia przez przygodnego podróżnego znaczącego słowa „To lubię” , od jakiego uzależniona była igrająca z miłości chłopców dusza dziewczyny.

Maryla, jako młoda dziewczyna z majątkiem ojca, pana w powiecie, odrzucała zalotników, w tym zakochanego Józia, który wkrótce odebrał sobie życie. Maryla uczuła próżny żal po młodzieńcu, stąd chodziła jakby pogrążona w żałobie. Józio jako zjawa porwał urodziwą niewiastę do czyśćca, gdzie od 100 lat odbywała pokutę za igraszki z młodzieńcami. Wybawieniem od kary mogło być wyznanie jakiegoś mężczyzny, iż „to lubi”, czyli okolice opanowane przez umartwioną dziewicę.

04.05.21r.

Temat: Tajemniczy świat ballady Adama Mickiewicza – Romantyczność. Podręcznik, Caspar David Fridrich Mężczyzna i kobieta obserwujący księżyc, 1830–1835…

ADAM MICKIEWICZ – Romantyczność
Methinks, I see… Where?
— In my mind’s eyes.
Zdaje mi się, że widzę… Gdzie?
Przed oczyma duszy mojej.

Słuchaj dzieweczko!
To dzień biały! to miasteczko!
Przy tobie nie ma żywego ducha,
Co tam wkoło siebie chwytasz?
Kogo wołasz, z kim się witasz?
— Ona nie słucha. —

To గak martwa opoka
Nie zwróci w stronę oka,
To strzela wkoło oczyma,
To się łzami zaleగe,
Coś niby chwyta, coś niby trzyma,
Rozpłacze się i zaśmieగe.
— „Tyżeś to w nocy? to ty Jasieńku!
Ach! i po śmierci kocha!
Tutaj, tutaj, pomaleńku,
Czasem² usłyszy macocha!…
Niech sobie słyszy… już nie ma ciebie,
Już po twoim pogrzebie!
Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!…
Czego się boję mego Jasieńka?
Ach, to on! lica twoje, oczki twoje!
Twoగa biała sukienka!
I sam ty biały jak chusta,
Zimny… jakie zimne dłonie!
Tutaj połóż, tu na łonie,
Przyciśnij mnie, do ust usta!…
Ach, jak tam zimno musi być w grobie!
Umarłeś, tak, dwa lata!

¹Motto wzięte z Szekspirowskiego Hamleta (akt I, scena 3). [przypis redakcyjny]
²Czasem (z białorus.) — a nuż, może przypadkiem. [przypis redakcyjny

Weź mię, ja umrę przy tobie,
Nie lubię świata.
Źle mnie w złych ludzi tłumie:
Płaczę, a oni szydzą;
Mówię, nikt nie rozumie:
Widzę, oni nie widzą!
Śród dnia przyjdź kiedy… To może we śnie?
Nie, nie… trzymam ciebie w ręku,
Gdzie znikasz, gdzie mój Jasieńku?
Jeszcze wcześnie, jeszcze wcześnie!
Mój Boże! kur się odzywa³,
Zorza błyska w okienku.
Gdzie znikłeś! ach! stój Jasieńku!
Ja nieszczęśliwa!” —
Tak się dziewczyna z kochankiem pieści,
Bieży za nim, krzyczy, pada;
Na ten upadek, na krzyk boleści,
Skupia się ludzi gromada.
„Mówcie pacierze! — krzyczy prostota —
Tu jego dusza być musi.
Jasio być musi przy swej Karusi,
On ją kochał za żywota!”
I ja to słyszę, i ja tak wierzę,
Płaczę i mówię pacierze.
— „Słuchaj dzieweczko!” — krzyknie śród zgiełku
Starzec, i na lud zawoła:
„Ufajcie memu oku i szkiełku,
Nic tu nie widzę dokoła.
— Duchy karczemnej tworem gawiedzi,
W głupstwa wywarzone kuźni⁴;
Dziewczyna duby smalone⁵ bredzi,
A gmin rozumowi bluźni”.
„Dziewczyna czuje, — odpowiadam skromnie —
A gawiedź wierzy głęboko:
Czucie i wiara silniej mówi do mnie,
Niż mędrca szkiełko i oko.
Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce;
Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!
Miej serce i patrzaj w serce!”

³Pianie koguta miało płoszyć duchy, upiory itp. [przypis red.]
⁴W autografie do tego wiersza dał poeta dopisek: „Ob. Rosp. w Dzien. Wileń.”. Miał na myśli rozprawę Jana Śniadeckiego przeciw romantyczości, wydrukowaną w zeszycie „Dziennika Wileńskiego” ze stycznia [przypis red.]
⁵duby smalone — głupstwa, brednie, rzeczy zmyślone, koszałki-opałki. Dubiel w staropolszczyźnie znaczył tyle co: głupiec, prostak. [przypis red.)

„Romantyczność” to jedna z najbardziej znanych ballad autorstwa Adama Mickiewicza. Poetycka opowieść dotyka problemu miłości, odmiennego postrzegania świata, a także samotności w tłumie. Przedstawiona w balladzie bohaterka prezentuje postawę bliską romantykom.

Teraz szczegółowo omówimy treść i znaczenie ballady.

Balladę interpretować można przede wszystkim jako manifestację romantycznego sposobu postrzegania świata. Odbiorca ma okazję przyjrzeć się sytuacji zakochanej dziewczyny nierozumianej przez tłum. Karusia kocha miłością prawdziwą, mocną, której nie jest w stanie pokonać nawet śmierć. Zwraca się do zmarłego ukochanego, prosząc go o zabranie jej z tego świata. Widzi różnice pomiędzy swoją osobą a tłumem – ludzie nie dostrzegają tego, co ona, jednak wierzą w powrót Jasieńka i modlą się. Zwrot ku kulturze ludowej oraz pojawienie się nadzwyczajnych zjawisk jest także charakterystyczne dla romantyzmu. Kontrast pomiędzy postawą Karusi oraz postawą mędrca jest przedstawieniem kontrastu pomiędzy romantycznym światopoglądem, a wyłącznie rozumowym postrzeganiem świata. Romantycy podkreślali rolę duchowości i uczuć, o czym świadczy nie tylko sam tekst ballady, ale i zamieszczony przed nim cytat Szekspira, mówiący o „oczach duszy”.

Analizowany utwór to ballada, czyli gatunek, który posiada cechy charakterystyczny zarówno dla liryki, jak i dla epiki oraz dramatu. Utwór posiada fabułę – jest opowieścią o dziewczynie, która zwraca się do ducha ukochanego. Scenie przygląda się mędrzec, który nie potrafi patrzeć oczami serca i nie umie dostrzec tego, co dane jest widzieć Karusi. Użyte zostały rymy naprzemienne ab ab zewnętrzne, dokładne, gramatyczne, żeńskie = mu-si, Ka-ru-si. Test jest niezwykle emocjonalny dzięki użyciu wykrzyknień oraz pytań retorycznych. Całość zakończona jest przesłaniem.

Streszczenie

Pierwsza strofa zawiera przedstawienie sytuacji, wprowadzenie do opisywanej sceny. Rzecz ma miejsce w ciągu dnia, w miasteczku. Przedstawiona zostaje dziewczyna, która zachowuje się w sposób niezrozumiały. Zdaje się próbować schwycić, porozmawiać z czymś, co nie jest widoczne dla tłumu.

Karusia zwraca się do zmarłego ukochanego. Zapytuje go, czy to naprawdę on przyszedł. Wspomina śmierć Jasieńka, która miała miejsce dwa lata wcześniej. Monolog zakończony jest wypowiedzią dziewczyny, zasmuconej odejściem ukochanego, które miało miejsce wraz z pianiem koguta i nastaniem poranka.

Kolejne strofy stanowią przedstawienie tłumu, który znajduje się dookoła dziewczyny. Nietypowo zachowująca się młoda kobieta przyciąga uwagę. Tłum zaczyna się modlić, wierząc, że ukochany powrócił do Karusi i jest przy niej. Takiemu poglądowi przeciwstawia się mędrzec, dowodząc, że nic nie dostrzega. Odpowiedzią na jego słowa jest pierwszoosobowa wypowiedź narratora, który udowadnia mu, że mędrzec nie posiada wiedzy dostępnej dla ludu oraz umiejętności, które pozwoliłyby na doświadczenie tego, czego tłum stał się udziałem.

Przed Wami jeszcze jedna ballada i zestaw pytań do pokonania. Proszę zatem systematycznie uczyć się treści omawianych ballad.

29.04.21r.

Temat: Ballada „Świteź” jako wyraz romantycznego zainteresowania grozą.

Ballady nie znajdziecie w podręczniku, stąd dołączenie utworu na stronę i jego pogłębiona analiza. Miłej lektury wraz z nauczeniem treści do kartkówki.

ŚWITEŹ

BALLADA

Do Michała Wereszczaki

Ktokolwiek będzisz w nowogródzkiej stronie,

Do Płużyn ciemnego boru

Wjechawszy, pomnij zatrzymać twe konie,

Byś się przypatrzył jezioru.

Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona,

W wielkiego ksztalcie obwodu,

Gęstą po bokach puszczą oczerniona,

A gładka jak szyba lodu.

Jeżeli nocną przybliżysz się dobą

I zwrócisz ku wodom lice,

Gwiazdy nad tobą i gwiazdy pod tobą,

I dwa obaczysz księżyce.

Niepewny, czyli szklanna spod twej stopy

Pod niebo idzie równina,

Czyli też niebo swoje szklanne stropy

Aż do nóg twoich ugina:

Gdy oko brzegów przeciwnych nie sięga,

Dna nie odróżnia od szczytu,

Zdajesz się wisieć w środku niebokręga.

W jakiejś otchłani błękitu.

Tak w noc, pogodna jeśli służy pora,

Wzrok się przyjemnie ułudzi;

Lecz żeby w nocy jechać do jeziora,

Trzeba być najśmielszym z ludzi.

Bo jakie szatan wyprawia tam harce!

Jakie się larwy szamocą!

Drżę cały, kiedy bają o tym starce,

I strach wspominać przed nocą.

Nieraz śród wody gwar jakoby w mieście,

Ogień i dym bucha gęsty,

I zgiełk walczących, i wrzaski niewieście,

I dzwonów gwałt, i zbrój chrzęsty.

Nagle dym spada, hałas się uśmierza,

Na brzegach tylko szum jodły,

W wodach gadanie cichego pacierza

I dziewic żałośne modły.

Co to ma znaczyć? różni różnie plotą,

Cóż, kiedy nie był nikt na dnie;

Biegają wieści pomiędzy prostotą,

Lecz któż z nich prawdę odgadnie?

Pan na Płużynach, którego pradziady

Były Świtezi dziedzice,

Z dawna przemyślał i zasięgał rady,

Jak te zbadać tajemnice.

Kazał przybory w bliskim robić mieście

I wielkie sypał wydatki;

Związano niewód, głęboki stóp dwieście,

Budują czółny i statki.

Ja ostrzegałem: że w tak wielkim dziele

Dobrze, kto z Bogiem poczyna,

Dano więc na mszą w niejednym kościele

I ksiądz przyjechał z Cyryna.

Stanął na brzegu, ubrał się w ornaty,

Przeżegnał, pracę pokropił,

Pan daje hasło: odbijają baty,

Niewód się z szumem zatopił.

Topi się, pławki na dół z sobą spycha,

Tak przepaść wody głęboka.

Prężą się liny, niewód idzie z cicha,

Pewnie nie złowią ni oka.

Na brzeg oboje wyjęto już skrzydło.

Ciągną ostatek więcierzy;

Powiemże, jakie złowiono straszydło?

Choć powiem, nikt nie uwierzy.

Powiem jednakże: nie straszydło wcale,

Żywa kobieta w niewodzie,

Twarz miała jasną, usta jak korale,

Włos biały skąpany w wodzie.

Do brzegu dąży; a gdy jedni z trwogi

Na miejscu stanęli głazem,

Drudzy zwracają ku ucieczce nogi,

Łagodnym rzecze wyrazem;

„Młodzieńcy, wiecie, że tutaj bezkarnie

Dotąd nikt statku nie spuści,

Każdego śmiałka jezioro zagarnie

Do nieprzebrnionych czeluści.

I ty, zuchwały, i twoja gromada

Wraz byście poszli w głębinie,

Lecz że to kraj był twojego pradziada,

Że w tobie nasza krew płynie –

Choć godna kary jest ciekawość pusta,

Lecz żeście z Bogiem poczęli,

Bóg wam przez moje opowiada usta

Dzieje tej cudnej topieli.

Na miejscach, które dziś piaskiem zaniosło,

Gdzie car i trzcina zarasta,

Po których teraz wasze biega wiosło,

Stał okrąg pięknego miasta.

Świteź, i w sławne orężem ramiona,

I w kraśne twarze bogata,

Niegdyś od książąt Tuhanów rządzona

Kwitnęła przez długie lata.

Nie ćmił widoku ten ostęp ponury;

Przez żyzne wskróś okolice

Widać stąd było Nowogródzkie mury,

Litwy naówczas stolicę.

Raz niespodzianie obległ tam Mendoga

Potężnym wojskiem Car z Rusi,

Na całą Litwę wielka padła trwoga,

Że Mendog poddać się musi.

Nim ściągnął wojsko z odległej granicy,

Do ojca mego napisze:

„Tuhanie! w tobie obrona stolicy,

Spiesz, zwołaj twe towarzysze”.

Skoro przeczytał Tuhan list książęcy

I wydał rozkaz do wojny,

Stanęło zaraz mężów pięć tysięcy,

A każdy konny i zbrojny.

Uderzą w trąby, rusza młódź, już w bramie

Błyska Tuhana proporzec,

Lecz Tuhan stanie i ręce załamie,

I znowu jedzie na dworzec.

I mówi do mnie: „Jaż własnych mieszkańców

Dla obcej zgubię odsieczy?

Wszak wiesz, że Świteź nie ma innych szańców

Prócz naszych piersi i mieczy.

Jeśli rozdzielę szczupłe wojsko moje,

Krewnemu nie dam obrony;

A jeśli wszyscy pociągniem na boje,

Jak będą córy i żony?”

„Ojcze, odpowiem, lękasz się niewcześnie,

Idź, kędy sława cię woła,

Bóg nas obroni: dziś nad miastem we śnie

Widziałam jego anioła.

Okrążył Świteź miecza błyskawicą

I nakrył złotymi pióry,

I rzekł mi: „Póki męże za granicą,

Ja bronię żony i córy”.

Usłuchał Tuhan i za wojskiem goni,

Lecz gdy noc spadła ponura,

Słychać gwar z dala, szczęk i tętent koni,

I zewsząd straszny wrzask: „ura!”

Zagrzmią tarany, padły bram ostatki,

Zewsząd pocisków grad leci,

Biegą na dworzec starce, nędzne matki,

Dziewice i drobne dzieci.

„Gwałtu! – wołają – zamykajcie bramę!

Tuż, tuż za nami Ruś wali.

Ach! zgińmy lepiej, zabijmy się same,

Śmierć nas od hańby ocali”.

Natychmiast wściekłość bierze miejsce strachu;

Miecą bogactwa na stosy,

Przynoszą żagwie i płomień do gmachu

I krzyczą strasznymi głosy:

„Przeklęty będzie, kto się nie dobije!”

Broniłam, lecz próżny opor,

Klęczą, na progach wyciągają szyje,

A drugie przynoszą topor.

Gotowa zbrodnia: czyli wezwać hordy

I podłe przyjąc kajdany,

Czy bezbożnymi wytępić się mordy;

„Panie! – zawołam – nad pany!

Jeśli nie możem ujść nieprzyjaciela,

O śmierć błagamy u ciebie,

Niechaj nas lepiej twój piorun wystrzela

Lub żywych ziemia pogrzebie.”

Wtem jakaś białość nagle mię otoczy,

Dzień zda się spędzać noc ciemna,

Spuszczam ku ziemi przerażone oczy,

Już ziemi nie ma pode mną.

Takeśmy uszły zhańbienia i rzezi;

Widzisz to ziele dokoła,

To są małżonki i córki Świtezi,

Które Bóg przemienił w zioła.

Białawym kwieciem, jak białe motylki,

Unoszą się nad topielą;

List ich zielony jak jodłowe szpilki,

Kiedy je śniegi pobielą.

Za życia cnoty niewinnej obrazy,

Jej barwę mają po zgonie,

W ukryciu żyją i nie cierpią skazy,

Śmiertelne nie tkną ich dłonie.

Doświadczył tego car i ruska zgraja,

Gdy, piękne ujrzawszy kwiecie,

Ten rwie i szyszak stalony umaja,

Ten wianki na skronie plecie.

Kto tylko ściągnął do głębini ramię,

Tak straszna jest kwiatów władza,

Że go natychmiast choroba wyłamie

I śmierć gwałtowna ugadza.

Choć czas te dzieje wymazał z pamięci,

Pozostał sam odgłos kary,

Dotąd w swych baśniach prostota go święci

I kwiaty nazywa cary”.

To mówiąc pani zwolna się oddala,

Topią się statki i sieci,

Szum słychać w puszczy, poburzona fala

Z łoskotem na brzegi leci.

Jezioro do dna pękło na kształt rowu,

Lecz próżno za nią wzrok goni,

Wpadła i falą nakryła się znowu,

I więcej nie słychać o niej.

Analiza i interpretacja ballady „Świteź” Adama Mickiewicza.

Ballada „Świteź” była to Mickiewiczowska wersja historii Tuchanowicz, gdzie mieszkał ród Wereszczaków. Utwór ten był dedykowany Michałowi Wereszczace, bratu ukochanej Mickiewicza – Maryli.

Ballada ta jest utworem swobodnie nawiązującym do ludowych legend o tajemniczym jeziorze i ma budowę trójczłonową.

Ballada – jest to gatunek obejmujący pieśni o charakterze epicko-lirycznym, nasycony elementami dramatycznymi, opowiadający o niezwykłych wydarzeniach legendarnych lub historycznych. Fabuła ballady charakteryzuje się szkicowością, zawiera zwykle momenty tajemnicze i zagadkowe, jej dominantę stanowi jakieś jedno wyraziście zarysowane zdarzenie.

W pierwszej części, posługując się poetyckimi metaforami i porównaniami, narrator opisuje urzekającą urodę jeziora Świteź. Piękno przyrody skonstruowane zostało z tajemniczą i pełną grozy atmosferą otaczającą to miejsce. Pozornie spokojna i przyjazna natura pokazuje swoje drugie oblicze. Tajemnica jeziora rozbudza ludzką ciekawość.

Świteź tam jasne rozprzestrzenia łona,
W wielkiego ksztalcie obwodu,
Gęstą po bokach puszczą oczerniona,
A gładka jak szyba lodu.

---

Jeżeli nocną przybliżysz się dobą
I zwrócisz ku wodom lice,
Gwiazdy nad tobą i gwiazdy pod tobą,
I dwa obaczysz księżyce.

W drugiej części ballady została opisana wyprawa pana na Płużynach, który postanowił rozwiązać zagadkę Świtezi. W obawie przed skutkami konfrontacji z tajemnymi siłami oddał się wcześniej pod Boską opiekę oraz sprowadził księdza, który „przeżegnał, pracę pokropił”.

Ostatnia i najobszerniejsza część ballady to udramatyzowana opowieść wyłowionej z wody kobiety-ducha o historii zatopionego miasta. Córka władcy Świtezi Tuhana odkrywa przed zebranymi tajemnicę jeziora. W dawnych czasach, kiedy Tuhan pospieszył z pomocą obleganemu w Nowogrodzie przez siły carskie Mendogowi, ruskie wojska napadły na Świteź, w której pozostały jedynie kobiety, starcy i dzieci.

Zrozpaczona księżniczka zaczęła prosić Stwórcę o śmierć i wtedy Bóg zatopił miasto, a jego mieszkańców zamienił w kwiaty.

Takeśmy uszły zhańbienia i rzezi;
Widzisz to ziele dokoła,
To są małżonki i córki Świtezi,
Które Bóg przemienił w zioła

Najeźdźców spotkała kara, kiedy zaczęli zrywać kwiaty – spotkała ich śmierć.

Kto tylko ściągnął do głębini ramię,
Tak straszna jest kwiatów władza,
Że go natychmiast choroba wyłamie
I śmierć gwałtowna ugadza.

Opowiedziana przez córkę Tuhana historia jeziora Świteź ma znaczenie wieloaspektowe. Odkrywa przed zebranymi wydarzenia historyczne, ukazuje potęgę sił natury, a także stanowi wykładnię ludowej moralności. Przyroda potrafi sprzyjać ludziom, ale także potrafi karać tych, którzy popełniają grzechy i zbrodnie. W swoich działaniach jest bezwzględna i okrutna. Narzędziem kary mogą być piękne kwiaty (podaję za przykład oczywiście tę balladę).Ważnym elementem świata literatury romantyzmu, było nawiązywanie do tradycji literackich przez gotycyzm, czyli tworzenie mrocznego, tajemniczego, cmentarnego nastroju w utworach. Zabieg ten odwoływał się przede wszystkim do powieści angielskich, ale nie tylko. Wszystkie ballady Mickiewicza zawierają elementy gotycyzmu, np. „Lilije”, gdzie jakby czuło się jeszcze zapach i ciepło krwi zamordowanego męża, a przyroda, która była świadkiem zbrodni dręczyła morderczynię. W „Świtezi” bohaterowie słuchali opowieści mary wodnej, stojąc na cmentarzysku mieszkańców grodu Mendoga, gdzie wyrosły kwiaty – cary. Fantastycznym elementem było także zamienienie ludzi w kwiaty. Zmierzch sprawiał, że słuchacze, narrator i bohaterowie byli skłonni do refleksji. Gotycyzm odsłonił to, co człowiek chciał ukryć przed światłem dziennym („ Lilije”, „ Świteź”).W obrębie świata przedstawionego przestrzeń realna została skonfrontowana z przestrzenią cudów. Sceneria tajemniczej przyrody, niewytłumaczalne zjawiska, postać dziewczyny-rusałki, to wprowadzone przez Adama Mickiewicza elementy fantastyki. Ideowa wymowa utworu odwołuje się do ludowej moralności i wiary w istnienie oraz działanie niewytłumaczalnych sił. Kształt artystyczny ballady wskazuje na synkretyzm gatunkowy utworu. O jego epickości świadczy postać narratora opowiadającego i komentującego wydarzenia, wyraźnie zarysowana fabuła, elementy opisu i opowiadania. W balladzie można odnaleźć również charakterystyczne dla liryki środki stylistyczne oraz sposoby obrazowania (metafory, przenośnie, personifikacje). Wprowadzenie dialogów nadaje utworowi cechy dramatu. Opowiedziana w Świtezi historia jest oparta na motywach gminnej legendy.

Cechy romantyczne w balladzie Świteź.
– Nastrój tajemniczości i grozy – zatopione miasto, o którym opowiadała kobieta, otoczone jest, podobnie jak jezioro, niezwykłą atmosferą. Położone w ciemnym borze, jest tematem legend i opowieści.
– Fantastyka – miasto zamienione przez Boga na prośbę księżniczki w jezioro, ludzie przemienieni w kwiaty, postać tajemniczej kobiety wyłaniającej się z wody.
– Przyroda – jej bogate opisy są typowe dla epoki romantyzmu; kwiaty, noc, gwiazdy, bór, tafla jeziora – odgrywają ważną dla całego utworu rolę, bowiem tworzą atmosferę całej ballady.
– Historyzm – władca Litwy Mendog oblegany przez siły carskie (historia Litwy i jej walk z Rusią). Postawa kobiet i mężczyzn walczących z wrogiem wprowadza do utworu element patriotyczny.
– Interpretacja – sposób w jaki została dokonana jest typowo romantyczny. Historia powstania tajemniczego jeziora Świteź, kwiatów jest odzwierciedleniem romantycznej koncepcji opisu.

Kształt artystyczny
Utwór zbudowany jest z czterdziestu ośmiu zwrotek, z których każda ma po cztery wersy. Zatem jest to budowa regularna. Wyróżnić możemy rymy (pora – jeziora, mieście – niewieście) oraz następujące środki stylistyczne: epitet („wielka trwoga”, „głęboka przepaść”), metafora („Czyli też niebo swoje szklanne stopy Aż do nóg twoich ugina.”), wykrzyknienie („Gwałtu!”, „Panie!”), pytanie retoryczne („Jaż własnych mieszkańców dla obcej zgubię odsieczy?”), porównanie („Białawym kwieciem, jak białe motylki”).

Przedstawiona w utworze historia jest oparta na gminnej legendzie. Zestawione ze sobą zostały dwie rzeczywistości: realna i fantastyczna. W obrębie tej drugiej dzieją się wszystkie niezwykłe wydarzenia, jak zamiana ludzi w kwiaty czy też miasta w jezioro. Odnaleźć możemy elementy dramatu, jakimi są dialogi, liryki – środki stylistyczne, a także epiki – obecność narratora, który nie tylko opowiada, ale także komentuje wydarzenia, fabuła, elementy opisu i opowiadania.

Uf. Teraz zastanówcie się sam, co zapamiętaliście i porównajcie poznane ballady. Pracujcie na faktach. Miłej burzy mózgów!!!

28.04.21r.

Temat: Ballada Lilije jako wyraz romantycznego zainteresowania grozą.

Podręcznik: Adam Mickiewicz Lilije, s. 257. 

Temat ballady wywodzi się „z pieśni gminnej”. Główna bohaterka utworu zabiła powracającego z wyprawy wojennej męża, aby ten nie dowiedział się o jej niewierności. Trupa zakopała potajemnie, a na grobie posiała lilie. Dręczona wyrzutami sumienia kobieta udała się do pustelnika, by wyznać mu swoją winę i uzyskać rozgrzeszenie. Starzec zapewnił ją, iż zbrodnia nie wyjdzie na jaw:

„Bo takie sądy boże,

Iż co ty zrobisz skrycie,

Mąż tylko wydać może;

A mąż twój stracił życie”.

Przybyli w odwiedziny do wdowy jej szwagrowie daremnie oczekują powrotu brata. Po kilku miesiącach pobytu obydwaj zakochują się w bratowej, ta jednak nie wie, którego z nich wybrać, i jeszcze raz zwraca się o pomoc do pustelnika. Starzec radzi kobiecie, aby konkurenci upletli wianki i położyli je na ołtarzu. Którego brata wianek wybierze wdowa, ten zostanie jej mężem. W dzień ślubu dochodzi do kłótni między braćmi. Każdy jest przekonany, że wianek, zdjęty z ołtarza przez kobietę, należy do niego. Nieoczekiwanie w drzwiach cerkwi pojawia się upiór zamordowanego męża. Okazuje się, iż kwiaty zerwane przez obydwu braci pochodzą z jego grobu. Niewierna żona i obydwaj mężczyźni ponoszą karę, cerkiew zapada się pod ziemię.

Ukazana przez narratora historia jest dowodem na istnienie surowych zasad moralnych, których złamanie zostaje zawsze ukarane. „Nie masz zbrodni bez kary” przestrzega wdowę pustelnik, dodając równocześnie, iż jedynie prawdziwy żal za grzechy może dopomóc dręczonemu poczuciem winy człowiekowi:

„Lecz jeśli szczera skrucha,

Zbrodniarzów Pan Bóg słucha”.

Nękana wyrzutami sumienia morderczyni bardziej jednak boi się kary i widma swego męża niż szczerze żałuje za grzechy, co oznacza, że niewierność i zbrodnia zostaną surowo ukarane. Prawa moralne, obowiązujące w świecie żywych i umarłych, istnieją także w świadomości każdego człowieka. Zanim zbrodniarkę pochłonie ziemia, za życia dręczy ją poczucie winy z powodu popełnionej zbrodni:

„Pani zapomnieć trudno,

Nie wygnać z myśli grzechu.

Zawsze na sercu nudno,

Nigdy na ustach śmiechu,

Nigdy snu na źrenicy!”.

Świadomość popełnionej zbrodni odbiera bohaterce wewnętrzny spokój; morderczyni obawia się kary; gdziekolwiek się uda, słyszy głos zmarłego męża. Znaczącą rolę w procesie wymierzania sprawiedliwości odgrywa w utworze przyroda. Lilie, te same, które zasadzone na grobie męża mają ukryć zbrodnię, staną się dowodem zabójstwa. Natura w balladzie jest pełna tajemniczych znaków. Zjawiska przyrody odzwierciedlają przeżycia bohaterów. Przerażeniu kobiety towarzyszą ciemność, wiatr, krakania wron. Natura objawia w balladzie swoje drugie, groźne oblicze, demaskuje zbrodnię i wymierza karę. Upiór męża przychodzi po dusze grzeszników (żony i braci) do cerkwi, a więc do świętego miejsca. Wina bohaterów jest podwójna, wykroczyli oni przeciwko prawom natury i nie uszanowali świętych zasad religijnych. Za złamanie moralnych praw muszą ponieść surową karę. Opowiedziana w balladzie historia wyraźnie dowodzi, iż popełnioną zbrodnię człowiek może ukryć przed innymi ludźmi, ale nie jest w stanie wymazać jej z własnej pamięci. Grzech zawsze zostaje ukarany, ofiara morderstwa pojawia się osobiście, aby pomścić swój los.

Kształt artystyczny

W balladzie wykorzystał autor motywy ludowych opowieści oraz ludową fantastykę. W obrębie świata przedstawionego postacie i wydarzenia realistyczne współistnieją z rzeczywistością upiorów i zjawiskami niewytłumaczalnymi. Utwór posiada wyraźnie zarysowaną fabułę. Komentarz narratora i wypowiedzi postaci ukazują świat przeżyć wewnętrznych bohaterów. Opisy przyrody uzewnętrzniają emocje ludzkie oraz współtworzą niesamowitą, ta jemniczą atmosferę ballady. Rozbudowane dialogi wprowadzają elementy dramatu, służą także charakterystyce bohaterów i ich postaw.

Ważną rolę w balladzie pełni postać narratora. Możemy o nim powiedzieć tyle, że jest on bacznym obserwatorem zdarzeń, w których najprawdopodobniej uczestniczył, jest wszechwiedzący, pochodzi z ludu, o czym świadczy słownictwo przez niego używane („lilije”, „zbójczyni”, „obadwaj”), przez cały czas wierzy głęboko, że zbrodnia zostanie ukarana. Na uwagę zasługuje również sposób, w jaki snuje swą opowieść: jest doskonałym gawędziarzem, po mistrzowsku tworzy odpowiedni nastrój utworu: tajemniczości, grozy, niepewności.

W domu – Zad. 1 a, 2 str. 261, 3 str. 262. O prace poproszę Natalkę, Ulę i Antoniego.

Miłego zgłębiania ballad Adama Mickiewicza!

27.04.21r.

Temat: Tajemniczy świat ballady Adama Mickiewicza – Świtezianka. Podręcznik: Adam Mickiewicz Świtezianka, s. 253 (lektura obowiązkowa)

Termin rusałka pochodzi od łacińskiego rosalia (święto róż) i pojawił się dopiero w XVIII wieku. Rusałka – w religii Słowian demoniczna istota zamieszkująca lasy, pola i zbiorniki wodne.

Przeczytajcie uważnie balladę, starając się zapamiętać, jak najwięcej z treści.

Karta pracy „ Świtezianka” Adama Mickiewicza

1.Kim są bohaterowie ballady ? Podkreśl dwa odpowiednie określenia:

Myśliwy z boru, nieznajomy młodzieniec, księżniczka z odległego zamku, strażnik jeziora, tajemnicza dziewczyna

2.Który fragment ballady „Świtezianka” oddaje nastrój grozy? Zaznacz właściwą odpowiedź:
a) „I już dłoń śnieżną w swej ciśnie dłoni, w pięknych licach topi oczy”
b) „ Dotąd przy świetle księżyca snuje się para znikomych cieni”
c) „ Znikła jak lekki powiew wietrzyka, a on sam jeden pozostał”.
d) „ Podbiega strzelec i staje w biegu, i chciałby skoczyć , i nie chce”.

3. Oceń prawdziwość każdego zdania.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, F, jeśli jest fałszywe
a) Strzelca spotkała kara, ponieważ nie dotrzymał danego słowa. P/F
b)Młodzieniec został ukarany wiecznym przebywaniem na dnie jeziora. P/F
c)Kara, która dosięgła strzelca, jest przestrogą dla wszystkich wiarołomnych ludzi. P/F

4. Scharakteryzuj narratora „Świtezianki”. Podkreśl wszystkie odpowiednie określenia:
Wszechwiedzący, zadziwiony światem, trzecioosobowy, ma ograniczoną wiedzę o świecie, wypowiada się w 1. osobie.

5.Podkreśl prawidłową odpowiedź:
Którym stwierdzeniem można wyrazić główną myśl ballady Adama Mickiewicza?
a) Kobieta jest zmienna
b) Zdrada zawsze zostaje ukarana
c) Nie wszystko złoto, co się świeci
d) W życiu należy postępować ostrożnie
6. Czym charakteryzuje się ballada? Wybierz właściwe dokończenie zdań. Podkreśl właściwe.

a) Ballada to utwór prozatorski / wierszowany.
b)Jej tematyka jest zaczerpnięta z mitologii / opowieści ludowych.
c)Utwory tego typu opowiadają o wydarzeniach niezwykłych / pospolitych.
d) Nastrój ballady jest radosny / tajemniczy.
e)Ballada łączy elementy dwóch / trzech rodzajów literackich.

W domu – Plan wydarzeń i pełne odpowiedzi( nie: a,b?) poproszę, by odesłały następujące osoby: Adam P., Ola P., Dawid P.

Przyjemnej lektury!

26.04.21r.

Temat: Tajemniczy świat ballady Adama Mickiewicza – Świtezianka. Podręcznik: Adam Mickiewicz Świtezianka, s. 253 (lektura obowiązkowa) Caspar David Fridrich…

Ballada – gatunek synkretyczny, łączący w sobie cechy liryki, epiki i dramatu, którego tematem są niezwykłe wydarzenia. Jej nazwa pochodzi od włoskiego ballare, co wskazuje na włosko-prowansalskie początki. Romantyczna ballada nawiązuje do ludowych pieśni, które między XII a XIV w. pojawiły się w Danii i Szkocji.

Cechy gatunkowe ballady na podstawie synkretyzmu:

a. dramatyczne – dialogi i monologi postaci; tragiczny los bohatera;

b. epickie – opisy, obecność narratora;

c. liryczne – bogactwo środków stylistycznych, rymy, średniówka, wersy, strofy.

Urodził się 24 grudnia 1798 r., zmarł 26 listopada 1855 r. Do jego najważniejszych dzieł należą zbiory poezji „Ballady i romanse”, „Sonety Krymskie”, poemat „Konrad Wallenrod”, dramat „Dziady” i epopeja narodowa „Pan Tadeusz”.

Urodził się 24 grudnia 1798 r., zmarł 26 listopada 1855 r. Do jego najważniejszych dzieł należą zbiory poezji „Ballady i romanse”, „Sonety Krymskie”, poemat „Konrad Wallenrod”, dramat „Dziady” i epopeja narodowa „Pan Tadeusz”.

Lata młodzieńcze

Mickiewicz urodził się w Nowogródku na Litwie i zawsze Litwę uważał za swoją ojczyznę. Studiował w Uniwersytecie Wileńskim, potem uczył w szkole powiatowej w Kownie. Był jednym z założycieli i aktywnym działaczem tajnego patriotycznego Towarzystwa Filomatów, za co został aresztowany wraz z grupą przyjaciół i uwięziony w klasztorze bazylianów w Wilnie (1823-1824). Lata 1824-1829 spędził w centralnej Rosji, w Odessie, Moskwie i Petersburgu, gdzie wszedł w środowisko elity postępowej inteligencji rosyjskiej. W 1829 r. wyjechał w podróż po Europie. Zwiedzał Niemcy, Szwajcarię i Włochy, w Berlinie słuchał wykładów Hegla. Nawiązał liczne kontakty w międzynarodowym środowisku artystycznym. Po wybuchu powstania listopadowego w 1830 r. bezskutecznie usiłował wrócić do kraju. Od 1832 r. mieszkał w Paryżu, z przerwą na pobyt w Lozannie (1839), gdzie wykładał literaturę łacińską, oraz w Rzymie (1848), gdzie próbował uzyskać poparcie papieża Piusa IX dla ruchów wolnościowych tzw. Wiosny Ludów.

Okres paryski

Życie poety w Paryżu było trudne. Brakowało mu stałych źródeł dochodów. Środowisko emigracyjne rozsadzały spory polityczne. Przez pewien czas Mickiewicz uczestniczył w życiu publicznym, współpracował m.in. z Towarzystwem Literackim i Towarzystwem Narodowym Polskim. W 1833 r. był redaktorem i publicystą „Pielgrzyma Polskiego”. Przyjaźnił się m.in. z ks. Hughes’em de Lamennais, Charles’em de Montalembertem, George Sand. W 1834 r. ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci. Mickiewicz odsunął się od działalności publicznej aż do roku 1840, kiedy to objął nowo powstałą katedrę literatur słowiańskich w Collège de France. Wraz z Jules’em Micheletem i Edgarem Quinetem stanowili w Collège opozycję demokratyczną wobec monarchii lipcowej. W 1841 poeta związał się z kołem Towiańskiego, przywódcy sekty głoszącej nowe objawienie i odrodzenie życia duchowego (takich religijnych sekt było wówczas we Francji kilkadziesiąt). Propaganda towianizmu, a jeszcze bardziej – radykalne poglądy polityczne i społeczne były przyczyną zawieszenia go w funkcji profesora.Podczas pobytu w Rzymie w 1848 r. Mickiewicz utworzył Legion Polski na służbie walczącej Lombardii. Jego cele i pogram wyłożył w tekście „Skład zasad”. Potem wraz z grupą Francuzów i emigrantów założył pismo „La Tribune des Peuples” o radykalnym programie społecznym. Wskutek interwencji ambasady rosyjskiej pismo zostało zawieszone, a Mickiewicz – po zamachu stanu w 1851 r. – poddany nadzorowi policyjnemu. Ostatnią akcją patriotyczną poety była próba sformowania Legionów Polskich do walki z Rosją po przystąpieniu Francji do wojny krymskiej. W tym celu przybył do Stambułu we wrześniu 1855 r., gdzie niespodziewanie zmarł. Został pochowany we Francji na polskim cmentarzu w Montmorency. W 1900 r. trumnę uroczyście przeniesiono do sarkofagu w katedrze wawelskiej.

Twórczość

• „Ballady i romanse”

Mickiewicz pozostawił ogromną i zróżnicowaną spuściznę literacką, obejmującą lirykę, poematy epickie, dramaty, publicystykę, w tym wiele fragmentów i utworów niedokończonych. Po wczesnych próbach utrzymanych w konwencji klasycystycznej opublikował w 1822 „Poezje”, t. I, które uznaje się za początek polskiego romantyzmu (II wyd. rozszerzone – 1829). W „Przedmowie” i balladzie „Romantyczność” sformułował nowy program literatury odwołującej się do wierzeń i wyobrażeń ludowych, świata uczuć i wyobraźni przeciwko „mędrca szkiełku i oku”, wrażliwości na przyrodę i obecność „niewidzialnego”. W poezji tej zatarte zostały sztywne granice gatunków, wykorzystana została poetyka klechdy, ballady i dumy (najbardziej znane utwory to wspomniana „Romantyczność”, „Świteź”, „Świtezianka”, „Trzech Budrysów”, „Parys”).

Tom II „Poezji” (1823) zawierał „Dziady” cz. II i IV oraz poemat historyczny „Grażyna. Powieść litewska”. Ta wywodząca się z tradycji scottowsko-byronicznej epicka opowieść o litewskiej księżnej, która w przebraniu mężczyzny staje na czele walki z Zakonem Krzyżackim, jest pierwszą próbą wykreowania romantycznego pojęcia patriotyzmu i ojczyzny jako lokalnej wspólnoty.

W 1829 w wyniku podróży po Rosji opublikował Mickiewicz”Sonety” (Krymskie i Odesskie), które w wyrafinowanej klasycystycznej formie opisywały mistyczne poczucie jedności z przyrodą, przeżycie jej jako sacrum.

W domu – Napiszę wywiad z Adamem Mickiewiczem wraz z odpowiedziami. O pracę poproszę Kubę, Maję, Sebastiana, Nadię, Asię, Klaudię. Proszę dobrze nauczyć się życiorysu pisarza. Do odesłania do czwartku do godziny 10.00. Miłego dnia!

23.04.21r.

Temat: Jaka to wypowiedź?

Na dukcie poczuł ogromny ruch pieszych. zd. poj., ozn., rozw.

Wokół stołu panował ruch gości,1/2 krzyczących i poszturchujących się. imiesłowowy równoważnik zdania

W koszu zauważył brudne spodnie, 1/2 które wcześniej odłożył do prania – zd. złożone z podrzędnym przydawkowym ( jakie?)

Na półkę (ona) odłożyła książkę,1/2 jaką dostała od mamy 2/3 i całą przeczytała.

1/2 zd. złożone z podrzędnym przydawkowym

2/3 zd. zł. współrzędnie łączne

(on) Polubił ciastka z kremem, dlatego (on) kupił sobie aż trzy. – zd. zł. współrzędnie wynikowe

Bardzo długo (on) patrzył w dal, ale (on)nie widział mew. – zd. zł. współ. przeciwstawne

Widział źrebaka, 1/2tudzież przyglądał się klaczy, 2/3 by dokonać wyboru.

1/2 zd. zł. wpółrz. łączne

2/3 zd. zł. z podrzędnym ( w jakim celu?) okolicznikowym celu.

22.04.21r.

Temat: Przykazania czy antyprzykazania? Omówienie wiersza Kazimierza Wierzyńskiego.

Podręcznik: Kazimierz Wierzyński Przykazania, s. 286.

Uwaga. Dziś będziemy rozmawiać na temat wiersza Kazimierza
Wierzyńskiego pt. „Przykazania”. Sami zaraz zobaczycie, że jak na wiersz
będzie on miał nietypową budowę i formę.
Będzie się też odwoływał do przykazań biblijnych – więc my też do
nich dzisiaj nawiążemy.
Dla lepszego zrozumienia przesłanie tekstu i powód jego
napisania, trzeba się odwołać do życia autora tekstu. Nie będę Wam
opowiadać o całym jego życiu, ale tylko o pewnym jego etapie.

Autor żył w latach: 1984 – 1968.
17 września 1939 roku Kazimierz Wierzyński wraz z żoną wyjechał z ojczyzny. Przebywał w takich krajach, jak: Rumunia, Francja, Portugalia, Brazylia, Stany Zjednoczone. W ten oto sposób Wierzyński stał się emigrantem.
Mimo iż po II wojnie światowej wielokrotnie zapraszano go do ojczyzny –
nigdy do niej nie wrócił. Powodem była polityka komunistyczna, z którą
się nie zgadzał. Nie znaczyło to jednak, że zapomniał o ojczyźnie, o czym
świadczy jego twórczość.
Jedna z badaczek twórczości Wierzyńskiego napisała: społeczeństwo
peerelowskie w utworach Wierzyńskiego to ludzie upokorzeni i zdeprawowani, zastraszeni i zsowietyzowani. Wymownym tego przykładem jest wiersz Przykazania, który określić by można „komunistyczną wersją dekalogu”, podstawą „Nowej Wiary”.

Kilka słów o ustroju panującym w powojennej Polsce.

Po II wojnie światowej władzę w Polsce przejęli komuniści, a zawdzięczali to poparciu Związku Radzieckiego i jego Armii Czerwonej. Próbowano jednak zachować pozory demokracji. W 1947 roku przeprowadzono wybory do sejmu. Ich wyniki sfałszowano tak, aby posłami zostali ci, których poparli komuniści. W piśmie do Stalina informowano, że komuniści i ich zwolennicy zdobyli ok. 50% głosów, ale oficjalnie ogłoszono, że było
to aż 80% głosów. Aby utrzymać się przy władzy, komuniści stosowali różne metody. Była już mowa o sfałszowanych wyborach w 1947 roku. W późniejszym czasie doszło do tego, że w wyborach mogli startować tylko komuniści i ich sojusznicy. W latach pięćdziesiątych – na wzór stalinowski – stosowano terror: aresztowano ludzi podejrzanych o działalność
antykomunistyczną, umieszczano ich w więzieniach, gdzie byli bici i torturowani, skazywani na wieloletnie kary pozbawienia wolności albo na śmierć.
Po roku 1956 terror zelżał, ale wciąż można było trafić do więzienia za głoszenie poglądów antykomunistycznych. Zakazane było krytykowanie władzy i podejmowanych przez nią decyzji. Cenzura dbała o to, by wspomniana krytyka ustroju państwa nie pojawiała się w mediach: prasie, radiu, telewizji, ani nie była w inny sposób publikowana. Zdarzało się, że w sklepach brakowało towaru, zanim ostatni stojący w kolejce zdążyli dotrzeć do lady. Braki w zaopatrzeniu były ciągłą bolączką handlu w PRL. Aby im chociaż częściowo zaradzić, wprowadzano tzw. reglamentację, czyli sprzedaż tylko określonej liczby towarów na osobę. Czasem sprzedawca decydował, że na przykład każda osoba z kolejki może kupić jedynie dwie paczki kawy. W latach siedemdziesiątych wprowadzono kartki na cukier, a w osiemdziesiątych – na wiele innych wyrobów. Kartki określały miesięczny przydział danego towaru na osobę. Gdy ktoś kupił dany towar, sprzedawczyni odcinała odpowiedni kupon z jego kartki. Produkcja artykułów codziennego użytku nie była aż tak ważna dla władz PRL. Czy
to władze muszą decydować o hodowli bydła czy wyrobie kiełbasy, szyciu ubrań albo produkcji pomocy szkolnych? W gospodarce socjalistycznej, która panowała w Polsce – tak.
Obowiązywało centralne planowanie i wszelkie decyzje gospodarcze zapadały na najwyższym szczeblu. Decydujący głos miała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, czyli partia komunistyczna. Rząd jedynie wykonywał jej zalecenia. Taki układ można nazwać dyktaturą partii komunistycznej.
Pracownicy nie byli zachęcani do wysiłku wyższymi zarobkami – wszyscy zarabiali mniej więcej tyle samo. Gaże artystów nie zależały od tego, ile osób chciało oglądać ich występy. Zarobki pracowników handlu nie przekładały się na wysokość sprzedaży. Mówiono: „Czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy”, a wysokość wynagrodzeń ustalały władze.

Przeczytaj wiersz w podręczniku na str. 286.
Czytając zastanów się:

• co wspólnego z przykazaniami biblijnymi ma ten tekst,

• do czego namawia,

• jaki ma stosunek do biblijnego przykazania miłości Boga i bliźniego.

Kazimierz Wierzyński „Przykazania”

1. Nie będziesz miał innej władzy przed naszą władzą dla władzy.

2. Nie będziesz wzywał imienia wolności nadaremnie.

3. Pamiętaj że jesteśmy nieomylni i wiemy wszystko dla wszystkich.

4. Czcij doskonałość naszą, aby nikt nie wyszedł z naszego błędu.

5. Nie lękaj się strachu, to metafizyczny dreszcz historii.

6. Nie zabijaj bez nakazu, który wykonuj bez drżenia ręki i serca.

7. Nie bluźnij gdy przyjdzie twoja kolej, śmierć jest naszym środkiem do
życia.

8. Przysługuj się bliźniemu, aby on wysługiwał się tobie.

9. Wywyższaj go dopóty aż ocknie się zniewolony.

10. Nienawidź bliźniego swego bardziej niż siebie samego.

Jak rozumieć treść przykazań Wierzyńskiego?

Dana władza, o której jest mowa jest najważniejsza. Żadna władza nie jest od niej ważniejsza. Jest jak Bóg.

Nie mów o wolności w np. jakimś powiedzeniu. Ona tak naprawdę już nie
istnieje. Jesteś zniewolony przez komunizm. Wspominanie o wolności jest
oznaką buntu.

Pamiętaj, że dana władza nigdy się nie myli i zawsze wie wszystko.

Mów wszystkim, że dana władza jest najmądrzejsza, najwspanialsza, że
zawsze ma rację ( nawet, gdy wiesz , że nie ma ona racji ).

Nie bój się strachu. Powinien być twoją codziennością, przyzwyczaj się do
niego. Bój się władzy.

Nie zabijaj bez rozkazu danej władzy ( o której jest mowa ). A jeżeli
dostaniesz taki rozkaz wykonuj to z precyzją, oraz bez zawahania .

Ty też możesz zostać zlikwidowany na rozkaz władzy. Władza jest
panem życia i śmierci.

Nie pomagaj bezinteresownie, oczekuj wdzięczności.

Manipuluj swoim bliźnim, aż obudzi się zniewolony ( zniewolony tzn. utrata
wolności, swobody, całkowita zależność od innych ) .

Nienawidź swojego bliźniego, bardziej niż siebie nienawidzisz .

Wiersz jest listą przykazań wzorowanych na biblijnym dekalogu lub
przekształcającym je. Pomimo różnicy w treści – podobieństwo do oryginału
jest zauważalne. Takie przekształcenie tekstu nazywamy parafrazą.
Autorem przykazań biblijnych był Bóg, tutaj mamy wrażenie, że
autorem stworzonych nakazów jest władza komunistyczna.
Przykazania biblijne mówiły o miłości, uczciwości – te u Wierzyńskiego są ich przeciwieństwami, mówią o nienawiści, zastraszaniu, wykorzystaniu innych – dlatego nazwiemy je anty przykazaniami. Są wyrazem nienawiści autora wobec polityki komunizmu, która odbiera człowiekowi wolność, niezależność, zastrasza go i nim manipuluje.

BARDZO WAŻNY WIERSZ. SPRÓBUJCIE DOBRZE UTRWALIĆ GO W PAMIĘCI.

21.04.21r.

Temat: Wszystko, co musisz wiedzieć o imiesłowach.

Podręcznik – str. 282.

Imiesłowy

Zacznijmy od tego, że imiesłowy nie są samodzielnymi częściami mowy, a jedynie formami gramatycznymi czasownika. Różnią się od pozostałych form czasownikowych tym, że nie odmieniają się przez osoby. Dlatego nazywamy je formami nieosobowymi. Dzielą się na dwie grupy:

• imiesłowy przymiotnikowe (np. malujący, malowany, namalowany),
• imiesłowy przysłówkowe (np. malując, namalowawszy).

Imiesłowy przymiotnikowe

Imiesłowy przymiotnikowe to formy czasownika, które nie tylko przypominają przymiotniki, ale również podobnie jak one się odmieniają (przez przypadki, liczby i rodzaje). Wyróżniamy dwa rodzaje imiesłowów przymiotnikowych:

• imiesłowy przymiotnikowe czynne zakończone na -ący, np. piszący – ‘ktoś, kto pisze’; używamy ich po to, aby pokazać cechę osoby, która wykonuje jakąś czynność.
• imiesłowy przymiotnikowe bierne zakończone na -ny lub -ty, np. napisany – ‘taki, który ktoś napisał’); zdarty – taki, który ktoś zdarł’; używamy ich po to, aby wskazać cechy osób bądź przedmiotów, które podlegają jakiejś czynności albo mają jakieś właściwości ze względu na to, że coś się zdarzyło.

Imiesłowy przymiotnikowe – co podpowiada ich nazwa – odmieniają się jak przymiotniki. Na przykład forma naprawiony będzie miała podobne formy gramatyczne przypadka, liczby i rodzaju jak wyraz piękny. Z kolei imiesłów zepsuty odmienimy podobnie jak przymiotnik bogaty, a imiesłów piszący – jak przymiotnik gorący. Spójrzmy więc na wybrane formy gramatyczne trzech pierwszych przypadków.

	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Przypadek	Rodzaj męski**	Rodzaj żeński**	Rodzaj nijaki**	Rodzaj męskoosobowy**	Rodzaj niemęskoosobowy
M.	naprawiony jak piękny	naprawiona jak piękna	naprawione jak piękne	(naprawieni*) jak piękni	naprawione jak piękne
D.	naprawionego pięknego	naprawionej pięknej	naprawionego pięknego	naprawionych pięknych
C.	naprawionemu pięknemu	naprawionej pięknej	naprawionemu pięknemu	naprawionym pięknym

imiesłowy przysłówkowe

W tekstach pisanych – rzadziej w języku mówionym – pojawiają się imiesłowy przysłówkowe. Wyróżniamy dwa typy tych imiesłowów:

• współczesny – zakończony na -ąc, np. wołając, pisząc, mówiąc,
• uprzedni – zakończony na -wszy (po samogłoskach np. wróciwszy, napisawszy) lub na -łszy (po spółgłoskach np. zmókłszy, przyszedłszy).

Imiesłowy przysłówkowe współczesne występują w zdaniach, w których czynności, zdarzenia, sytuacje dzieją się w tym samym czasie, (co sugeruje nazwa tych imiesłowów) np.:
Pijącporanną kawę, często czytam gazetę** = ‘Piję poranną kawę i w tym samym czasie czytam gazetę’.
Imiesłowy uprzednie z kolei – jak podpowiada ich nazwa – dotyczą czynności i zdarzeń, które zdarzyły się wcześniej niż sytuacja opisana przez czasownik w formie osobowej, np.: Przyszedłszy\do domu, szybko przeczytałem pocztę\ = ‘Najpierw wróciłem do domu, a potem przeczytałem pocztę’.
W tworzeniu imiesłowów przysłówkowych również obowiązują pewne ograniczenia. Otóż od czasowników dokonanych możemy utworzyć wyłącznie imiesłowy uprzednie**(mówią przecież o czynnościach, które się już zdarzyły, np.** przyszedłszy = ‘już przyszedłem / przyszedłeś / przyszedł itd., to się stało’), z kolei od czasowników niedokonanych możemy utworzyć wyłącznie imiesłowy współczesne*(mówią przecież o czynnościach, które trwają i nie można wskazać ich końca czy rezultatu, np. pisząc* = ‘pisałem / pisałeś / pisał itd. to wcześniej, piszę / piszesz / pisze itd. teraz). W zdaniach, w których występują imiesłowy przysłówkowe, zawsze stawia się przecinek, np.: Idąc, podśpiewywałem sobie. lub Idąc ulicą, podśpiewywałem sobie. Wróciwszy, zabrałem się za obiad. lub Wróciwszy do domu, zabrałem się za obiad.

Ciekawostka

naprawieni– forma ta gramatycznie jest możliwa, jednak takiej formy utworzonej od czasownika „naprawić” nie używamy w tym rodzaju. W formie mianownika liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego mogą pojawić się imiesłowy bierne od innych czasowników, np. „zapracowani”, „zagubieni”.

	Liczba pojedyncza	Liczba mnoga
Przypadek	Rodzaj męski**	Rodzaj żeński**	Rodzaj nijaki**	Rodzaj męskoosobowy**	Rodzaj niemęskoosobowy
M.	zepsuty jak bogaty	zepsuta jak bogaty	zepsute jak bogate	zepsuci jak bogaci	zepsute jak bogate
D.	zepsutego bogatego	zepsutej bogatej	zepsutego bogatego	zepsutych bogatych
C.	zepsutemu bogatemu	zepsutej bogatej	zepsutemu bogatemu	zepsutym bogatym

ĆWICZENIA STR. 283.

Czasowniki w formie osobowej – zamajaczyła- 3 os., l. poj., rodz. ż., czas przeszły, aspekt dokonany, str. czynna, tryb oznajmujący;

zdawała się – 3 os., l. poj., rodz. ż., czas przeszły, aspekt dokonany, str. zwrotna, tryb ozn.;

była – 3 os., l. poj., rodz. ż., cz. przeszły, aspekt dokonany, str. czynna, tryb ozn.;

usiłował – 3 os., l. poj., rodz. m., czas przeszły, aspekt dokonany, str. czynna, tr. ozn.;

przesuwa się – 3 os., l. poj., rodz. m., czas teraźniejszy, aspekt -/ndk.; str. zwrotna, tryb ozn.

Czasowniki bezosobowe: pulsująca – imiesłów przymiotnikowy czynny; nieokreślonej – imiesłów przymiotnikowy bierny; przybliżać, oddalać – bezokolicznik; zaintrygowany, zbłąkany – imiesłów przymiotnikowy bierny; widząc – imiesłów przysłówkowy współczesny.

W domu – Zad. 3,4,8 ss. 283-285. O prace poproszę Adama P., Dawid P., Ola P. Miłego dnia!!!

20.04.21r.

Temat: Jak przemawiać, aby odnieść zamierzony skutek?

Temat zapisujemy w zeszycie.

Bardzo proszę aby zapoznać się z przemówieniem, które wygłosił Steve Jobs na Uniwersytecie Stanford.

PRZYKŁAD PRZEMÓWIENIA

Następnie zapoznajcie się z definicją przemówienia umieszczoną w podręczniku na stronie 280.

Zredagujcie notatkę –co to za forma wypowiedzi, jakimi środkami retorycznymi się posługuje, kompozycja przemówienia (zapis w zeszycie). Jutro na lekcji jedna wybrana osoba czyta głośno, pozostali samodzielnie dokonują ewentualnej autokorekty.

19.04.21r.

Temat: Reklama jako komunikat językowy.

Podręcznik: Skarbiec języka. Środki w reklamie i ich funkcje, ss. 246-249.

Homonimy -wyrazy wieloznaczne, pisane tak samo pod względem graficznym, głoskowym:

buda – 1. obraźliwie na temat szkoły, 2. domek psa, 3. jako plandeka na samochodzie.

Synonimy – wyrazy bliskoznaczne;

cokół – podstawa, rudyment; wynalazca – prekursor, odkrywca; gromada dzieci – czereda; tłum kibiców – tłuszcza, gawiedź.

Antonimy ( antagonizmy) – wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym: progres – regres, hiperboliczny – minimalistyczny; adaptować – opuścić.

Elementy niezbędne do utworzenia wzorowej reklamy:

zachęcające hasło marketingowe, nazwa produktu, miejsce do zakupu, cena, zalety produktu, właściwości.

Wg językoznawcy – Jerzy Bralczyka, reklama buduje świat częściowej fikcji, jaki niekoniecznie powinniśmy brak na serio. Reklama ma jasno określony cel, rozpoznawany i społecznie akceptowany.

Przeczytajcie czytankę ze ss. 250-251. Miłego dnia!

16.04.21r.

Temat:  Czy reklama może ograniczać wolność? Dyskusja zainspirowana felietonem Krzysztofa Zanussiego.

Podręcznik: Krzysztof Zanussi Reklama przedawkowana, ss.248-249.

Celem artykuły jest wyrażanie stanowiska związanego z obecnością reklam.

Autor artykułu prasowego wyraża dezaprobatę wobec wszechobecności reklamy.

W tytule artykułu „Reklama przedawkowana” podkreślono stanowisko autora wobec przedstawionego problemu.

Przedstawiając swoją argumentację, autor stosuje porównania i podaje przykłady.

Personifikacja reklamy jest zawarta we fragmencie: R. jest bogata i panoszy się wszędzie.

Opinia: Największą irytację wzbudziło we mnie twierdzenie, że reklama stanowi rękojmię mojej wolności.

W domu – zad. 8 str. 250. O pracę poproszę Malwinkę, Sebastiana i Maję. Miłego weekendu!

15.04.21r.

Temat:  Iqbal Masih – mały wielki człowiek.

Podręcznik: Francesco D’Adamo Iqbal (fragment), s. 242.

Przeczytaj tekst wstępny ze s. 242, następnie fragment pt. Iqbal Francesco D’Adamo (podręcznik s. 242 – 243) oraz artykuł „Iqbal” – opowieść o niewolniczej pracy najmłodszych Sebastiana Frąckiewicza zamieszczony na portalu POLITYKA pod adresem:
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1707438,1,iqbal–opowiesc-oniewolniczej-pracy-najmlodszych.read

„Iqbala”, czyli książkę o niewolniczej pracy dzieci, czyta się jak realistyczną powieść z końcówki XIX w. Tymczasem jej akcja dzieje się sto lat później w Pakistanie.

Tytułowy Iqbal Masih, w niniejszym wydaniu zamieniony dla ułatwienia lektury młodemu czytelnikowi na Ikebala, istniał naprawdę. Urodził się w 1983 r., miał cztery lata, gdy z dziecka zamienił się w niewolniczego robotnika w pakistańskim Pendżabie. Dzięki ogromnej woli walki i uporowi udało mu się uciec od swojego „właściciela” w wieku 10 lat. Dołączył do Frontu Wyzwolenia Pracujących Dzieci, by niedługo później zginąć z rąk lokalnej „mafii dywanowej”, ludzi korzystających z rąk pracy nieletnich. Zdążył jedynie odebrać nagrodę Reebok Human Rights. Cieszyć się dorosłym życiem już nie zdążył, a dzieciństwa nigdy tak naprawdę nie miał.

W domu – Wykonajcie samodzielnie w zeszycie zadania 1,2 b, c i 4 z podręcznika ze str. 244. O pracę poproszę Amelkę J., Dawida K., Weronikę.

Zadanie dodatkowe dla chętnych uczniów (na dodatkową ocenę).
Napisz list oficjalny do wybranej instytucji, np. do Rzecznika Praw Dziecka, w sprawie, którą uważasz za ważną. Przed przystąpieniem do pisania listu oficjalnego proszę przypomnieć sobie zasady redagowania tej formy wypowiedzi. Pomocna będzie dla Was strona internetowa https://epodreczniki.pl/a/list-oficjalny/DZmI69Q6p (szczególną uwagę
zwróćcie na układ graficzny i język wypowiedzi – zwroty grzecznościowe; nie musicie wykonywać zamieszczonych na stronie zadań). Dane adresata możecie wymyślić (adres).

Miłego dnia!

14.04.21r.

Temat: Niecodzienna lekcja języka angielskiego z profesorem Keatingiem. Podręcznik: Nancy H. Kleinbaum Lekcja na dziedzińcu (fragment Stowarzy-szenie umarłych poetów), s. 239.

Poprawa:

1. W południe krążył wysoko na niebie głodny sęp.

głodny sęp –

krążył wysoko –

2. W czasie burzliwych obrad sejmu walnego poczuł ostry ból brzucha, gdyż został mianowany na nadzorcę projektu.

w czasie obrad –

poczuł ból –

„Stowarzyszenie umarłych poetów” Nancy H. Kleinbau to historia, w której każdy pisze własny scenariusz. Jest końcówka lat 50., kiedy w Akademii Weltona po raz kolejny rozpoczyna się rok szkolny.

Idea, jaka przyświecała Keatingowi w wyjaśnieniu trudności obstawania przy swoim stanowisku pod presją innych, otoczenia, negatywnego odbioru.

Wypowiedź nauczyciela o powodzie przeprowadzenia dzisiejszej lekcji właśnie w innej formie na dziedzińcu szkolnym, gdzie podopieczni udali się pod wodzą nauczyciela i tam w wyklaskiwanym przez dana grupę uczniów rytmie, inni dostosowali swój marsz do narzuconego tempa: „Raz, dwa, trzy, CZTERY, raz, dwa, trzy, CZTERY”.

Eksperyment dotyczył miarowego wybijania rytmu poprzez kroki, co przypominało obserwującemu dyrektorowi z okna zajęcia musztry wojskowej, odległej od lekcji języka ojczystego.

Elementy eksperymentu miały uświadomić uczestnikom, iż rytm jest obecny zarówno w ich życiu codziennym, jak i w poezji. To on porządkuje budowę wersów wraz z rymami.

Konkluzja, sylogizm na temat przeprowadzonego eksperymentu – należy obrać w życiu inną drogę, niekoniecznie narzucona przez innych. Warto kierować się swoimi marzeniami i w nich się odnaleźć.

Sens przytoczonego przez nauczyciela języka angielskiego cytatu – warto być sobą, żyć zgodnie z własnym systemem wartości.

Zachowanie uczniów po nietuzinkowej lekcji profesora – uczniowie głęboko przeżyli zajęcia i zadumali się nad usłyszaną prawdą i sugestią.

13.04.21r.

Temat: Charakterystyka osoby mówiącej w wierszu Wisławy Szymborskiej Możliwości.

Poprawa zdań.

1. Ciekawy sprzedawca oraz ekspedientka wystawili głowę za drzwi, ponieważ chcieli jeszcze raz spojrzeć na klientkę.

ciekawy sprzedawca –

wystawił głowę –

2. Ostro zareagował na wiadomość, gdyż został poproszony o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji na parkingu.

ostro zareagował –

sytuacji na parkingu –

Podręcznik: Wisława Szymborska „Możliwości”, s. 237. 

Możliwości

Wolę kino.
Wolę koty.
Wolę dęby nad Wartą.
Wolę Dickensa od Dostojewskiego.
Wolę siebie lubiącą ludzi
niż siebie kochającą ludzkość.
Wolę mieć w pogotowiu igłę z nitką.
Wolę kolor zielony.
Wolę nie twierdzić,
że rozum jest wszystkiemu winien.
Wolę wyjątki.
Wolę wychodzić wcześniej.
Wolę rozmawiać z lekarzami o czymś innym.
Wolę stare ilustracje w prążki.
Wolę śmieszność pisania wierszy
od śmieszności ich niepisania.
Wolę w miłości rocznice nieokrągłe,
do obchodzenia na co dzień.
Wolę moralistów,
którzy nie obiecują mi nic.
Wolę dobroć przebiegłą od łatwowiernej za bardzo.
Wolę ziemię w cywilu.
Wolę kraje podbite niż podbijające.
Wolę mieć zastrzeżenia.
Wolę piekło chaosu od piekła porządku.
Wolę bajki Grimma od pierwszych stron gazet.
Wolę liście bez kwiatów niż kwiaty bez liści.
Wolę psy z ogonem nie przyciętym.
Wolę oczy jasne, ponieważ mam ciemne.
Wolę szuflady.
Wolę wiele rzeczy, których tu nie wymieniłam,
od wielu również tu nie wymienionych.
Wolę zera luzem
niż ustawione w kolejce do cyfry.
Wolę czas owadzi od gwiezdnego.
Wolę odpukać.
Wolę nie pytać jak długo jeszcze i kiedy.
Wolę brać pod uwagę nawet tę możliwość,
że byt ma swoją rację.

Z czym może kojarzyć nam się podmiot liryczny i jego spostrzeżenia?

Podmiot liryczny:

lubi realizm i humor; lubi ludzi; ujawnia się jako kobieta; jest zawsze gotowa doniesienia pomocy; wyróżnia zieleń – symbol nadziei; wyróżnia się oryginalnością; nie spóźnia się; jest ostrożna; nie lubi pustych obietnic;
jest sentymentalna; nie lubi wojen, przemocy; godzi się z sytuacją;
jest naturalna; nie zadaje zbędnych pytań; umie przewidywać.

Wiersz Wi­sła­wy Szym­bor­skiej „Moż­li­wo­ści” po­ru­sza te­ma­ty­kę po­sia­da­nia wła­snych opi­nii i sta­bil­ne­go sys­te­mu war­to­ści, któ­re kształ­tu­ją toż­sa­mość czło­wie­ka. Po­et­ka przed­sta­wia oso­bo­wość pod­mio­tu li­rycz­ne­go na przy­kła­dach bła­hych i po­waż­nych wy­bo­rów, któ­re co­dzien­nie po­dej­mu­je każ­dy czło­wiek. To wła­śnie z po­zo­ru nie­zna­czą­ce sy­tu­acje spra­wia­ją, że po­zna­je się dru­gą oso­bę.

Geneza utworu

Utwór zo­stał wy­da­ny w zbio­rze „Lu­dzie na mo­ście” w 1986 roku. To­mik za­wie­ra dwa­dzie­ścia dwa wier­sze.

Po­et­ka pro­wa­dzi po­le­mi­kę z ro­man­tycz­ny­mi wy­obra­że­nia­mi na te­mat po­ezji, uka­zu­jąc kon­trast mię­dzy zwy­czaj­nym, współ­cze­snym czło­wie­kiem a wy­ide­ali­zo­wa­nym w po­przed­nich epo­kach wi­ze­run­kiem ar­ty­sty. Szym­bor­ska od­wo­łu­je się w zbio­rze do kul­tu­ry i hi­sto­rii, uka­zu­jąc zmia­ny, któ­re przy­niósł XX wiek. To­mik spo­tkał się z apro­ba­tą ze stro­ny kry­ty­ków oraz czy­tel­ni­ków. Po­et­ka otrzy­ma­ła za nie­go Na­gro­dę „So­li­dar­no­ści”. Wie­le wier­szy zbio­ru we­szło do ka­no­nu pol­skiej po­ezji. Do naj­bar­dziej zna­nych na­le­żą utwo­ry „Widok z ziarenkiem piasku”, „W biały dzień” czy „Pierwsza fotografia Hitlera”. Po­et­ka za po­mo­cą swo­ich wier­szy cofa się w cza­sie, two­rząc al­ter­na­tyw­ne wer­sje pol­skiej hi­sto­rii. Utwór „Moż­li­wo­ści” po­ru­sza te­ma­ty­kę eg­zy­sten­cjal­ną, uka­zu­je sze­reg dro­bia­zgów, któ­re ra­zem skła­da­ją się na oso­bo­wość czło­wie­ka. Po­et­ka stwo­rzy­ła ob­raz ko­bie­ty XX wie­ku po­sia­da­ją­cej wła­sną opi­nię na każ­dy te­mat i sta­bil­ny sys­tem war­to­ści.

Możliwości – analiza utworu

Wiersz ma bu­do­wę sty­chicz­ną, po­et­ka nie za­sto­so­wa­ła po­dzia­łu na stro­fy. Skła­da się z trzy­dzie­stu dzie­wię­ciu wer­sów o róż­nej ilo­ści sy­lab. Nie po­ja­wia­ją się rów­nież rymy. Utwór jest więc przy­kła­dem ty­po­we­go wier­sza współ­cze­sne­go o swo­bod­nej kom­po­zy­cji. Na­le­ży do liryki bezpośredniej, pod­miot li­rycz­ny ujaw­nia swo­ją obec­ność. Po­ja­wia­ją się więc cza­sow­ni­ki w pierw­szej oso­bie licz­by po­je­dyn­czej i od­po­wied­nie za­im­ki („wolę sie­bie lu­bią­cą lu­dzi”, „nie wy­mie­ni­łam”). Z utwo­ru moż­na wy­cią­gnąć wie­le in­for­ma­cji na te­mat pod­mio­tu li­rycz­ne­go. Jest to świa­do­ma swo­jej toż­sa­mo­ści ko­bie­ta, po­sia­da­ją­ca wła­sne zda­nie i ma­ją­ca od­wa­gę je wy­ra­żać. Dzie­li się z czy­tel­ni­kiem swo­imi opi­nia­mi na co­dzien­ne, bła­he te­ma­ty oraz wy­ra­ża po­glą­dy po­li­tycz­ne i mo­ral­ne. Oso­ba mó­wią­ca ceni so­bie sztu­kę, praw­do­po­dob­nie jest po­et­ką. Moż­na ją więc utoż­sa­miać z au­tor­ką wier­sza.

War­stwa sty­li­stycz­na utwo­ru nie jest roz­bu­do­wa­na. Wiersz zo­stał na­pi­sa­ny pro­stym ję­zy­kiem, cha­rak­te­ry­stycz­nym dla twór­czo­ści Szym­bor­skiej. Naj­waż­niej­szą rolę od­gry­wa­ją anafory, któ­re wy­róż­nia­ją utwór. Więk­szość wer­sów roz­po­czy­na się sło­wem „wolę”, za­pew­nia­ją­cym oso­bie mó­wią­cej ty­tu­ło­we moż­li­wo­ści wy­bo­ru. Po­et­ka za­sto­so­wa­ła rów­nież powtórzenia („wolę śmiesz­ność pi­sa­nia wier­szy od śmiesz­no­ści ich nie­pi­sa­nia”). Po­ja­wia­ją się też epitety („ko­lor zie­lo­ny”, „rocz­ni­ce nie­okrą­głe”, „do­broć prze­bie­głą”, „pierw­szych stron”, „oczy ja­sne”, „czas owa­dzi”).

Możliwości – interpretacja utworu

Utwór przed­sta­wia świat wartości wolnego człowieka. Pod­miot li­rycz­ny przed­sta­wia zwy­czaj­ne, co­dzien­ne wy­bo­ry i z po­zo­ru nic nie­zna­czą­ce pre­fe­ren­cje, jako bar­dzo istot­ne kwe­stie, któ­re kształ­tu­ją ludz­ką toż­sa­mość. Oso­ba mó­wią­ca po­sia­da do­świad­cze­nie ży­cio­we, zdą­ży­ła wy­ro­bić so­bie sta­bil­ny sys­tem war­to­ści. Mia­rą doj­rza­ło­ści jest zna­jo­mość sa­me­go sie­bie i po­zna­nie swo­ich re­ak­cji w wie­lu sy­tu­acjach. Pod­miot li­rycz­ny nie mówi tyl­ko o wznio­słych kwe­stiach mo­ral­nych i po­li­tycz­nych. O czło­wie­ku nie świad­czy wy­łącz­nie jego świa­to­po­gląd, ale też co­dzien­ne za­cho­wa­nie, drob­ne wy­bo­ry, po­dej­mo­wa­ne każ­de­go dnia bez więk­sze­go za­sta­no­wie­nia. Wy­zna­wa­ne przez pod­miot li­rycz­ny war­to­ści two­rzą jego rze­czy­wi­stość. Świat każ­de­go czło­wie­ka się róż­ni, jest kształ­to­wa­ny przez sto­su­nek do in­nych lu­dzi, spo­so­by na spę­dza­nie wol­ne­go cza­su i kwe­stie mo­ral­ne. Sło­wo „wolę” pod­kre­śla jak wie­lu wy­bo­rów oso­ba mó­wią­ca do­ko­nu­je w co­dzien­nym ży­ciu. To wła­śnie moż­li­wość de­cy­do­wa­nia o so­bie daje czło­wie­ko­wi wol­ność, po­zwa­la doj­rzeć i od­kryć wła­sną toż­sa­mość.

Pod­miot li­rycz­ny po­da­je czy­tel­ni­ko­wi wie­le in­for­ma­cji na swój te­mat. Jest to ko­bie­ta oby­ta z kul­tu­rą, po­sia­da swo­ich ulu­bio­nych au­to­rów, chęt­nie cho­dzi do kina, czy­ta baj­ki bra­ci Grimm. Sama rów­nież two­rzy, woli na­ra­żać się na śmiesz­ność pi­sząc wier­sze, niż nie ko­rzy­stać z ta­len­tu, któ­ry po­sia­da. Oso­ba mó­wią­ca jest otwar­ta na lu­dzi, ale sta­ra się też być aser­tyw­na i nie od­da­wać im ca­łej sie­bie. Pod­miot li­rycz­ny ceni so­bie ży­cie w cza­sach po­ko­ju, sym­pa­ty­zu­je z ofia­ra­mi wo­jen, a nie kra­ja­mi, któ­re je roz­po­czy­na­ją. Oso­ba mó­wią­ca jest in­te­li­gent­na, po­sia­da wła­sne zda­nie na każ­dy te­mat. Zda­je so­bie spra­wę, że toż­sa­mość czło­wie­ka to tak­że co­dzien­ne dro­bia­zgi ta­kie jak ulu­bio­ny ko­lor, zwie­rzę, czy ro­śli­na. Oso­ba mó­wią­ca za­zna­cza, że „woli czas owa­dzi od gwiezd­ne­go”. Chęt­niej sku­pia się na spra­wach ma­łych, po­zor­nie nie­istot­nych, niż przy­tła­cza­ją­cych i zbyt od­le­głych od zwy­czaj­ne­go, co­dzien­ne­go ży­cia. Pod­miot li­rycz­ny jest praw­dzi­wym ar­ty­stą, ceni so­bie twór­czy cha­os, a nie bez­względ­ny po­rzą­dek. Wie­rzy, że każ­da isto­ta ma swo­je ra­cje i po­glą­dy, któ­re ją cha­rak­te­ry­zu­ją. Szym­bor­ska two­rzy w wier­szu obraz typowego człowieka XX wieku, po­sia­da­ją­ce­go prak­tycz­nie nie­ogra­ni­czo­ne moż­li­wo­ści wy­bo­ru i kształ­to­wa­nia wła­snej toż­sa­mo­ści.

12.04.21r.

Temat: Współczesny zbiór praw człowieka. 

Podręcznik: Zwyczajowe prawo międzynarodowe, s. 23. Powszechna deklaracja praw człowieka, s. 232.

Pierwsze prawa chroniące człowieka pojawiły się u schyłku średniowiecza i zalicza się do nich Magna Charta Libertatum ( Wielka Karta Swobód) z 1215r. Od XIII wieku nadawane były prawa szlacheckie w dawnej Polsce.

10 grudnia 1948 r. w Paryżu został uchwalony akt zawarty w Powszechnej deklaracji praw człowieka. Do dziś jest uznawana za zwyczajowe prawo międzynarodowe.

Powszechna deklaracja praw człowieka – zbiór praw człowieka i zasad ich stosowania uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 217/III A w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu. 

Na jej uchwaleniu zaważyły wydarzenia II wojny światowej. Kiedy zbrodnie nazistowskich Niemiec wyszły na jaw, uznano, że Karta Narodów Zjednoczonych jedynie ogólnie formułuje prawa człowieka, dlatego też na konferencji w San Francisco wysunięto propozycję utworzenia karty praw człowieka, której opracowaniem zająć się miała Komisja Praw Człowieka powołana przez Radę Gospodarczą i Społeczną. 

09.04.21r.

Temat: Symboliczny początek rycerstwa.

Podręcznik: Roger Lancelyn Green Pierwsza Przygoda Okrągłego Stołu, s. 228.

Legendy arturiańskie – zbiór opowieści związanych z legendarnym królem Arturem i rycerzami Okrągłego Stołu. Odnaleźć w nich można ślady wydarzeń historycznych i wpływy wielu kultur, szczególnie mitologii celtyckiej, wierzeń chrześcijańskich, oraz średniowiecznej kultury dworskiej.

Jak król Artur wymógł posłuszeństwo na ludach z terenów podbitych, czyli Północnej Walii? Poprzez sześć wygranych z Sasami zmusił pokonanych do uległości i ślubowania mu wierności, a część nieposłuszna uciekła na okrętach.

Jakie miasto wybrał na swoją stolicę zwycięski król Artur? Władca wybrał miasto Kamelot, zwane dziś Winchester.

Gdzie król poznał i pokochał Ginewrę? W Kamelerdzie poznał córkę druha, króla Leodegransa.

Co Merlin podarował jako prezent ślubny w darze dla nowożeńców w dniu Pięćdziesiątnicy? Podarował okrągły stół z tzw. stolicami , który miał być na chwałę królestwa Logres.

08.04.21r.

Temat: Przy okrągłym stole – symboliczny początek rycerstwa. 

Przy okrągłym stole – symboliczny początek rycerstwa. Rycerze Okrągłego Stołu – to 150 rycerzy zasiadających przy Okrągłym Stole na dworze króla Artura. Jego kształt miał zapobiec kłótniom między rycerzami o pierwszeństwo. Misją Rycerzy Okrągłego Stołu było poszukiwanie legendarnego kielicha – Świętego Graala.

Cykl zagadnień, z którymi od czasu do czasu będziecie się spotykać na lekcjach, zatytułowany został Artefakty losu. Tytuł ten jest przenośnią, może więc być wielorako interpretowany. Czym są bowiem artefakty losu? To przedmioty, które nierozerwalnie wiążą się z losem jednostki lub zbiorowości i naznaczają ów los w sposób szczególny. Prezentowane w tym cyklu przykłady wywodzą się z tradycji literatury, ale nie należy na tej podstawie wyciągać pochopnych wniosków: uważny i wytrwały obserwator dostrzeże ślady obecności takich artefaktów także poza literaturą: w sztuce, w historii, w życiu. Być może artefakty losu przedstawione w tym cyklu zagadnień staną się dla was inspiracją do dalszych poszukiwań.

Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu Rogera Lancelyna Greena

Król Artur to postać z legend Wysp Brytyjskich: celtycki wódz i bohater walk z Saksonami w drugiej połowie V wieku i we wczesnym wieku VI. Nie bez powodu wskazujemy od razu na legendarny rodowód tej postaci: historycy nie znaleźli dotąd żadnego dowodu, który potwierdziłby jednoznacznie, że król Artur w ogóle istniał. Zdecydowana większość rozpowszechnionych w naszej kulturze wyobrażeń na temat czynów tego bohatera i przygód Rycerzy Okrągłego Stołu ukształtowała się pod wpływem ludowych wyobrażeń oraz inwencji dziejopisów i poetów. Przez kilka wieków – w zmieniających się realiach historycznych i kulturowych – opowieści ludowe i wzmianki kronikarzy, dworskie pieśni i romanse rozbudowywały i przekształcały zbiór opowieści o królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu. Choć współcześnie odbierane są one inaczej niż przed wiekami, nadal potrafią zafascynować i rozpalić wyobraźnię, dzięki czemu wciąż zachowują popularność. Postaci, rekwizyty i fabularne wątki legend o królu Arturze powracają wciąż w nowych interpretacjach, nie tylko literackich. By lepiej rozumieć te arturiańskie  teksty kultury, warto przyjrzeć się legendzie nieco dokładniej.

Definicja: Legenda współcześnie pojęcie to rozumiane bywa najczęściej jako określenie utworu narracyjnego, blisko związanego z podaniami ludowymi; bohaterowie legendy stają w obliczu cudownych zdarzeń i sił nadprzyrodzonych, które wpływają na ich losy. Inne znaczenie ma ten termin w odniesieniu do literatury średniowiecznej. Legendy średniowiecza, służące umacnianiu wiary chrześcijańskiej, były opowieściami o życiu i dokonaniach świętych. Najsłynniejszym zbiorem legend z tamtej epoki jest Złota legenda Jakuba de Voragine z XIII wieku.

Roger Lancelyn Green

1918–1987

pisarz brytyjski, znany przede wszystkim jako autor skierowanych do młodych czytelników opowieści, będących adaptacjami dawnych mitów (starożytnej Grecji, Egiptu czy Skandynawii) i legend (opowieści o królu Arturze oraz o Robin Hoodzie). Jest także autorem biografii m.in. J. M. Barriego – twórcy Piotrusia Pana – oraz C. S. Lewisa, swego nauczyciela, a później przyjaciela, twórcy Opowieści z Narnii.Roger Lancelyn Green, Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu, czyta Maciej Gudowski Roger Lancelyn Green, Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu, czyta Maciej Gudowski Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego.00:00Szukaj06:46play_circle_outlineOdtwórz/Zatrzymajvolume_upWycisz dźwiękGłośnośćRoger Lancelyn Green, Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu, czyta Maciej GudowskiContentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego

Roger Lancelyn GreenKról Artur i Rycerze Okrągłego Stołu

Kiedy król Artur pokonał Rajona i podbił Północną Walię, a także zwyciężył innych zbuntowanych królów, pomaszerował ze swymi rycerzami na północ i na wschód i w sześciu wielkich bitwach rozgromił Sasów. Z całej Brytanii, a także Szkocji, uciekali oni na swoich okrętach lub też ślubowali, że będą wiernymi poddanymi Artura. Nie mogli mu się dłużej opierać, bo nigdy nie wiedzieli, gdzie przebywa ani też kiedy on i jego rycerze wypadną nagle z lasu, by ich zaatakować – a działo się tak zawsze wtedy, kiedy mieli pewne wiadomości, że król odpoczywa po bitwie o setki mil od nich. I tak oto na całej wyspie na wiele długich lat zapanował spokój, choć byli tam jeszcze zbójcy i wyjęci spod prawa przestępcy, okrutni rycerze i źli czarownicy gnieżdżący się w głębi borów i pośród wzgórz, zawsze gotowi zakłócić spokój i hańbić królestwo Logres swoimi nędznymi postępkami.
Król Artur poszedł ku południowi przez spokojną krainę i wybrał na swą stolicę miasto Kamelot, które dziś zowiemy Winchester, a wokół niego zgromadzili się tam najlepsi i najmężniejsi z jego rycerzy.
Lecz po drodze zatrzymał się w Kamelerdzie, gdzie zamieszkiwał jego druh, król Leodegrans, który miał piękną córkę imieniem Ginewra; i pokochał Artur Ginewrę od pierwszego wejrzenia, a gdy przybył do Kamelotu, tak dużo o niej rozmyślał, że nie mógł ani spać, ani jeść. […] Merlin udał się do króla Leodegransa i powiedział mu o miłości Artura.
– Jest to dla mnie – powiedział król Leodegrans – najlepsza nowina, jaką przyszło mi usłyszeć w całym moim życiu: oto tak godny i szlachetny król pokochał moją córkę! Odtąd wszystkie moje dziedziny należeć będą do króla Artura, a wszyscy moi wasale będą jego rycerzami. Na święto Pięćdziesiątnicy przyprowadzimy mu Ginewrę i tegoż dnia odbędzie się wesele.
Tymczasem w Kamelocie król Artur uroczystą biesiadą świętował Wielkanoc, lecz nim jego rycerze zasiedli przy długim stole w sali, wszczął się między nimi spór, gdzie który ma siedzieć – mieli bowiem za większy honor być bliżej szczytu stołu niż jego końca.
– Naprawimy to na Pięćdziesiątnicę – rzekł Merlin, kiedy usłyszał o sporze. – W tym dniu ustawię stół tu w sali, a będzie on symbolem chwały królestwa Logres; sława tego stołu żyć będzie, pokąd przetrwa świat.
Gdy nadeszło święto Pięćdziesiątnicy, zjechali się licznie rycerze, a wraz z nimi kilku młodzieńców pragnących, by ich na rycerzy pasowano; był wśród nich Gawejn, siostrzan króla Artura, i Tor, syn króla Pellinora. Tym król Artur nadał godność rycerską i zarządził, że oni, jako najmłodsi rycerze, muszą dokonać jakiegoś znakomitego czynu, by dać dowód swojej dzielności, i że ma to być pierwsza rycerska sprawa, o jakiej on pragnie usłyszeć. Ślub był doprawdy niezwykłej wspaniałości: dwóch arcybiskupów złączyło dłonie Artura i Ginewry, a czterej królowie nieśli przed nimi złote miecze, kiedy weszli na plac przed opactwem, gdzie lud powitał ich radośnie.
Przybyli wreszcie do sali biesiadnej, a tam czekał już na nich Merlin stojący przed wielkim okrągłym stołem z kamienia i drzewa, który wypełniał salę niemal od ściany do ściany.
– Bądźcie pozdrowieni, królu i królowo Logres – zakrzyknął. – Wasze miejsca czekają na was przy tym stole, a także krzesła dla stu pięćdziesięciu rycerzy – Rycerzy Okrągłego Stołu. Na każdej Stolicy – tak bowiem zwą się miejsca przy tym stole – znajdziecie wyryte złotymi zgłoskami imię rycerza, do którego to miejsce należy. A ilekroć któryś z rycerzy padnie w boju lub umrze, a wy powołacie nowego, jego imię pojawi się na Stolicy. Lecz imię zmarłego zniknie w chwili jego śmierci. Jednakże imiona Rycerzy Okrągłego Stołu żyć będą po wsze czasy. Siądźcie teraz wszyscy, bowiem przy okrągłym stole nikt nie może się skarżyć, że posadzono go na szarym końcu lub że inny siedzi wyżej od niego… A wkrótce usłyszycie, jak wielka jest chwała tego Stołu.
– Cztery miejsca są jeszcze puste – rzekł król Artur, kiedy wszyscy jego rycerze zasiedli już na swoich Stolicach.|
– Bez wątpienia – odpowiedział Merlin – stąd bowiem tym większa chwała spłynie na Logres. Król Pellinor przybywa dziś jeszcze, by spocząć po swym pościgu za Tropiącym Zwierzęciem; jedno z tych miejsc jest dla niego. Spójrz oto, jak imię króla Pellinora wyrasta złotymi głoskami na tej Stolicy! Jeśli zaś pytasz o trzy pozostałe, odczytaj imiona pana Lancelota z Jeziora i pana Parsiwala z Walii na dwóch z nich. Lancelot będzie z tobą na następne święto Pięćdziesiątnicy; pan Parsiwal jeszcze się nie narodził, lecz najmężniejszy z rycerzy, którzy tu zasiadają, będzie jego ojcem; wszelako kiedy Parsiwal się zjawi, wiedzieć będziesz, że masz czekać tylko jeden rok na przybycie Świętego Graala do Kamelotu. Jeśli wreszcie idzie o ostatnie miejsce, to jest to Stolica Zguby i każdego, kto na niej zasiądzie, czeka śmierć, krom tego, dla którego została przeznaczona – najlepszego ze wszystkich rycerzy. Ów zaś przybędzie, gdy spełni się czas.
Merlin poszedł ku drzwiom i wprowadził króla Pellinora, który przykląkł przed królem Arturem i został pasowany na jego rycerza, nim zajął miejsce przy Okrągłym Stole. Gawejn zasiadł po jednej stronie trzech pustych Stolic, Merlin zaś powiódł Pellinora na drugą stronę, mówiąc:
– Oto twe miejsce, bowiem bardziej niż ktokolwiek z tu przytomnych godny jesteś, by na nim zasiąść. A przecież pewnego dnia zasiądzie tu pan Tristan.
I zaczęła się wielka uczta; lecz zanim się skończyła, powstał Merlin i wszyscy biesiadnicy zamilkli, kiedy przemówił:
– Dzień dzisiejszy – rzekł Merlin – jest dniem pierwszej rycerskiej sprawy. W latach, które nadchodzą, wiele przygód mieć będzie początek w czasie waszych biesiad wokół tego oto Okrągłego Stołu; lecz mnie tu nie będzie i już ich nie zobaczę…Roger Lancelyn Green, Król Artur i Rycerze Okrągłego Stołu, tłum. Andrzej Konarek, Krystyna Tarnowska, b.m. 1999, s. 56–60.

Po zapoznaniu się z fragmentem powieści Rogera Lancelyna Greena wykonaj następujące polecenie:Ćwiczenie 1

W domu – Odpowiedzcie na pytania:

Jaką nazwę nosi współcześnie, według autora tekstu, miasto Kamelot?

W jaki sposób król Leodegrans reaguje na wieść o uczuciu Artura do swej córki Ginewry?

Kto przedstawia pomysł stworzenia Okrągłego Stołu?

Dlaczego nie wszystkie miejsca przy stole zostały zajęte przez rycerzy podczas uczty weselnej?

Co się działo z miejscem przy Okrągłym Stole po śmierci rycerza, który je zajmował?

W jaki sposób ustawiony przez Merlina Okrągły Stół zaradził toczonym przez rycerzy sporom, takim jak ten, który został wszczęty podczas święta Wielkanocy?

W domu – O pracę poproszę Amelkę, Olę, Mikołaja, Kubę. Pozdrawiam.

07.04.21r.

Temat: Jak rozpoznać alegorię sprawiedliwości?

Podręcznik: Alegoria sprawiedliwości, s. 223; Ignacy Krasicki Lew pokorny, s. 224.

atrybut1. «cecha jakiejś rzeczy, osoby lub zjawiska wyróżniająca je spośród innych»2. «przedmiot o charakterze symbolicznym, ściśle związany z życiem lub działalnością jakiejś postaci»3. filoz. «podstawowa cecha przedmiotu, bez której nie mógłby on istnieć lub byłby nie do pomyślenia»4. «część zdania określająca rzeczownik»

Temida

Następną alegorią zaczerpniętą z mitologii jest bogini Temida. Jest to kobieta z zawiązanymi oczami i wagą oraz mieczem w ręku. Broniła prawa ustanowionego przez bogów oraz porządku świata. Obecnie stała się symbolem sprawiedliwości. Szczególne znaczenie ma opaska na oczach, ponieważ podkreśla ona brak stronniczości i uwzględnianie tylko wagi czynów.

Alegoria w literaturze i sztukach plastycznych – obraz plastyczny lub słowny przedstawiający pojęcie, ideę, myśl lub wydarzenie przy pomocy obrazu o charakterze przenośnym lub symbolicznym, np. poprzez personifikację. Alegoria w literaturze i sztukach plastycznych – obraz plastyczny lub słowny przedstawiający pojęcie, ideę, myśl lub wydarzenie przy pomocy obrazu o charakterze przenośnym lub symbolicznym, np. poprzez personifikację. 

Zad. 1 str. 223.

Atrybutami bogini sprawiedliwości, Temidy są:

miecz- symbol waleczności,

waga – symbol miary uczynków dobrych i złych, miara sprawiedliwości; opaska na oczach – bezstronność, niezależność od winnego, sądzonego.

Zad. 2 str. 223.

Temida, wysłuchawszy zarzutów postawionych plotkującemu Syzyfowi, przechyliła szalę swej wagi na stronę sprawiedliwości, uznając go winnym.

Bogini wymierzyła sprawiedliwość wobec zuchwałej postawy niekulturalnego, podstępnego króla Koryntu.

Miecz sprawiedliwości bogini niechaj stanie się symbolem strachu i powściągliwości złoczyńców.

Temida to ideał karzącej sprawiedliwości.

Bogini odznaczała się przy wyrokach ślepą sprawiedliwością, karząc wszystkich jednako.

Szala sprawiedliwości przechyliła się na winną złego uczynku Pandorę, jaką zgubiła ciekawość.

31.03.21r.

Temat: Sprawdzenie wiedzy gramatycznej – rozbiory zdań, związki wyrazowe.

1. Dokonaj rozbioru gramatycznego i logicznego poniższych zdań, podpisz każde wypowiedzenie oraz związki wyrazowe.

a. Na torze wyścigowym został zwycięzcą, pokonując innych swoich rywali.

swoich rywali –

został na torze –

b. Na parapecie usiadł gołąb z wróblem, ale po chwili pierwszy odleciał.

usiadł na parapecie –

odleciał po chwili –

c. Obok bloku na jasno pomalowanej ławce parkowej.

obok bloku –

ławce parkowej –

d. Wkrótce zostanie nakręcony nowy film i komiks w naszym klubie filmowym.

nowy film –

zostanie nakręcony –

30.03.21r.

Temat: Co to jest homonim? 

Homonimy mają inne znaczenie, ale brzmią tak samo, np. krąg – ziemny, przyjaciół, osób wyklętych; łańcuszek – szczęścia, ozdoba na szyję, część mechaniczna; kobieta – niewiasta, białogłowa, dama, pani, lady.

Rodzaje zdań współrzędnie złożonych:

1) łączne – spójniki: i, oraz, a, ani, ni, zarazem, też, jak również, także, np.
1 2
Pójdę do kolegi, oraz odwiedzę babcię.

___1___ . . . ___2___

2) rozłączne – spójniki: albo, bądź, lub, czy, np.
1 2
Pójdę do kina albo na zakupy.

___1___< . . . >___2___

3) przeciwstawne – spójniki: ale, a, lecz, jednak, zaś, natomiast, jednakże, tymczasem, przeciwnie, np.
1 2
Jestem zmęczona, ale nie pójdę do łóżka.

___1___> . . . <___2___

4) wynikowe – spójniki: więc, toteż, dlatego, zatem, wobec tego, przeto, np.
1 2
Jestem głodna, więc zjem kanapkę.

___1___> . . . >___2___

Czekał na dworcu, 1/2aby wziąć gości do domu. – zdanie złożone z podrzędnie okolicznikowe (celu) – w jakim celu?

czekał – czasownik, orzeczenie czasownikowe

on – zaimek osobowy, podmiot domyślny

na dworcu – wyrażenie przyimkowe, okol. miejsca

aby – spójnik ze zd. zł. podrzędnie

wziąć – bezokolicznik, orzeczenie czasow.

gości – rzeczownik, dopełnienie

do domu – wyrażenie przyimkowe, gdzie? przysłówek, okolicznik miejsca

czekał na dworcu – gdzie? zw. przynależności

wziąć gości – kogo? zw. rządu

Gdy usłyszał huk, 1/2skrył się do piwnicy.

gdy – spójnik zd. zł. podrzędnie

usłyszał – czasownik, orzecz. czasow.

on – zaimek osobowy, podmiot domyślny

huk – rzeczownik, co? B. dopełnienie

skrył – czasownik, orzeczenie czasownikowe

się – zaimek zwrotny

do piwnicy – przysłówek, okolicznik miejsca

Myśląc intensywnie, sięgnął po dokumenty. – imiesłowowy równoważnik zdania

Dom dostał jako jedyny w spadku po babci. – zdanie pojedyncze, rozw., ozn.

Miś spał na kanapie? – zd. poj., nierozw. pytające

Ciepłe, smaczne, a nawet z kożuszkiem mleko prosto od krowy. – równoważnik zdania

Zamknął drzwi,1/2sprawdziwszy zamek i klamkę. – imiesłowowy równoważnik zdania

29.03.21r.

Temat: Zasady poprawnej komunikacji niewerbalnej. 

Komunikacja niewerbalna to gesty, mimika twarzy, mowa ciała. Stanowią one zwykle dopełnienie do wypowiedzi ustnej, niekiedy podkreślają, akcentują natężenie emocji.

Ćwiczenia gramatyczne:

Koło bloku skakała intensywnie na skakance Ala i Ola. – zdanie pojedyncze, rozwinięte, oznajmujące;

koło bloku – przyimek + rzeczownik = wyrażenie przyimkowe; okolicznik miejsca

skakała – czasownik, orzeczenie czasownikowe

intensywnie – jak? przysłówek, okolicznik stopnia

na skakance – wyrażenie przyimkowe, dopełnienie

Ala i Ola – kto? kto to? rzeczownik, podmiot szeregowy

• skakała intensywnie – jak? związek przynależności
• skakała na skakance – na czym? związek rządu
• skakała koło bloku – gdzie? związek przynależności

Szalony rowerzysta minął nieuważnie małe dziecko z lodem. – zdanie poj., rozw., ozn.

szalony – jaki? przymiotnik, przydawka przymiotna

rowerzysta -kto? rzeczownik, podmiot gramatyczny

minął – czasownik, orzeczenie czasownikowe

nieuważnie -jak? przysłówek, okolicznik sposobu

małe – jakie? przymiotnik, przydawka przymiotna

dziecko – kogo? rzeczownik w B., dopełnienie

z lodem – wyrażenie przyimkowe, z czym? N. dopełnienie

Po południu wesoły dziadek niespodziewanie zapragnął zrobić psikusa babci. – zd. poj., rozw., ozn.

po południu – przysłówek, okolicznik czasu

wesoły – przymiotnik, przydawka przymiotna

dziadek – rzeczownik, podmiot gramatyczny

niespodziewanie -przysłówek, okol. sposobu

zapragnął – czasow., orzecz. czasow.

zrobić – bezokolicznik, orzecz. czasoww.

psikusa – rzeczownik, dopeł.

babci – rzeczownik, dopeł.

zapragnął niespodziewanie – jak? zw. przynależności

zapragnął po południu – kiedy? zw. przynależności

psikusa babci – związek rządu

26.03.21r.

Temat: Rozmawiamy z bohaterami komedii.

Spotkawszy Wacława, poprosiłę o chwilę uwagi:

– Wacławie, opowiesz mi o swojej przygodzie z Podstoliną.

– To dawny błąd młodości, chwilowe zauroczenie. Jako książę Rodosław budziłem na Akademii Warszawskiej zachwyt, nie mogłem narzekać na powodzenie, zwykle towarzyszyło mi wiele urodziwych kobiet.

Dosiadłam się do Podstoliny, wypoczywającej po obiedzie na szezlągu.

– Jak się poczułaś, kiedy po latach poszukiwań na Litwie w zaciszu zamku w Odrzykoniu, ujrzałaś nieoczekiwanie sylwetkę Wacława, znanego ci wcześniej jako księcia?

– Moje zdziwienie nie miało granic, ale nie ukrywam, iż na nowo zapałałam miłością do niego. Jednak wyczułam z jego strony chłodne przywitanie i brak entuzjazmu. Wykazał dodatkowo zdziwienie, iż nazywają mnie teraz Podstoliną po zmarłym mężu, gdzie dawniej znał mnie jako Annę…

Na spacerze przy murze spotkałam zamyśloną Klarę:

– Jak odebrałaś postawę zalotnego fircyka, Józefa Papkina, jaki zabiegał o twoje względy?

– Och, przecież wiedziałam, że to Wacław mnie kocha, a ten tu dłużnik mego stryjaszka tylko liczył na mój majątek, ewentualnie schlebiał mi na temat urody. Postanowiłam odwlec zamiary zalotnika, wysuwając mu do wykonania prawie nierealne zadania, w tym przyniesienie krokodyla, nakaz milczenia przez sześć miesięcy oraz post o chlebie i wodzie przez rok i sześć dni.

25.03.21r.

Temat: Postacie głównych bohaterów komedii z 1834 roku – „Zemsta” Aleksandra Fredry.

Geneza komedii

Treść Zemsty ma swe źródło w autentycznym konflikcie. Otóż gdy w 1828 roku Fredro ożenił się z Zofią Skarbkową, otrzymał w posagu m.in. połowę starego zamku w Odrzykoniu. Druga należała do innej rodziny. Przeglądając papiery otrzymanego majątku znalazł akta procesowe właścicieli zamku z XVII wieku. Byli nimi Piotr Firlej i Jan Skotnicki. Firlej zajmował zamek dolny, zaś słynny z pieniactwa Skotnicki – górny.

Firlej, jako wojewoda, uważał Skotnickiego za niegodnego siebie sąsiada i dokuczał mu jak mógł. Napastowany rewanżował się, kierując rynny na dolny zamek. Wojewoda napadał z kolei na robotników naprawiających mur i niszczył zalewające go rynny. Skończyło się oczywiście w trybunale. Skotnicki proces wygrał, ale kres zatargowi położył dopiero ślub syna wojewody Piotra Firleja z kasztelanką, Zofią Skotnicką.

Literackie tworzywo Fredro miał zatem pod ręką. Zemstę napisał w roku 1833, jako twórca już czterdziestoletni, mający w dorobku sporo komedii i innych utworów. Prapremiera Zemsty odbyła się w 1834 roku we Lwowie, edycja książkowa miała miejsce dopiero cztery lata później, w 1838.

Słowo “zemsta” było używane za czasów Fredry w kontekście “zemsta na wrogu”, dlatego carska cenzura nakazała po warszawskiej premierze w sierpniu 1845 r. rozszerzyć tytuł na “Zemsta na mur graniczny”.

Fredro przedstawił w dramacie szereg postaci z historycznie różnych pokoleń, wywodzących się z różnych klas społecznych, o często skomplikowanym charakterze. Przewyższył w tym względzie oświeceniowych dramaturgów, których był kontynuatorem. Nie zapomniał o typowych dla komedii oświeceniowej bohaterach, przedstawiając ich jednak ze zdecydowanie większym kunsztem. W Zemście umieścił także bohaterów zupełnie nowych, odbiegających od oświeceniowej konwencji. Ten nieustanny splot tradycji i nowatorstwa, istotny dla Fredry jako pisarza pogranicza oświecenia i romantyzmu świadczy o jego wielkości.

Cześnik Maciej Raptusiewicz

Ta postać przywołuje na myśl typowych oświeceniowych sarmatów, skorych do bitki, posiadających jedną uwydatnioną cechę. W przypadku Cześnika jest to cecha wynikająca z jego nazwiska – jest on człowiekiem gwałtownym, nie potrafiącym pohamować się w swoich emocjach. Fredro nie stworzył jednak postaci “papierowej” – przysposobił Raptusiewicza w wiele innych cech charakteru, tworząc postać ciekawą.

Cześnik jest postacią zdeterminowaną historycznie i społecznie. To typowy sarmacki szlachcic, zwolennik liberum veto, którym rządzi szlachecka buta i bujny temperament. Jego opieka nad bratanicą Klarą jest nieograniczona. Cześnik jako działacz polityczny nie jest jednak przedstawiony wyłącznie w negatywnym świetle – w młodości walczył jako żołnierz konfederacji barskiej.

Przeszłość Cześnika jest więc bujna, ciekawa i burzliwa. Elementy „żołnierskości” zostały mu do dziś – kiedy woła „Hej! Gerwazy! Daj gwintówkę!” obawiamy się, że rzeczywiście ustrzeli on głowę Rejentowi. Jest to więc żołnierz, zabijaka i warchoł, nacechowany jednak przez Fredrę wieloma cechami komicznymi. Praktycznie każde zachowanie Cześnika zostało ukazane w humorystycznym świetle. Dodatkowo rysów komicznych dodaje mu powtarzane ciągle „mocium-panie” (od „wasz-mość”, „wasza miłość”), ośmieszone w znanej wszystkim scenie dyktowania listu.

Rejent Milczek

Postać obłudnego i chciwego adwokata szlacheckiego (rejent to urząd i stanowisko w sądownictwie, dziś powiedzielibyśmy: notariusz) była również jedną z najpopularniejszych postaci komedii oświeceniowej. Postać rejenta z Zemsty nie jest jednak jedynie uosobieniem wad szlacheckich, nie jest jednoznaczna.

Milczek jest pracownikiem wymiaru sprawiedliwości – adwokatem. To dorobkiewicz, człowiek, który potrafił odpowiednio się zachować w odpowiedniej sytuacji. Sprzyjały temu jego cechy charakteru – układność, obłuda i pozorna pokora, którą ciągle podkreślał powoływaniem się na „wolę Nieba”.

Pod płaszczykiem pokory Milczek był jednak zawziętym szlachcicem. Chciał pogrążyć Cześnika za wszelką cenę, dążył do tego korzystając z różnych środków. Był przy tym Milczek człowiekiem honorowym, i to właśnie honor nie pozwalał mu na żadne ustępstwo w stosunku do Cześnika. Gotów był zrezygnować nawet ze swojego skąpstwa, sprzedać bądź zastawić cały majątek, byle pogrążyć rywala. Podobnie honor nakazał mu przyjąć wyzwanie Cześnika na pojedynek mimo świadomości, że najprawdopodobniej przegra.

Fredro w ramach kontynuacji oświeceniowych konwencji dramatycznych przedstawił dwie główne postaci – Cześnika i Rejenta – jako kontrastowe. W porównaniu z dramaturgami poprzedniej epoki nie tylko wzbogacił skalę owych kontrastów, lecz pokazał jednocześnie istnienie punktów stycznych między nimi jako ludźmi jednej klasy i epoki – szlachecki honor i zawziętość.

Wacław i Klara

Kochankowie Zemsty zostali przedstawieni – w przeciwieństwie do dramatów oświeceniowych – jako postaci działające, mające znaczny wpływ na rozwój akcji.

Wacław Milczek jest amantem interesującym, strategiem, z bogatym oraz skutecznie wykorzystywanym doświadczeniem. Jako młodzieniec kształcił się w Warszawie, z jakim pożytkiem – nie wiadomo. Wiemy natomiast, że właśnie wtedy nawiązał bliskie stosunki z Podstoliną. Gdy zakochał się w Klarze, gotów był walczyć o tę miłość, o szczęście z ukochaną.

Klara kochała Wacława całym sercem, wykazała się także dużą odpowiedzialnością i dorosłością. Nie zgodziła się, by ukochany ją wykradł, chciała być z nim, ale była świadoma istnienia granic, których jako kobieta nie powinna przekroczyć. Podjęła się ryzyka ukrywania kochanka, biorąc czynny udział w dążeniu do osiągnięcia szczęścia przez oboje.

Podstolina

Jest to typowa “pociechy w Warszawie szukająca wdowa, której już się zdarzyło trzech mężów pochować”. Fredro przedstawił ją jako kobietę nie tylko atrakcyjną i ponętną, ale także młodą (kochał się w niej przecież Wacław). Ale Podstolina nie tylko lubiła się kochać, ale umiała także rachować. Żal jej było w biedzie marnować resztę życia, o zamążpójściu myślała głównie z przyczyn materialnych.

Józef Papkin

Jest to postać o niezwykle bogatym rodowodzie literackim, sięgającym aż po czasy starożytne – do Pyrgopolinicesa, głównej postaci komedii Plauta Żołnierz samochwał. Postać samochwała, łgarza, hulaki, karciarza, utracjusza i tchórza pojawiała się jeszcze wielokrotnie w literaturze europejskiej i polskiej.

Był on człowiekiem oczytanym, żyjącym literaturą i wcielającym się w postaci poznane z książek. Próbował także parać się poezją (w scenie 5 aktu I zaproponował Cześnikowi wysłuchanie swojej “ody do pokoju”).

Nazwisko bohatera jest znaczące – oznacza rezydenta, amatora papki, czyli żywiącego się resztkami z pańskiego stołu w zamian za różnorodne przysługi. Mógł on nawet pochodzić z bogatej rodziny (znał przecież dworski obyczaj), ale z czasem przehulał resztki swojej fortuny i żył z usług świadczonych powiatowym wielkomościom oraz z gry w karty.

Dyndalski

Dyndalski to stary sługa Cześnika, praktycznie jego rówieśnik. Z jego panem łączyły go stosunki prawie poufałe, sługa szanował jednak swego pana i był w stosunku do niego lojalny. Najbardziej zasłynął Dyndalski ze sceny pisania listu do Wacława, kiedy to został postawiony w roli uczniaka – zmuszony do pisania, które nie wychodziło mu najlepiej.

24.03.21r.

Temat: Budowa komedii „Zemsta” Aleksandra Fredry.

Tekst kursywą to didaskalia, a rozmowy bohaterów to dialogi. Całość tworzy tekst główny. W komedii mamy 4 akty, a w nich są mniejsze sceny.

Rodzaje komizmu

• słowny – rodzi się z gry słów, omyłek, dwuznaczności językowych lub z charakterystycznego sposobu mówienia bohaterów.
  Główne postacie mają swoje charakterystyczne powiedzonka – Cześnik „Mocium panie”, Rejent „Niech się dzieje wola nieba).
• sytuacyjny – śmiech budzi sytuacja, scenka albo cała intryga. To obrazki rodem z Benny Hilla – kiedy ktoś przewraca się na skórce od banana, noga utyka mu w wiadrze albo bohater zagląda do węża, z którego oczywiście wtedy z impetem wytryska woda. Takie gagi były bardzo chętnie i często wykorzystywane w pierwszych filmowych komediach.
  Przykład:
  W Świętoszku Moliera bohater ukryty za stołem obserwuje scenę zalotów Świętoszka do swojej żony.
  • Jeśli nie chcesz mojej zguby krokodyla daj mi luby – tak kpi sobie Klara z Papkina (Zemsta Aleksandra Fredry).
  • Słynne „mocium panie” w scenie pisania listu przez Cześnika (Zemsta Aleksandra Fredry).
• charakteru (postaci) – źródłem śmiechu jest bohater – tak przedstawiony, że jego charakter, wygląd czy sposób bycia jest karykaturalny.
  Przykład:
  • Papkin z Zemsty.
  • Innym przykładem (już filmowym) jest znakomity aktor komedii francuskiej Louis de Funès, który samym swoim zachowaniem stworzył postacie rozśmieszające tłumy.

Pamiętaj,
że w jednej scenie mogą występować różne rodzaje komizmu i czasem trudno je oddzielić. Na przykład słynna scena pisania listu w Zemście, z Cześnikiem, Papkinem i słynnym „mocium panie” łączy wszystkie trzy rodzaje komizmu.

W domu.

Jesteś obecny przy scenie z pisanie listu jako Klara do Wacława, który dyktuje Cześnik Dyndalskiemu. Wejdź w sytuację i pomóż słudze, jak umiesz najlepiej. Pamiętaj o burzliwym charakterze pana Macieja. Posługuj się budową dramatu. zachowaj fragment komedii… O prace poproszę do poniedziałku. Miłego redagowania.

23.03.21r.

Temat: Czy Wacław ma prawo do własnego wyboru?

Wacław jako postać drugoplanowa należy do równie ciekawych i rzetelnie przedstawionych przez komediopisarza, Aleksandra Fredrę. jest jedynym synem Rejenta Milczka, właściciela połowy zamku. Miał odbyć studia uniwersyteckie w Warszawie, lecz wiadomo, że więcej w tym czasie bawił się, aniżeli uczył. Wacław szczerze kocha Klarę. Za wszelką cenę dąży do ślubu z nią, lecz na przeszkodzie stoi mu wieloletnia, absurdalna rodowa kłótnia pomiędzy jego ojcem a ojcem ukochanej.

Autor podaje nam nieco informacji na temat przeszłości Wacława. Dowiadujemy się o jego gierkach miłosnych i podszywaniu się pod arystokratę w celu zdobycia kobiet. Teraz jednak bohater żałuje swoich lekkomyślnych czynów, określając je jako „głupstwa młodości”. Należy do amantów interesujących, strategów z bogatym oraz skutecznie wykorzystywanym doświadczeniem, gdyż jako młodzieniec kształcił się w Warszawie, z jakim pożytkiem jednak nie wiadomo. Wiemy natomiast, że właśnie wtedy nawiązał bliskie stosunki ze starszą od siebie Podstoliną. Z czasem zakochawszy się w młodziutkiej Klarze, gotów był walczyć o tę miłość, o szczęście z ukochaną.

Z całą pewnością jest on bohaterem energicznym i charyzmatycznym; budzącym sympatię, pomimo swoich wad. Jest człowiekiem wytrwałym i konsekwentnym, charakteryzuje go również dobre serce – mocno pragnie zgody pomiędzy Rejentem a Cześnikiem, i to nie tylko ze względu na swoją miłość do Klary.

22.03.21r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury w teście sprawdzającym.

19.03.21r.

Temat: Co określa naszą tożsamość?

Rozbiory zdań:

U drzwi zaobserwował dziwną, mosiężną klamkę. zdanie poj., ozn., rozw.;

zaobserwował – czasownik, orzeczenie czasownikowe; on – zaimek osobowy, podmiot domyślny; u drzwi – gdzie? przysłówek, okolicznik miejsca; dziwną, mosiężną – jaką? przymiotnik, przydawka przymiotna; klamkę – rzeczownik w B., dopełnienie

mosiężną klamkę – związek zgody

zaobserwował u drzwi – gdzie? związek przynależności

Upiwszy nieco pianę z kawy, zaspokoiły pragnienie. imiesłów + orzeczenie = imiesłowy równoważnik zdania

upiwszy – imiesłów przysłówkowy uprzedni,

nieco – jak? przysłówek, okolicznik sposobu;

pianę – co? rzeczownik, dopełnienie

z kawy – przyimek+ rzeczownik= wyrażenie przyimkowe; okolicznik miejsca

zaspokoiły – czasownik, orzeczenie czasownikowe

one – zaimek osobowy, podmiot domyślny

pragnienie – co? rzeczownik, dopełnienie

zaspokoiły pragnienie – co? związek rządu

Przypomnienie – różne postaci czasownika:

a. formy osobowe, np. ja – co robię? patrzę; on – co robi? śpi; wy – co zrobicie? będziecie remontowali; one – w jakim są stanie? burzą się, lepią się; oni – co się z nimi dzieje? trzęsą się, schowali się;

b. bezokolicznik – spać, brać, śnić, wyjawiać;

c. postać imiesłowów:

• przymiotnikowego (jaki?):
• a. czynny: – ący; niepachnący, śpiący, niechrupiący, uczący;
• b. bierny: – ony, -ny, -ty; szalony, kupiony, uśpiony, zdrapany, dziwny, nietknięty, wzięty;
• przysłówkowy (jak?):
• a. współczesny: – ąc; śpiąc, śpiewając, wtórując, nie kupując, nie torturując, nie ładując; nie budując;
• b. uprzedni: – wszy; zawsze po samogłoskach:
  • kupiwszy, zdawszy, zabrawszy, spiąwszy, nie dojechawszy, wygłuszywszy, podawszy, wyciągnąwszy
  • -łszy; zawsze po spółgłoskach:
  • zjadłszy, padłszy, pękłszy, ległszy, rzekłszy, dostrzegłszy, zjadłszy, poprzysiągłszy, pomógłszy, przestrzegłszy, wychudłszy, zaprzysiągłszy, prześmiardłszy,

18.03.21r.

Temat: Utrwalenie wiadomości gramatycznych.

*kto? co? – rzeczownik jako część mowy, 1 raz w zdaniu podmiot, pozostałe rzeczowniki to dopełnienie ( pytania D., C., B., N., Msc.);

*co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? – czasownik jako cz. mowy; orzeczenie czasownikowe w zdaniu;

*na placu, w szkole, obok stołu – gdzie? wyrażenie przyimkowe/ przysłówek(jak? gdzie? kiedy?); okolicznik miejsca;

*miła, smutna, wesoła, niegrzeczni – jaka? jacy? przymiotnik, przydawka przymiotna – ( jaki? który? czyj? ile? czego z czego?) = przydawka

1. Pani wzięła bluzę. pani – rzeczownik, podmiot gramatyczny ; wzięła – czasownik, orzeczenie czasownikowe; bluzę w B.- rzeczownik, dopełnienie
2. Miła pani otworzyła drzwi kelnerowi w kawiarni. otworzyła – czasownik, orzeczenie czasownikowe; pani – rzeczownik, podmiot gramatyczny; miła – jaka? przymiotnik, przydawka przymiotna, drzwi w B. – co? rzeczownik, dopełnienie; kelnerowi – komu? rzeczownik w C., dopełnienie; w kawiarni – gdzie? przysłówek, okolicznik miejsca
3. Po dworze chodził na jednej nodze śmieszny klown. chodził – czasownik, orzeczenie czasownikowe; klown – rzeczownik, podmiot gramatyczny; po dworze – gdzie? przysłówek, okolicznik miejsca; na jednej – 1+2 wyrażenie przyimkowe, okolicznik sposobu; nodze – rzeczownik w C., dopełnienie; śmieszny – jaki? przymiotnik, przydawka przymiotna
4. Przy studni chłopi i wieśniaczki zobaczyli dużą żabę w podskokach. zobaczyli – czasownik, orzeczenie czasowniki, chłopi i wieśniaczki – rzeczownik, podmiot zbiorowy; przy studni – gdzie? przysłówek, okolicznik miejsca; dużą – jaką? przymiotnik, przydawka przymiotna; żabę – co? rzeczownik w B., dopełnienie; w podskokach – jak? przysłówek, okolicznik sposobu
5. wczoraj, o północy, po 16.00 – okolicznik czasu;
6. mimo bólu, biegł najlepiej – okol. przyzwolenia;
7. przed autem, pod blatem, wśród tłumu – okol. miejsca;
8. poszedł po samochód do mechanika, wziął śrubokręt, by naprawić – okol. celu;
9. szer. na 5 m; dł. na 3 m – okol. miary;
10. pisać zgrzytając stalówką, pił głośno, pisał z odstępami – okol. sposobu;
11. zrobił krzyk, ponieważ czuł zagrożenie/ wypił, bo chciało mu się pić – okol. przyczyny;
12. wiosłował lekko, gładził mocno karoserię, znacznie uścisnął, trochę pomalował – okol. stopnia;
13. w czasie egzaminu, w czasie strajku, w czasie zamieci – okol. sytuacji;
14. dostaniesz 5 zł, jak sprzątniesz liście u sąsiadki/ pójdziesz do kina, jeżeli nauczysz się wiersza – okol. warunku;
15. Po ulicy szła, cicho stąpając. orzeczenie + imiesłów przysłówkowy współczesny = imiesłowowy równoważnik zdania
16. Zjadłszy, poszedł na spacer. imiesłów przysłówkowy uprzedni + orzeczenie = imiesłowowy równoważnik zdania

17.03.21r.

Temat: Nazywamy wszystko, co możliwe w zdaniu!

1. Przy ciemnym zaułku starego miasteczka. równoważnik zdania

przy ciemnym zaułku – związek przynależności gdzie?

starego miasteczka – zw. zgody

zaułku miasteczka – czego? zw. rządu

przy – przyimek prosty, okol. miejsca

ciemnym – przymiotnik, przydawka przymiotna

zaułku – rzeczownik, podmiot gramatyczny

starego – przymiotnik, przydawka przymiotna

miasteczka – rzecz., dopełnienie

2. W czasie upałów chłopcy i dziewczęta sprzedawali dodatkowe zgrzewki z wodą mineralną. zdanie pojedyncze, rozwinięte, oznajmujące

w czasie – wyrażenie przyimkowe, okolicznik czasu

upałów – rzeczownik, dopełnienie ; w czasie upałów – kiedy? zw. przynależności

i – spójnik

chłopców, dziewczęta – rzeczownik, podmiot zbiorowy

sprzedawali – czasownik, orz. czasow.

dodatkowe – przymiotnik, przydawka przymiotna

zgrzewki – rzeczownik, dopełnienie dodatkowe zgrzewki – jakie? zw. zgody

z wodą – wyr. przyimkowe, dopełnienie; zgrzewki z wodą – z czym? zw. rządu

mineralną -przymiotnik, przydawka przym. wodą mineralną – jaką? zw. zgody

16.03.21r.

Temat: Różne typy wypowiedzeń. Nazywanie komponentów wypowiedzenia.

1. Pod ścianą stała smutna mama i zdenerwowany ojciec. Z
2. W ciepły, słoneczny dzień wiosenny. R
3. Przy szosie czekali turyści oraz policjanci w ustawieniu szeregowym. Z
4. Wśród okrzyków usłyszał swoje nazwisko. Z
5. Fajnie przybyło tulipanów w ogródku babci. Z
6. Nic tylko spać i chrapać. Z
7. W przedziale przechodził tata z maleństwem na ręku. Z
8. W dzienniku widniała naprawdę dobra ocena końcowa. Z Odpowiedzi: We wszystkich zdaniach mamy do czynienia z orzeczeniem czasownikowym w zdaniach – Z lub równoważnikach zdań. Podmioty szczegółowo wyłonione: 1. mama i ojciec – p. szeregowy, 2. dzień – p. gramatyczny, 3. turyści i policjanci – p. zbiorowy, 4. (on) – p. domyślny, 5. tulipanów – p. logiczny, 6. zdanie bezpodmiotowe, 7. tata z maleństwem – p. towarzyszący, 8. ocena – p. gramatyczny.

Typy wypowiedzeń:

1. Miła, wyrozumiała pani wychowawczyni. brak orzeczenia= równoważnik zdania
2. Mijając samochód, zauważył w nim zamkniętego psa. mijając, imiesłów przysłówkowy + zauważył, orzeczenie czasownikowe = imiesłowowy równoważnik zdania
3. Biegła szybko po ulicy, potykając się co chwilę. biegła, orzeczenie czasownikowe + potykając, imiesłów przysłówkowy = imiesłowowy równoważnik zdania
4. Zjadł i posprzątał po sobie w kuchni. zjadł, posprzątał (on – podmiot domyślny) – orzeczenia czasownikowe = zdanie złożone współrzędnie
5. Kiedy został prezesem, zmienił wygląd logo firmy. został prezesem – orzeczenie imienne; zmienił – orzeczenie czasownikowe (on – podmiot domyślny) = zdanie złożone z podrzędnym okolicznikowym sytuacji (kiedy?)

Rozbiór logiczny

1. hałas – podmiot gramatyczny

2. przeszkadzał – orzeczenie czasownikowe
hałas przeszkadzał – związek zgody

3. w klasie – przydawka przyimkowa
hałas w klasie – związek rządu

4. skutecznie – okolicznik sposobu
przeszkadzał skutecznie – związek przynależności

5. nauczycielce – dopełnienie dalsze
przeszkadzał nauczycielce – związek rządu

6. zdenerwowanej – przydawka przymiotna
nauczycielce zdenerwowanej – związek zgody

7. trochę – okolicznik stopnia i miary
zdenerwowanej trochę – związek przynależności

Rozbiór gramatyczny

• hałas – rzeczownik;
• przeszkadzał – czasownik;
• w klasie – wyrażenie przyimkowe;
• skutecznie – przysłówek;
• nauczycielce – rzeczownik;
• zdenerwowanej – imiesłów przymiotnikowy bierny;
• trochę – przysłówek.

Związki wyrazowe w zdaniach

Czym są związki wyrazowe?

To połączenia wyrazów. Ale nie takie zwyczajne. Jeden z nich musi być nadrzędny (określany), a drugi podrzędny (określający). O co chodzi? Zobacz, np.:

Poznaj związek zgody!

Mamy zdanie:
Olka kupiła zielone jabłka.
W związkach zgody wyraz podrzędny dostosowuje swoją formę gramatyczną do wyrazu nadrzędnego. Szukaj więc wyrazów, które gramatycznie zgadzają się ze sobą.

• Olka kupiła – wyrazy mają liczbę pojedynczą, są rodzaju żeńskiego
• zielone jabłka – liczba mnoga, rodzaj niemęskoosobowy, przypadek – biernik

Zapamiętaj!
wyraz określany + wyraz określający = ta sama liczba, rodzaj, przypadek
Trochę się rozjaśnia? To dobrze. Jeszcze garstka informacji o związku zgody. Przydadzą się!

• Najłatwiejszy do rozpoznania związek zgody to połączenie orzeczenia i podmiotu, np.
  Anka poszła do kina.
  Zuzia usnęła wczoraj o siódmej.
  Chłopcy wygrali mecz koszykówki.
• Szukając związku zgody, zwracaj uwagę na rzeczowniki – one zwykle są wyrazami nadrzędnymi. Z czym mogą być połączone?
  • z przymiotnikiem, np. Olka kupiła tylko dojrzałe jabłka. (liczba mnoga, rodzaj niemęskoosobowy, przypadek – biernik),
  • z zaimkiem przymiotnym, np. Po przyjściu ze szkoły Anka z radością oznajmiła rodzicom: Będziecie dumni z moich ocen. (liczba mnoga, rodzaj niemęskoosobowy, przypadek – dopełniacz),
  • z liczebnikiem, np. Michał przeczytał w lutym sześć książek. (przypadek – biernik, rodzaj niemęskoosobowy),
  • z imiesłowem przymiotnikowym czynnym, np. Wiosną najbardziej lubię przyglądać się kwitnącym drzewom. (liczba mnoga, rodzaj niemęskoosobowy, przypadek – celownik),
  • z imiesłowem przymiotnikowym biernym, np. Dlaczego jeszcze nie schowałeś umytych naczyń? (liczba mnoga, rodzaj niemęskoosobowy, przypadek – dopełniacz).
  • Rzeczownik pospolity połączony z rzeczownikiem własnym to też związek zgody, np. rzeka Odra, miasto Szczecin, pies Azor.

Poznaj związek rządu!

Szukasz związku rządu?
Znajdź w zdaniu dopełnienia. To dopełnienie jest wyrazem podrzędnym (z przyimkiem lub bez przyimka), którym rządzi jakiś wyraz nadrzędny, najczęściej – orzeczenie lub inne dopełnienie, np.

Adam przyniósł lampę.
Zapomniałem zeszytu.
Nie rozumiem zadania.
Nie rozumiem Magdy.

Jak rozpoznać?
Wystarczy jeśli między wyrazem nadrzędnym a podrzędnym postawisz pytanie jednego z przypadków, np.

• przyniósł (co?) lampę,
• zapomniałem (czego?) zeszytu,
• nie rozumiem (czego?) zadania,
• nie rozumiem (kogo?) Magdy.

Pytania przypadków są znakiem rozpoznawczym związków rządu:

• obraz (kogo?) Kossaka,
• oglądam (co?) film,
• godny (czego?) zaufania,
• widzę (kogo?) Janka.

Ważne w związku rządu!

• Wyraz nadrzędny rządzi formą gramatyczną wyrazu podrzędnego.
• Przypadek wyrazu podrzędnego jest stały. Nawet gdy wyraz nadrzędny zmienił swoją formę, np.
  Samochód Krzyśka stoi przed blokiem.
  Nie lubię jeździć samochodem Krzyśka.
  Wczoraj reperowaliśmy samochód Krzyśka.
• Wyrazami określanymi mogą być:
  • rzeczowniki, np.
    zeszyt Doroty,
    płacz dziecka,
    dom babci,
    koszyk z wikliny,
    sukienka z jedwabiu,
    dom z drewna,
  • czasowniki, np.
    piszę wypracowanie,
    jem deser,
    widziałem Janka,
    oglądam film,
  • przymiotniki, np.
    godny zaufania,
    żądny wiedzy,
    pewny zwycięstwa,
  • imiesłowy przysłówkowe i przymiotnikowe, np.
    jedząc jabłko,
    napisany ołówkiem,
    jadący pociągiem.

Poznaj związek przynależności!

Szukasz związku przynależności?
Znajdź w zdaniu okoliczniki. Okolicznik określający orzeczenie – to związek przynależności, np.

• biegł szybko,
• szedł powoli,
• lubił bardzo,
• jadę do domu,
• pisał starannie.

Wyraz nadrzędny i podrzędny łączą się ze sobą w sposób logiczny. Mówiąc pisał starannie, wiemy, że wyraz starannie określa wyraz pisał.

Pamiętaj!, że w związku przynależności:

• Spotkasz okoliczniki
  • miejsca, np.
    stał blisko,
    pojechali daleko,
    stała przy poczcie,
  • czasu, np.
    słyszałem wczoraj,
    zrobię jutro,
  • sposobu, np.
    spał spokojnie,
    biegał szybko,
    czytał dokładnie,
  • celu, np.
    idę na koncert,
    poszedł po gazetę,
    poszli na spacer,
  • przyczyny, np.
    czerwienił się ze złości.
• Wyraz podrzędny zwykle jest nieodmienny.
• Wyrazem nadrzędnym, oprócz czasownika, może być również przymiotnik lub przysłówek,
  np.
  bardzo ładny,
  bardzo ładnie.

Jak szybko rozpoznać związek przynależności?
Nie zwracaj uwagi na formy gramatyczne wyrazów, ale szukaj połączeń logicznych, czyli znaczeniowych.
A najprościej: znajdź w zdaniu okoliczniki i orzeczenie.

Zapamiętaj!

• Związek zgody jest związkiem głównym w zdaniu.
• Związki rządu i związek przynależności to związki poboczne.
• TO NIE ŻART. PROSZĘ SIĘ DOBRZE WSZYSTKIEGO NAUCZYĆ! Miłej analizy nowych i ćwiczonych treści.

15.03.21r.

Temat: Wszystkie elementy w wypowiedzeniu to…

1. Przy biurku widniała duża tablica magnetyczna z przypiętymi kolorowymi karkami. zdanie pojedyncze, oznajmujące, rozwinięta

przy biurku – gdzie? wyrażenie przyimkowe/przysłówek; okolicznik miejsca

widniała – co robiła? czasownik, orz. czasownikowe

duża – jaka? przymiotnik, przydawka przymiotna

tablica – co? rzeczownik, podmiot gramatyczny

magnetyczna – jaka? przymiotnik, przydawka przymiotna

z przypiętymi – z jakimi? przymiotnik, przydawka przymiotna

kolorowymi – jw.

kartkami – czym? rzeczownik, dopełnienie

2. Wśród krzyczących panów i pań wyłoniła znajomego prezesa na placu. zdanie pojedyncze, rozwinięte, oznajmujące

wśród – gdzie? przyimek złożony (w + śród)/ przysłówek, okolicznik miejsca

krzyczących – jakich? imiesłów przymiotnikowy, przydawka przymiotna

panów i pań – rzeczowniki + spójnik w D., dopełnienie

wyłoniła – co zrobiła? czasownik, orzeczenie czasownikowe

ona – zaimek osobowy, podmiot domyślny

znajomego – jakiego? przymiotnik, przydawka przymiotna

prezesa – kogo? rzeczownik, dopełnienie

na placu – gdzie? wyrażenie przyimkowe/ przysłówek; okolicznik miejsca

3. Można zostać wspaniałym pisarzem w naszych burzliwych czasach współczesnych? zdanie pojedyncze, rozwinięte, pytające

można zostać wspaniałym – czasownik modalny, bezokolicznik, przymiotnik; orzeczenie imienne wzmocnione czasownikiem modalnym

pisarzem – rzeczownik, podmiot gramatyczny

w naszych – w jakich? przymiotnik, przydawka przymiotna

burzliwych – jw.

czasach – rzeczownik, dopełnienie

współczesnych – jakich? przym., przyd. przym.

• na placu, przy bloku, obok skrzyni – okolicznik miejsca
• po południu, wczoraj, o godz. 13.00 – o. czasu
• lekko, mocno, delikatnie … wziął jej dłoń – o. stopnia
• biegł z odstępami, odpoczywając, w podskokach – o. sposobu
• nie poszedł, bo bolał go brzuch – o. przyczyny
• mimo ładnej pogody, został w domu – o. przyzwolenia
• w czasie ulewy, w czasie zabiegu, w czasie manifestacji – o. sytuacji
• pójdziesz do Ali, jeśli nauczysz się wiersza na pamięć – o. warunku
• poszła do mleko do sklepu, wyszła po zeszyt do biura – o. celu
• wykonał drzwi o wymiarach 2m /90cm – o. miary

12.03.21r.

Temat: Wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania.

Wyróżniamy następujące rodzaje przydawek:

• • przymiotna. (przymiotnik, zaimek przymiotny, imiesłów przymiotnikowy czynny i bierny, liczebnik); Wczoraj byłam na wielkich zakupach. ( …
• • rzeczowna. (rzeczownik, ale nie w dopełniaczu); …
• • dopełniaczowa. (rzeczownik w dopełniaczu); …
• • przyimkowa. (wyrażenie przyimkowe);

1. Pachnąca lasem, a może i pieczywem nasza nowa kanapa pluszowa. równoważnik zdania, kanapa – podmiot gramatyczny
2. Czy zrobiłaś zadania z fizyki na jutro? zdanie pojedyncze, pytające, rozwinięte; zrobiłaś – orzeczenie czasownikowe, (ona) – p. domyślny
3. Na ścianie wisiał zegar z kukułką 1/2oraz widniała duża szafa gdańska. zdanie złożone współrzędnie łączne ; wisiał – orz. czasownikowe, zegar z kukułką – p. towarzyszący, widniała- orz. czasownikowe, szafa – p. gramatyczny
4. Moja kumpela we wrześniu zaprosiła nas do swojej rodziny do Londynu.

zaprosiła – czasownik, orz. czasownikowe

kumpela – rzeczownik, p. gramatyczny

moja – zaimek dzierżawczy, przydawka

we wrześniu – przyimek + rzeczownik= wyrażenie przyimkowe/ przysłówek; okolicznik czasu

nas – zaimek dzierżawczy, kogo? dopełnienie

swojej – zaimek dzierżawczy, przydawka

do rodziny – wyrażenie przyimkowe, dopełnienie

do Londynu – przysłówek, okolicznik miejsca

11.03.21r.

Temat: Nazywanie związku głównego oraz pozostałych składników w wypowiedzeniu pojedynczym.

Nazwij części mowy jak w rozbiorze gramatycznym oraz części zdania jak w rozbiorze logicznym wypowiedzenia.

1. Na gałęzi siedziały cierpliwie wróble oraz gile.

na gałęzi – przyimek + rzeczownik= wyrażenie przyimkowe, gdzie? okolicznik miejsca

siedziały – co robiły? czasownik, orzeczenie czasownikowe

cierpliwie – jak? przysłówek, okolicznik sposobu

wróble, gile – co? rzeczownik, podmiot zbiorowy

oraz – spójnik

2. Wczoraj kapitan z nowym marynarzem zawarli stały układ na pokładzie.

wczoraj – kiedy? przysłówek, okolicznik czasu

kapitan z marynarzem – kto to? rzeczownik + przyimek, podmiot towarzyszący

nowym – jakim? przymiotnik, przydawka przymiotna

zawarli – co zrobili? czasownik, orzeczenie czasownikowe

stały – jaki? przymiotnik, przydawka przymiotna

układ – co? rzeczownik w B., dopełnienie

na pokładzie – przyimek+ rzeczownik= wyrażenie przyimkowe, gdzie? okolicznik miejsca

3. W środku jabłka zauważył zielonego robaczka.

w środku – przyimek + rzeczownik= wyrażenie przyimkowe, gdzie? okolicznik miejsca

jabłka – czego? rzeczownik w D., dopełnienie

zauważył – co zrobił? czasownik, orzeczenie czasownikowe

(on) – zaimek osobowy, kto? podmiot domyślny

zielonego – jakiego? przymiotnik, przydawka przymiotna

robaczka – czego? rzeczownik w D., przydawka rzeczowna/ dopełnienie

4. Został mianowany do odznaczenia w najwyższej randze dowódcy.

(on) – zaimek osobowy, podmiot domyslny

został mianowany – co zrobił? czasownik + przymiotnik, orzeczenie imienne

do odznaczenia – przyimek + rzeczownik= wyrażenie przyimkowe, do czego? dopełnienie

w randze – przyimek + rzeczownik = wyrażenie przyimkowe, w czym? dopełnienie

najwyższej – jakiej? przymiotnik, przydawka przymiotna

dowódcy -kogo? rzeczownik w D., dopełnienie

5. Obok placu zabaw w samo południe przechodził w podskokach znajomy staruszek.

obok placu – przyimek+ rzeczownik= wyrażenie przyimkowe; gdzie? okolicznik miejsca

zabaw – czego? rzeczownik w D., dopełnienie

w południe – przyimek + rzeczownik= wyrażenie przyimkowe, kiedy? okolicznik czasu

samo – zaimek dzierżawczy, jakie? przydawka

przechodził – co robił? czasownik, orzeczenie czasownikowe

w podskokach – przyimek+ rzeczownik = wyrażenie przyimkowe jak? okolicznik sposobu

znajomy – jaki? przymiotnik, przydawka przymiotna

staruszek – kto? rzeczownik, podmiot gramatyczny

Proszę nie tylko drukować teraz lekcje z gramatyki, ale pisać zdania i próbować samodzielnie nazywać ich komponenty składowe. Jutro jeszcze ćwiczymy, ale po omówieniu lektury już wiecie, że będzie kartkówka. Przyjemnej i rozumnej analizy rozbiorów zdań!!!

10.03.21r.

Temat: Rodzaje podmiotów i orzeczeń.

Pamiętajmy o możliwości zdania bezpodmiotowego – np. Brać, spać, śnić.

1. Pod ścianą stała smutna mama i zdenerwowany ojciec.
2. W ciepły, słoneczny dzień wiosenny.
3. Przy szosie czekali turyści oraz policjanci w ustawieniu szeregowym.
4. Wśród okrzyków usłyszał swoje nazwisko.
5. Fajnie przybyło tulipanów w ogródku babci.
6. Nic tylko spać i chrapać.
7. W przedziale przechodził tata z maleństwem na ręku.
8. W dzienniku widniała naprawdę dobra ocena końcowa.
9. Odpowiedzi: 1. mama i ojciec – p. szeregowy, 2. dzień – p. gramatyczny, 3. turyści i policjanci – p. zbiorowy, 4. (on) – p. domyślny, 5. tulipanów – p. logiczny, 6. zdanie bezpodmiotowe, 7. tata z maleństwem – p. towarzyszący, 8. ocena – p. gramatyczny.

1. W czasie śniadania starszy pan poprosił o dodatkową porcję dżemu. pan – podmiot gramatyczny, poprosił – orzeczenie czasownikowe
2. Kiedyś nasza babcia była mianowana do nagrody prezydenta. babcia – p. gramatyczny, była mianowana – o. imienne
3. Na stole położył dużą książkę. (on) – p. domyślny, położył – o. czasownikowe
4. Naprawdę został pachnącym zawodnikiem na spotkaniu. (on) – p. domyślny, został pachnącym – o. imienne
5. Po obiedzie wszyscy wybrali się na długi spacer. wszyscy – p. gramatyczny, wybrali się – o. czasownikowe
6. Na siatce usiadła kuropatwa i bażant. kuropatwa i bażant – p. szeregowy, usiadła – o. czasownikowe
7. W tym momencie stał się najlepszym zawodnikiem na turnieju piłkarskim. (on) – p. domyślny, stał się najlepszym – o. imienne
8. W południe został mianowany na kapitana statku kosmicznego. (on) – p. domyślny, został mianowany – o. imienne
9. W środę przybyły tłumnie i zawodniczki, i piłkarze na pokaz sztucznych ogni. zawodniczki i piłkarze – p. zbiorowy, przybyły – o. czasownikowe.
10. Przy bloku wszyscy zostali ustawieni w szeregu. wszyscy – p. gramatyczny, zostali ustawieni – orzeczenie imienne
11. O północy postanowili wspólnie iść do kościoła. (oni) – p. domyślny, postanowili iść – o. czasownikowe
12. Zabrakło gwoździ dekarzom i stolarzom na dachu kamienicy. gwoździ – p. logiczny w D., zabrakło – o. czasownikowe
13. Wspólnie kucharze i dekoratorzy zostali wytypowani do konkursu. kucharze i dekoratorzy – p. zbiorowy, zostali wytypowani – o. imienne

09.03.21r.

Temat: Zdanie pojedyncze a zdanie rozwinięte – komponenty składowe.

Zdanie pojedyncze zwykle zawiera tylko związek główny, czyli podmiot i orzeczenie.

Przykłady zdań pojedynczych nierozwiniętych:

Kto tu stoi?

Biały koń galopował.

Babcia patrzyła.

W zdaniach rozwiniętych mamy dodatkowe słowa, jakie rozbudowują grupę podmiotu i grupę orzeczenia.

Przykład:

Przed domem uśmiechnięta babcia wietrzyła czystą pościel.

Zdanie pojedyncze to wypowiedzenie, które zawiera jedno orzeczenie.
Przykład:

Kasia wybrała się z rodzicami na przejażdżkę konną. (jedno orzeczenie)
wybrała się – orzeczenie czasownikowe

Zdanie złożone to wypowiedzenie, które ma więcej niż jedno orzeczenie.
Przykład:

Niedawno mój pies zaginął, ale na szczęście odnalazł go Krzyś.(dwa orzeczenia).
ale – spójnik zaginął, odnalazł – orzeczenia czasownikowe

Zdanie złożone składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych, które nazywamy zdaniami składowymi. Zdania składowe zazwyczaj połączone są ze sobą za pomocą spójnika.

Przykład:
W ogrodzie zakwitły piwonie, więc zrobię z nich bukiet.
więc – spójnik zakwitły, zrobię – orzeczenia czasownikowe

08.03.21r.

Temat:  Cyceron w obronie sprawiedliwości – czytamy fragment powieści historycznej Roberta Harrisa.

Podręcznik: Robert Harris, Niebezpieczna sprawa, s. 218.

Marek Tulliusz Cyceron, inaczej Marek Tulliusz Cycero – pisarz, mówca, polityk, dowódca wojskowy, filozof, prawnik i kapłan rzymski. Jako polityk i wódz stojący na czele stronnictwa broniącego republiki rzymskiej przeciw Cezarowi, Antoniuszowi i Oktawianowi, poniósł klęskę.

Powieść historyczna – jedna z odmian powieści, której powstanie w nowożytnej formie datuje się na początek XIX wieku

Problematyka utworu „Niebezpieczna sprawa”

Steniusz jako pokrzywdzony i obrabowany przez namiestnika Sycylii, Gajusza Werresa, przybył z prośbą do wziętego wówczas w i w. p.n.e. adwokata, Cycerona. Poszkodowany dowodził, iż został skrzywdzony. Jako dowód przedstawił również list, w jakim wyraźnie Gajusz zwany w tłumaczeniu Dzikiem z krwią na pysku żywo interesuje się kolekcją dzieł sztuki Steniusza. Doszło zatem do spotkania, gdzie po podróży nawet nie chciał skorzystać z odświeżającej kąpieli, lecz napierał na bezwzględne obejrzenie zbiorów.

Steniusz rozumiał, że problem zaważył znacząco na jego życiu. Werres bowiem wykazywał wyraźne oznaki chorobowe, w związku z kolekcjonowaniem dzieł sztuki. Wkrótce miał stawić na rozprawę za oszustwo, jakie wniósł klient Werresa – Agatinus. Wymierzono mu zaocznie publiczną chłostę za bezczelność oraz karę grzywny, w związku z tym jeszcze tego samego wieczoru uciekł statkiem do Mesyny. Dodatkowo pojawiły się nowe dowody oskarżające Steniusza o szpiegostwo na rzecz buntowników w Hiszpanii. Wiedział już, że takie pomówienie kończy się zazwyczaj … śmiercią.

Cycero słuchał uważnie skargi przybyłego i rozumiał, że obrona musi zostać starannie przygotowana.

05.03.21r.

Temat: Powtórzenie wiadomości o budowie zdania pojedynczego. Podręcznik: Części mowy a części zdania. Budowa zdania pojedynczego. Powtórzenie wiadomości.

Zdanie pojedyncze – wypowiedź zawierająca tylko jedno orzeczenie; dzieli się na zdanie rozwinięte i nierozwinięte. Zdanie pojedyncze rozwinięte to takie wypowiedzenie, które oprócz podmiotu i orzeczenia, posiada również określenia w swych strukturach.

1. Pod ścianą stała smutna mama i zdenerwowany ojciec.
2. W ciepły, słoneczny dzień wiosenny.
3. Przy szosie czekali turyści oraz policjanci w ustawieniu szeregowym.
4. Wśród okrzyków usłyszał swoje nazwisko.
5. Fajnie przybyło tulipanów w ogródku babci.
6. Nic tylko spać i chrapać.
7. W przedziale przechodził tata z maleństwem na ręku.
8. W dzienniku widniała naprawdę dobra ocena końcowa.
9. Odpowiedzi: 1. mama i ojciec – p. szeregowy, 2. dzień – p. gramatyczny, 3. turyści i policjanci – p. zbiorowy, 4. (on) – p. domyślny, 5. tulipanów – p. logiczny, 6. zdanie bezpodmiotowe, 7. tata z maleństwem – p. towarzyszący. 8. ocena – p. gramatyczny. Orzeczenia w zdaniach pogrubione.

PROSZĘ UTRWALIĆ NAZWY PODMIOTÓW I ORZECZEŃ.

04.03.21r.

Temat: Dekalog – tekst biblijny i jego średniowieczna ilustracja. Podręcznik: „Dekalog” (fragment Księgi Wyjścia), s. 215. Tablica Dziesięciorga Przykazań.

Przeanalizujcie treść dzisiejszego tematu ze ss. 215-216. Tekst jest nam powszechnie znany , a po numerycznym oznaczeniu wersetów, rozpoznajemy, iż mamy tu do czynienia z zapisem pochodzącym w Biblii.

Teraz szczegółowa analiza Tablicy Dziesięciorga Przykazań z kościoła Mariackiego w Gdańsku.

Treść Dekalogu zilustrowano narracyjnymi scenkami „z życia codziennego”, zestawionymi na zasadzie antytezy: z lewej strony kwatery (heraldycznie prawej, więc nacechowanej pozytywnie), odnajdujemy wypełnienie przykazania, z prawej zaś – jego naruszenie.

Kościół Mariacki w Gdańsku – główna fara tego nadbałtyckiego emporium – zyskał swój dzisiejszy wygląd w wyniku rozbudowy, trwającej od 1343 roku do momentu ukończenia sklepień w roku 1502. Z niedużej świątyni wzniesionej w układzie bazylikowym powstała ogromnych rozmiarów budowla o przestronnym i jasnym, halowym wnętrzu. Wraz z postępem prac budowlanych – zwłaszcza od początku XV wieku – przestrzeń naw, transeptu, prezbiterium oraz licznych kaplic zapełniano sprzętami związanymi z liturgiczną i społeczną funkcją średniowiecznego kościoła. Fundowali je kapłani mariackiej fary, a zwłaszcza jej wierni – zrzeszeni w zawodowych i religijnych bractwach, ale też działający we własnym imieniu i w imieniu swego rodu.

Dzieła te, malowane i rzeźbione, sprowadzano zarówno z wiodących centrów artystycznych Środkowej i Zachodniej Europy, jak i zamawiano w warsztatach miejscowych rzemieślników artystycznych profesji. Mimo kilkusetletnich rządów protestanckich (luteran i kalwinów), nieprzychylnych a nawet wrogich wizerunkom w sakralnej przestrzeni, a następnie kataklizmu II wojny światowej, który przyniósł zniszczenia kościoła i przemieszczenia jego wyposażenia, gdańska fara zachowała do dziś nad podziw wiele ze swych skarbów o średniowiecznej metryce. Do najciekawszych należy zaliczyć tzw. Tablicę Dziesięciorga Przykazań.

Jest to malarskie dzieło w kształcie prostokąta zakończonego półkoliście i zwieńczonego rodzajem daszka powtarzającego przebieg łuku. Nazwę obrazowi nadały przedstawienia figuralne widoczne na tablicy: w dziesięciu odsłonach zilustrowano tu Dekalog. Przykazania należy odczytywać od lewej ku prawej stronie, począwszy od góry – od dwóch kwater zwieńczonych ćwiercią łuku, ku dołowi – ośmiu kwaterom prostokątnym. Opisano je także minuskułowymi gotyckimi inskrypcjami, które widnieją na poziomych listwach oddzielających od siebie kwatery.

Treść Dekalogu ilustrują narracyjne scenki „z życia codziennego”, zestawione na zasadzie antytezy: z lewej strony kwatery (heraldycznie prawej, więc nacechowanej pozytywnie), odnajdujemy wypełnienie przykazania, z prawej zaś – jego naruszenie. W każdym z pól ludziom towarzyszą wysłannicy Dobra i Zła – anioł i demon, dobitnie podkreślając przyporządkowanie sytuacji do właściwej kategorii moralnej. Ważną wskazówkę dla właściwego odczytania przedstawień stanowią także wprowadzone weń banderole z inskrypcjami.

W obrazie ilustrującym pierwsze przykazanie ukazano dwie grupy klęczących postaci: jedna w zgodzie z literą Zakonu czci (pod opieką anioła) prawdziwego Boga – Chrystusa, druga zaś oddaje hołd złotemu bożkowi wyniesionemu na kolumnie. Między obiema grupami ukazano brodatego mężczyznę. Zdaje się on wahać: kieruje się wprawdzie ku Zbawcy, jednak głowę zwraca w stronę idola, zachęcany przez diabła.

Sposób ukazania drugiego przykazania jest dziś mniej zrozumiały: zachowujący jego treść ludzie stoją biernie wpatrzeni w zdarzenie z prawej strony, gdzie dwóch mężczyzn zdaje się świadczyć przed dwuosobowym sądem w jakiejś sprawie. Jeden ze świadków klęczy przed ławnikiem z prawicą złożoną na krucyfiksie, zatem ukazano go w momencie składania przysięgi – zapewne fałszywej, bowiem w pobliżu ukazano demona. Niewątpliwie więc nadużywanie bożego imienia odniesiono tu do nader częstego i brzemiennego w społeczne skutki procederu krzywoprzysięstwa, wobec którego wspomniana bierność „dobrych” obserwatorów wydaje się być już cnotą.

Jakby glosę do treści tych dwóch kwater stanowią starotestamentalne scenki ukazane w tle: bałwochwalstwo Izraela czczącego złotego cielca i zapewne jedna z plag trapiących bluźnierczych Egipcjan (może omyłkowo przez malarza zinterpretowana jako „Zbieranie przez Izraelitów manny na pustyni”). Wraz z kształtem całego obrazu, przywodzącego na myśl Mojżeszowe Tablice Prawa, unaoczniają one dawność i nadprzyrodzone pochodzenie przykazań.

W ilustracji przykazania trzeciego wierni czczą dzień święty słuchając kaznodziei, grzeszni zaś biesiadują. W czwartym przykazaniu dobre dzieci hołubią swych rodziców, usługując im przy stole, wyrodne zaś nie szczędzą ojcu razów, a matkę wyrzucają z domu. Ludzie nie pomni na piąte przykazanie napadają i zabijają pielgrzymów, zaś ci nie respektujący siódmego (które zamieniono w kolejności z szóstym) grabią z ubrań i sprzętów dostatnią komnatę, znów mając za biernych świadków tych, którzy dzięki anielskiemu wsparciu nie naruszają zakazu. Natomiast cudzołożnikom z szóstego przykazania, oddającym się zmysłowym rozkoszom w kwietnym ogrodzie, przeciwstawiono uświęcającą cielesne kontakty moc sakramentalnego związku mężczyzny i kobiety, zawieranego przed kapłanem.

Nieposłuszni ósmemu przykazaniu oczerniają niewiastę, która przywodzi na myśl starotestamentalną Zuzannę oskarżoną o niewierność małżonkowi. Z kolei niewrażliwi na przykazanie dziesiąte z zainteresowaniem obserwują dobrze utrzymane gospodarstwo, zapewne w nadziei jego nieprawego przejęcia. Zaś do złamania dziewiątego zdaje się zachęcać sama niewiasta obserwowana przez władcę z loggii pałacu, niczym Batszeba widziana przez króla Dawida.

Znaczny udział w ekspresji moralnych treści mają szczegóły przedstawień, m.in. oblicza (u występnych nieodmiennie brzydkie i wykrzywione grymasem) oraz ubiory (np. „stosowne” dla mężatek długie suknie i płaszcze oraz okrywające włosy czepce, przeciwstawione zdobionym szatom wydekoltowanych, grzesznych modniś). Stroje wykazują cechy typowe dla mody wyższych warstw społecznych Europy Północnej końca XV wieku. Zapewne, wespół z wiernie odtworzonymi innymi realiami – sprzętami, wnętrzami, krajobrazami – miały one sprawić, by wierny przyjął za aktualną i uznał za swoją przedstawioną na Tablicy rzeczywistość moralnych wyborów. Pomocą służyć też mógł komentarz kaznodziei, który niewątpliwie nie raz objaśniał treść ogólnodostępnego dzieła, zawieszonego dziś – jak dawniej – na północno-zachodnim filarze kościoła, przy skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu.

Wedle ustaleń historyków sztuki, Tablica Dziesięciorga Przykazań, choć w kompozycjach wielu scen wzorowana na drzeworytniczym, niemieckim cyklu Dekalogu z połowy XV wieku i zdradzająca swym stylem związki z niderlandzkim malarstwem książkowym z drugiej części tego stulecia, powstała zapewne w Gdańsku w latach ok. 1480-1490.

03.03.21r.

Temat: Jak umiejętnie korzystać z tekstów innych autorów?

Podręcznik: Szkoła pisania. Opis bibliograficzny. Cytat. Cytowanie, s. 213.

Opis bibliograficzny – charakterystyka pozwalająca jednoznacznie określić dany dokument. W opisie wymienia się cechy formalne danej publikacji. Występują różne stopnie szczegółowości opisu w zależności od jego przeznaczenia.

OPIS BIBLIOGRAFICZNY
Opisy powinny być uporządkowane w kolejności alfabetycznej. Pamiętaj, by
pisać w ciągu – od marginesu do marginesu!
Zwracaj uwagę na znaki przestankowe – stosuj je konsekwentnie!!! Każdy
element opisu należy wyraźnie oddzielić od następnych przyjętym znakiem
interpunkcyjnym.

Elementy opisu:
Nazwisko i skrót imienia autora, Tytuł, Wydawca, Miejsce wydania, rok wydania
(informacji na temat książki szukaj najpierw na stronie tytułowej, a nie na
okładce!)
Autor:
Można zamiast imienia podać tylko inicjał, jeżeli nie utrudni to identyfikacji
osoby. Jeżeli autorów jest więcej niŜżtrzech podajemy pierwszego i dopisek i in.
Jeżeli autorów jest dwóch lub trzech – podajemy ich personalia oddzielając od siebie przecinkami. Jeżeli opracowujemy pracę zbiorową pod redakcją opis rozpoczynamy od tytułu. Pomijamy w opisie autora informacje o jego stopniach naukowych, funkcjach: nie piszemy, że ktoś jest czy był: księdzem, profesorem, biskupem, doktorem, zakonnikiem etc.
Tytuł:
Można skracać zbyt długi tytuł. Wyrazy pominięte zaznacz wielokropkiem: (…)
Pamiętaj, że jedynym elementem opisu bibliograficznego, który umieszczamy w cudzysłowie jest tytuł czasopisma. – Tytułu książki nie piszemy w cudzysłowie!
Tytuł w opisie można wyróżnić kursywą (czcionką pochyłą).
Miejsce wydania:
To nazwa miejscowości, w której mieści się wydawnictwo. Jeśli wydawnictwo ma kilka siedzib – podajemy pierwszą nazwę miejscowości z wymienionych.
Wydawnictwo:
Można skracać nazwę wydawcy, np.
• PWN zamiast Państwowe Wydawnictwo Naukowe
• Ossolineum zamiast Zakład Narodowy im. Ossolińskich
• WSiP zamiast Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Rok wydania:
To element obowiązkowy. Jeśli nie jest podany w książce, trzeba go określić – korzystając z katalogu biblioteki lub podać przybliżoną datę: ok. 2006.

02.03.21r.

Temat: Jakie kwestie regulował Kodeks Hammurabiego?

Podręcznik: „Kodeks Hammurabiego”, s. 21;” Bóg Marduk przekazuje zbiór praw Hammurabiemu”, fragment steli, XVIII w.

Kodeks Hammurabiego to zbiór przepisów prawnych, zapisanych na kamiennej steli, przy pomocy pisma klinowego. Kodeks ten powstał za panowania króla Babilonu Hammurabiego (1792-1750 r. p. n. e.) 

Przyjrzyjmy się konkretnym zapisom prawnym dokumentu.

Przykłady paragrafów znajdujących się w Kodeksie:

• „§ 1 Jeśli obywatel, obywatela oskarżył i morderstwo mu zarzucił, a nie udowodnił mu (tego), oskarżyciel zostanie zabity kary za kradzież i pomówienia.
• § 6 Jeśli obywatel mienie boga lub pałacu skradł, obywatel ten zostanie zabity i ten, który rzecz skradzioną w swe ręce przyjął zostanie także zabity.
• § 11 jeżeli właściciel zguby świadków znających zgubę jego nie przyprowadził, jest kłamcą, oszczerstwo rzucił (i) zostanie zabity.
• § 15 Jeśli obywatel niewolnikowi pałacu albo niewolnicy pałacu, albo niewolnikowi muśkena, albo niewolnicy muśkena przez Bramę Główną pozwolił wyjść, zostanie zabity.
• § 17. Jeśli obywatel niewolnika albo niewolnicę zbiegłych w stepie pochwycił i panu jego oddał go (ją), dwa szekle srebra pan niewolnika da jemu.
• § 22. Jeśli obywatel rabunku dokonał i został złapany, człowiek ten zostanie zabity.
• § 25 Jeżeli w domu obywatela pożar wybuchł (a inny) obywatel, który go ugasić przyszedł, na dobytek pana domu podniósł swój wzrok i dobytek pana domu wziął, człowiek ów w ogień ten zostanie wrzucony.
• § 197. Jeżeli kość obywatela złamał, kość mu złamią.
• § 200. Jeśli obywatel ząb obywatelowi równemu sobie wybił, ząb wybiją mu.
• § 205. Jeśli niewolnik obywatela w policzek obywatela uderzył, ucho mu utną.
• § 213. Jeśli niewolnicę obywatela uderzył i sprawił, że płód swój poroniła, 2 szekle srebra zapłaci” .

PRZYGOTUJCIE WYPOWIEDZI USTNE. MIŁEGO DNIA!

01.03.21r.

Temat: Człowiek i prawo. Ćwiczenia językowe.

Podręcznik: Człowiek i prawo, s. 210.

Prawo może być w sensie dosłownym = tak, jak prawo sądowe, administracyjne, międzynarodowe. Prawo określone przez konkretne ustawy, paragrafy, punkty. Mamy też związki frazeologiczne utworzone ze słowem „prawo”:

a. prawo pięści – rozwiązanie problemu przy użyciu przemocy, rywalizacji, próby sił;

b. prawo nieubłagane – rozumiane jako surowe, konsekwentne, nieludzkie,

c. prawo twarde – działające bez względu na okoliczności, do bezwzględnego respektowania;

d. prawo wilcze – nieustanowione, bez zasad, bez moralności z ogólnopanującą anarchią; 

e. prawo nieludzkie – działa bez uwzględnienia moralnych zasad;

f. prawo drakońskie – to inaczej bardzo surowe przepisy i sankcje. Określenie to ma korzenie aż w starożytności;

g.  wilcze prawo – to znaczy prawo nieustanowione, bez zasad, bez moralności z ogólnopanującą anarchią;

h. prawo dżungli – normy ustalone według hierarchii, na zasadzie kto silniejszy.

Ćwiczenie fleksyjne: przestrzegać prawa, łamać prawo, działać w imieniu prawa, być ponad prawem, dochodzić swoich praw, dopominać się o swoje prawa, rościć sobie do czegoś prawa, być wyjętym spod prawa, zrównać w prawie, zrzec się swoich praw.

Oskar podsłuchując rozmowę rodziców z doktorem na temat swojego stanu zdrowia, po zakończeniu wizyty, schował się w szafie otwieranej tylko od zewnętrznej strony, nie chciał jej opuścić dopóki nie przyjdzie po niego ciocia Róża – wolontariuszka. Dopominał się w ten sposób o swoje prawa.

W czasie wizyty nocnej dziesięciolatka u wybranej ulubionej dziewczyny – Peggi Blue, Oskar nie podporządkował się do ogólnie panujących przepisów szpitalnych, czym złamał prawo.

DURA LEX, SED LEX = TWARDE PRAWO, ALE PRAWO

26.02.21r.

Temat: Czytamy głośno zredagowane prace i je wspólnie analizujemy.

Pamiętajmy o unikaniu powtórzeń. Nigdy nie używamy lapidaryzmów, typu: głupie.

W liście należy zawsze podawać miejscowość, datę, nagłówek, grzecznie rozpocząć i zakończyć wypowiedź, zwroty do adresata pisać zawsze z wielkiej litery, ciekawie i od serca przedstawić treść oraz podpisać. W PS jeszcze zredagować ciekawe pytanie.

Budowa listu

• miejscowość i data – oddzielone przecinkiem, znajdują się w prawym górnym rogu kartki, np. Poznań, 21.10.2017 r.;
• nagłówek – pod miejscowością i datą, ale koniecznie na środku. Wasz adresat musi od razu wiedzieć, że oto korespondencja jest przeznaczona dla jego oczu.

Przykładowe nagłówki to: Kochana Babciu, Cześć Tomek, Droga Marcelinko, Droga Mamo, Hej Krystian.

• wstęp – tutaj nawiązujemy kontakt z adresatem np. poprzez:
  • pozdrowienie (Pozdrawiam Cię serdecznie z wakacji w Wąchocku…),
  • podziękowanie za poprzedni list (Bardzo Ci dziękuję za list…),
  • zapytanie o samopoczucie ( Co u Ciebie słychać? Jak Ci się podoba bycie starszym bratem?),
  • zaznacz, w jakiej sprawie się kontaktujesz (Dawno się nie widzieliśmy i umieram z ciekawości, co u Ciebie!, Muszę Ci o czymś koniecznie opowiedzieć!);
• rozwinięcie – jak sama nazwa wskazuje, rozwijasz swoją wypowiedź, np. opowiadasz o ciekawym wydarzeniu, o tym, co zmieniło się u Ciebie, dzielisz się wrażeniami i przeżyciami. Pamiętaj, aby każdy z nowych tematów zaczynał się od nowego akapitu.
• zakończenie – postaraj się krótko podsumować list, zachęć adresata do odpowiedzi, np. Jak widzisz, sporo się u mnie wydarzyło albo Nie mogę się doczekać wiadomości od Ciebie!
• formuła kończąca – znajduje się pod listem, z prawej strony. Przykładowe formuły to: Pozdrawiam, Ściskam, Całuję Cię mocno itd.;
• podpis – podpisujemy się własnoręcznie pod formułą kończącą;
• dopisek – postscriptum – to ważna informacja, o której zapomniałeś napisać w głównej części listu. Zapis poprzedzamy skrótem „PS”.

25.02.21r.

Temat: W obronie osób chorych – „Oskar i pani Róża” Erica – Emmanuela Schmitta.

Czy łatwo jest rozmawiać o chorobie? jak rozmawiać z osobą chorą nieuleczalnie? Jaką postawę należy przyjąć w relacji z osoba bliską?

Mogliśmy w lekturze zaobserwować postawę lekarza – Dusseldorfa prowadzącego proces diagnozowania i operowania choroby Oskara, ale i przemykającego tylko korytarzami personelu medycznego. Dopiero pani Róża i jej silna osobowość pozwoliły na wyjaśnienie przyczyny postepowania osób, pracujących w tym „miłym miejscu” czy zrezygnowanej postawy rodziców niknącego w oczach dziesięciolatka.

Prześledźcie uważnie jeszcze inny cytat tego autora naszej lektury. Czy zgadzacie się z subiektywizmem pisarza? Sylogizm pozostawiam dla Was…

24.02.21r.

Temat: Moja autobiografia w liście do Pana Boga na wzór Oskara z lektury.

Szanowny Panie Boże,

Na imię mi Oskar, mam dziesięć lat, podpaliłem psa, kota, mieszkanie (zdaje się nawet, że upiekłem złote rybki) i to jest pierwszy list, który do Ciebie wysyłam, bo jak dotąd, z powodu nauki, nie miałem czasu.

Uprzedzam Cię od razu: nienawidzę pisać. Muszę mieć naprawdę jakiś ważny powód. Bo pisanie to bzdura, odchyłka, bezsens, jajo. To lipa. W sam raz dla dorosłych.

Mam to udowodnić? Proszę, weź choćby początek mojego listu: „Na imię mi Oskar, mam dziesięć lat, podpaliłem psa, kota, mieszkanie (zdaje się nawet, że upiekłem złote rybki) i to jest pierwszy list, który do Ciebie wysyłam, bo jak dotąd, z powodu nauki, nie miałem czasu”. No więc równie dobrze mógłbym napisać: „Nazywają mnie Jajogłowym, wyglądam na siedem lat, mieszkam w szpitalu z powodu mojego raka i nigdy się do Ciebie nie odzywałem, bo nawet nie wierzę, że istniejesz.

23.02.21r.

Temat:  Sprawdzenie opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu podstawy programowej.

Podręcznik: Sprawdź siebie – William Wharton „Tato”, s. 204.

Samodzielne wykonanie poleceń przez uczniów klasy VII a.

22.02.21r.

Temat: Przemiana małego chłopca w osobę dorosłą – czy możliwa? Na podstawie lektury „Oskar i pani Róża” Eric – Emmanuel Schmitt.

W ostatnich chwilach, jakie zostały chłopcu do życia, tak naprawdę ciocia Róża wykazała się życiową mądrością , dojrzałością i miłością. Ani doktor Düsseldorf, ani rodzice, ani wykwalifikowany personel medyczny nie byli w stanie rozmawiać z dziesięciolatkiem o niepowodzeniu operacji w związku z białaczką i jej złym rokowaniem. Oskar, wierzący do tej pory w św. Mikołaja, nie tylko potrafił zaufać przewidującej wolontariuszce, która doskonale radziła sobie w życiu. to ona potrafiła ukazać siebie jako niepokonaną zawodniczkę w zapasach, która wielokrotnie odniosła zwycięstwo, mimo trudów z rywalkami na ringu. Na turnieju w Bethune zawodniczce przyszło się zmierzyć z akrobatką – Sara Bum Bum, której wysmarowane oliwą ciało sprawiało wrażenie obślizgłej ryby, węgorza, flądry, jednak determinacja i technika cioci znanej jako Dusicielki z Langwedocji pozwoliła na zebranie wszystkich sił do walki, a dodatkowo z pomocą przyszli znajomi, jacy przy wchodzeniu rywalki, obsypali „rybkę” mąką, co przypominało panierkę. To opowieść pozwoliła dziecku na ujrzenie innej perspektywy świata, wyjście poza mury szpitalne, ukazać siłę drzemiącą w każdym człowieku, umożliwić chłopcu odczucie szczęścia i rozbudzić w nim świat wyobraźni.

W domu – Ukażę postać Oskara wraz z jego oceną na przykładach kolejnych osób, które z nim obcowały i które wniosły do jego życia zmiany (doktor, personel medyczny, rodzice, Peggy Blue, Sandrine, Brigitte, koledzy, ciocia Róża). Pracę odsyłamy wszyscy do kolejnego poniedziałku – na 01.03.br.

19.02.21r.

Temat: Mądrość Pani Róży na podstawie lektury „Oskar i pani Róża” E-E. Schmitt.

Zebranie wiadomości o pani Róży z lektury obowiązkowej:

• ma świadomość, iż jest już w dojrzałym wieku, zabawna, podchodząca do swojego wieku z humorem, entuzjazmem: ” – Ile masz lat, ciociu Różo?/ – Potrafisz zapamiętać trzynastocyfrową liczbę, Oskarku?”;
• chętna do pomocy, doskonale czuła się w roli wolontariuszki, umiejętnie podchodziła do każdego podopiecznego, cierpliwie tłumaczyła Oskarowi postępowanie dorosłych na temat rokowań jego choroby: „- Ciociu Różo, dlaczego nikt mi nie mówi, że umrę? / – Czemu chcesz, żeby ci to mówiono, skoro sam wiesz, Oskarze!”;
• pomysłowa, entuzjastyczna, kiedy mając świadomość, iż dni dziesięciolatka są już policzone i nikt prócz niej nie chce wprost mówić z nim o chorobie, zaproponowała chłopcu zabawę, w której przybywa mu w jednym dniu dziesięć lat i w ten sposób mógł spełnić marzenie o bronieniu Peggy Blue przed duchami, zasmakować miłości i szczęścia u boku ukochanej, zrozumieć zło zdrady, siłę tkwiącą w człowieku na przykładzie cioci pasji – zapasów oraz sensu wędrówki ziemskiej u boku Pana Boga: „Legenda o dwunastu proroczych dniach. Chciałabym, abyśmy się w coś takiego pobawili. A zwłaszcza ty. Od dzisiaj będziesz bacznie obserwował każdy dzień, mówiąc sobie, że ten dzień to jakby dziesięć lat.”

18.02.21r.

Temat: Redagujemy sprawozdanie z wycieczki do muzeum.

Sprawozdanie z wycieczki online do Muzeum Mazowieckiego

W dniu 17 lutego 2021 roku uczniowie klasy VII a mieli możliwość wzięcia udziału w niecodziennej wycieczce w warunkach pandemii do regionalnego Muzeum Mazowieckiego, jakie zorganizowała polonistka nasze szkoły – Aldona Owczarek. Po połączeniu się z kustoszem placówki poprzez wskazany link, mieliśmy możliwość przyjemność uczestniczenia w lekcji muzealnej i wysłuchania ciekawostek o dokonaniach króla Kazimierza III Wielkiego.

Pan przewodnik rozpoczął spotkanie od prezentacji, w której przybliżył nam panowanie króla Polski w XIV wieku. Dowiedzieliśmy się o tym, że król miał zaledwie dwadzieścia trzy lata, kiedy został koronowany w 1333 roku na władcę państwa. Ciekawostką jest fakt, iż nie przyszedł na świat jak przystało na potomków rodu na Wawelu, ale w czasie podróży pary królewskiej z Włocławka do Płocka i urodził się w małej miejscowości -Kowal. Jako władca dbał o bezpieczeństwo naszego grodu i dokładnie zaplanował przebieg podwójnych murów, jakich fragmenty zachowały się do dziś przy ulicy Okrzei. Król przekazał cenny w owym czasie prezent dla duchowieństwa w Płocku, a mianowicie relikwie św. Zygmunta( kości czaszki), umieszczone w hermie w kształcie popiersia. Stąd możemy domniemać, jak wyglądał ten wysoki władca z dłuższymi włosami. Pan kustosz podkreślił ogromne zasługi dla tego potomka Władysława Łokietka, który po ojcu miał zjednoczone dzielnice państwa, ale dbał w nich o bezpieczeństwo, rozwój handlu, otaczał kupców i ochraniał szlaki handlowe, zawierał sojusze, unikał konfliktów, zakładał liczne wioski i miasta.

Na koniec pan przewodnik zaprezentował nam ze zbiorów muzealnych przedmioty użytku codziennego bliskie czasom władcy: szpiczaste, skórzane buty, drewniany grzebień, metalową sprzączkę od paska, drumlę jako instrument muzyczny, gliniany dzwonek, amulety, talizmany w kształcie księżyca. Wszyscy poszerzyliśmy swoją wiedzę o czasach panowania tego niezwykłego władcy.

17.02.21r.

Temat: Uczestniczymy w lekcji muzealnej online.

16.02.21r.

Temat: Niesamowita dojrzałość małego chłopca – „Oskar i pani Róża”.

Oskar to 10-letni chłopiec, wyglądający na siedem, ze względu na dużą głowę, którą podkreśla brak włosów. W szpitalu przywykł do przezwiska Jajogłowy. Uważa, że wygląda jak Marsjanin. Odkąd zachorował na białaczkę mieszka w szpitalu. Lubi to miejsce, uważa je za sympatyczne. Przeszedł chemioterapię i przeszczep szpiku, jednak nie pomogły mu one wyzdrowieć. Ma świadomość tego, że umiera i denerwuje go, że nikt nie rozmawia z nim o tym otwarcie. Jest nad wiek dojrzały. Zastanawia się nad sensem życia, cierpienia, choroby.

Z powodu białaczki, poznaje wolontariuszkę. Jest nią starsza pani, którą chłopiec nazywa „ciocia Róża”. Od czasu nieudanej operacji chłopiec czuje się osamotniony, niechciany, ma wrażenie, że ponosi odpowiedzialność za porażkę lekarzy. Jedyną osobą, z którą może porozmawiać na temat swojej śmierci jest właśnie ciocia Róża. Wszyscy inni, nawet rodzice, nie potrafią powiedzieć Oskarowi prawdy. Wolontariuszka zabawia chłopca legendami i opowieściami z przeszłości, opowiada mu także o Bogu, namawia do pisania listów z prośbami do Boga. Następnego poranka chłopiec podsłuchuje rozmowę rodziców i doktora Dusseldorfa, gdzie słyszy, że niestety operacja się nie udała. Zamyka się w pokoju na szczotki i spędza tam cały dzień. Wieczorem sprzątaczka otwiera schowek i znajduje chłopca, który chce rozmawiać tylko z ciocią Różą. Oskar opowiada o całym zajściu i prosi ciocię Róże, by przychodziła do niego codziennie. Dostała pozwolenie od doktora na codzienne wizyty przez 12 dni. Były to ostatnie dni życia chłopca. Od tego dnia Oskar udawał, że każdy miniony dzień to 10 lat. W ten sposób ciocia Róża chciała, aby przeżył swoje życie w 12 dni. Następnego dnia według zabawy powinien przeżyć wiek młodzieńczy. Chciał wyznać Peggy Blue, że bardzo ją lubi i będzie jej bronił w nocy przed duchami, jednak przerwał mu w tym kolega- Pop Corn twierdząc, że Peggy już jest zajęta. Na świetlicy namawia go do pocałunku Sandrine i nie mogąc stchórzyć przed kolegami, całuje się z dziewczynką. Po wizycie rodziców przychodzi do chłopca ciocia Róża i namówia go, by jeszcze raz spróbował wyznać Peggy Blue swoje uczucia, jak przystało na 18latka. Dziewczynka przyjęła go ciepło i pozwoliła mu bronić jej w nocy. Wieczorem Oskar prosił Boga, by mogli się pobrać. W nocy chłopca obudziły krzyki, myśląc , że to Peggy poszedł do niej i spędzili razem noc przytuleni do siebie- Oskar uznał, że jego prośby zostały wysłuchane i w ten sposób wziął ślub z dziewczynką. Następnego dnia ciocia Róża zabrała Oskara do kościoła i tłumaczyła mu na czym polega cierpienie. Mówiła też, że śmierci nie należy się bać , bo każdy z nas kiedyś umrze. Później zaprosili Peggy na herbatę i spędzili czas na słuchaniu kolejnych legend cioci Róży. Następnego dnia Peggy miała operację. Oskar bardzo się martwił o swoją wybrankę i rozmawiał z ciocią Róża o chorobach i rodzinie. Później odwiedzili Peggy po udanej operacji. Kolejnego dnia, bohater miał 40-50 lat i przeżywał okres, kiedy mężczyzna chce się upewnić o swojej atrakcyjności. Oskar pokłócił się ze swoją „żoną”, ponieważ Sandrine powiedziała o pocałunku. Następnego dnia rano wypadało Boże Narodzenie, wyznał miłość Peggy i pogodzili się. Do Oskara mieli przyjechać rodzice, nie miał ochoty się z nimi widzieć , więc zorganizował ucieczkę i schowany w aucie cioci Róży wyjechał ze szpitala. Wieczorem obudził się w samochodzie pod okazałym domem, upadł na wycieraczkę, gdzie znalazła go ciocia Róża. Wytłumaczyła mu dlaczego rodzice boją się z nim rozmawiać, zrozumiał, że nie może ich martwić swoją ucieczką i zadzwonili do szpitala. Do cioci Róży przyjechali rodzice Oskara i razem spędzili świąteczny wieczór. Następnego dnia rano, Oskar wrócił do szpitala, a rodzice tymczasowo zatrzymali się u cioci Róży. Peggy odwiedziła chłopca i razem słuchali muzyki trzymając się za ręce. Chłopiec w dniu następnym miał już między 70-80 lat. Dostał od cioci Róży prezent- jednodniową roślinkę, która w ciągu jednego dnia rośnie i więdnie. Potem czytał z Peggy słownik medyczny i rozmawiał z ciocią Różą. Podczas wizyty cioci, odwiedził go doktor , którego chłopiec przekonywał, żeby nie przejmował się niepomyślnością operacji, bo to nie jest jego wina. Oskar zrozumiał na czym polega starość. Peggy odeszła ze szpitala i został sam. W każdym liście do Boga chłopiec prosił go o wizytę i kolejnego ranka doczekał się jej. Poczuł smak życia, nasycał swój wzrok barwami zza okna, czuł jak powietrze wlatuje mu do nosa, poczuł, że żyje i bardzo dziękował Bogu za to spotkanie. W przedostatni dzień swojego życia Oskar próbował tłumaczyć rodzicom na czym polega życie. Ostatniego dnia przed śmiercią, chłopiec w swoim liście do Boga napisał tylko, że czuje, że umiera. Ostatnim listem był list cioci Róży informujący o śmierci chłopca. Podziękowała również Bogu, że dane jej było spotkanie z Oskarem. Dzięki niemu umocniła swoją wiarę w Boga i stała się innym, lepszym człowiekiem.

15.02.21r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury „Oskar i pani Róża” Eric – Emmanuel Schmitt.

12.02.21r.

Temat: Zebranie i utrwalenie najważniejszych zagadnień poznanych w rozdziale Śladami cywilizacji – dom.

Podręcznik: Powtórzenie, s. 202.

UWAGA!!!

NA KOLEJNY PONIEDZIAŁEK (22 lutego br.) POPROSZĘ O PRZESŁANIE RZETELNIE I BEZ BŁĘDÓW PRZESŁANYCH ZADAŃ ZE STR. 208 – TRAKTUJEMY JAKO SPRAWDZIAN.

Prozaizm – środek stylistyczny, dotyczy elementów z życia codziennego użytych w wierszu.

Epilog – przeciwieństwo prologu, czyli zakończenie dzieła, np. epopei.

Tren – gatunek literacki z pogranicza liryki funeralnej, żałobnej, poświęcony znanej osobie zmarłej lub bliskiej.

Felieton – forma wypowiedzi publicystycznej, charakterystyczna dla pracy dziennikarza, gdzie autor rozważa i analizuje z własnymi odczuciami, subiektywnie zdarzenia.

Satyra – gatunek literacki o charakterze żartobliwym, przejaskrawiającym pewne stereotypy zachowania ludzkiego. Łączy cechy epiki, liryki, dramatu.

Ironia – krótka, złośliwa, kąśliwa uwaga, kpina z kogoś – czegoś.

Przypowieść, czyli parabola – utrwala pewne wzorce dobrych zachowań, gatunek moralistyczny, pouczający, ma tzw. drugie dno.

Stereotyp – konstrukcja myślowa, zawierająca komponent poznawczy, emocjonalny i behawioralny, zawierająca uproszczone przeświadczenie dotyczące genezy różnych zjawisk, w tym dotyczących innych grup społecznych. 

11.02.21r.

Temat: Co można zrobić, gdy w rodzinie źle się dzieje?

Omówienie fragmentu książki „Król” – Katarzyny Ryrych. Podręcznik: Katarzyna Ryrych „Brooklyn”, s. 199.

Katarzyna Ryrych, z domu Dziki – współczesna pisarka, poetka, nauczycielka i malarka. Córka krakowskiej poetki Alicji Pochylczuk oraz prasoznawcy i dziennikarza Sylwestra Dzikiego. Ukończyła anglistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zadebiutowała w 1981 roku tomikiem wierszy „Zapiski pewnej hipiski”. 

Katarzyna Ryrych

Król

„Król” Katarzyny Ryrych jest przepiękną w całej swojej prostocie książką. Opowiada historię rodziny, która po bankructwie firmy i utracie domu musi mierzyć się z problemami ekonomicznymi. Rodzice głównego bohatera w nowym środowisku przyjęli dwie zupełnie inne postawy. Ukochana matka, która do tej pory była piękną panią domu, zamieniła się w kobietę pracującą kilkanaście godzin dziennie, aby było co „włożyć do garnka”. W tych okolicznościach ojciec zmienił się z wiecznie zapracowanego biznesmena, próbującego zapewnić swojej rodzinie dostatnie życie, w alkoholika, który jedną ręką trzyma butelkę wódki, a drugą bije pasem swojego siedmioletniego syna. To staje się przyczyną, iż oboje zapominają o dziecku, które musi się mierzyć samotnie z nową rzeczywistością. Historia jest opowiadana z perspektywy dorosłego już Patryka, który początkowo wspomina swoje pierwsze dni w nowej szkole, fascynację twórczością Sapkowskiego oraz komiksy, jakie sam rysował. Już od pierwszych stron dowiadujemy się również o tym, co się działo się w jego domu rodzinnym. Bohater opowiada o ojcu, który znajdywał kolejne powody, aby odreagować życiową porażkę na swoim dziecku. Hektolitry wypitego alkoholu i rozpacz spowodowana bankructwem zaprowadziły dorosłego (wydawałoby się) mężczyznę do poważnych problemów psychicznych. Z tego też powodu Patryk będzie go widywał w szpitalu psychiatrycznym, żartobliwie zwanym przez ratowników medycznych – Houston. Do tej całej sytuacji swoje trzy grosze wtrąca babcia głównego bohatera, która wyszydza matkę chłopca, oraz rówieśnicy ze szkoły naśmiewający się z trudnego położenia kolegi. Patryk mimo trudów życia codziennego szybko aklimatyzuje się w nowym miejscu. Zaczyna wręcz lubić Brooklyn – jak pogardliwie nazywany jest blok, w którym mieszka – i jest zadowolony ze swojej sytuacji. To szczęście jest spowodowane przede wszystkim pozbyciem się z domu ojca. Miesiące mijają, a nasz bohater kończy pierwszą klasę podstawówki jako najlepszy uczeń. Bardzo spodobała mi się towarzysząca temu scena, w której ukazana została duma dziecka ze swojej matki. Jednak prawdziwa akcja powieści rozpoczyna się dopiero w wakacje. Wtedy to Patryk spotyka Celestyna – bezdomnego, który w szybkim czasie staje się dla siedmiolatka substytutem ojca. Białowłosy „król” osiedla, paradujący codziennie w papierowej koronie, pokazuje bohaterowi życie. Uczy go, trenuje, pokazuje nowy świat. Staje się dla dziecka wzorem. I chociaż Celestyn podaje się za bogacza, to z każdą następną stroną upewniamy się w przekonaniu, że siedmiolatek nie zwracał wcale uwagi na stan majątkowy mężczyzny. Chłopiec pragnął tylko dowiedzieć się, jak to jest mieć tatę, i to nie takiego, który jest wiecznie zapracowany albo który katuje syna pod byle pretekstem. Kolejne „lekcje przetrwania” przeplatają się z opisami życia w bloku, które obserwujemy z perspektywy dorastającego Patryka. Moją uwagę zwróciły również opisy osiedla i społeczności go zamieszkującej. Ludzie z Brooklynu, choć czasem brudni i niewykształceni, są również tymi, którzy niosą bezinteresowną pomoc. Oparciem dla bohatera jest nawet lokalny supermarket, gdzie można zrobić zakupy „na krechę”. Wszystko to tworzy z Brooklynu na swój sposób przyjemne miejsce do życia. Końcówka książki przynosi wydarzenia, które zarówno dla głównego bohatera, jak i jego matki były trudnym doświadczeniem. Szczególne cierpienie sprawia chłopcu fakt zniknięcia jego mentora – Celestyna, osiedlowego anioła stróża z wytatuowanymi skrzydłami na plecach. Także powrót ojca do domu nie jest dla Patryka powodem do radości. Wszystko jednak kończy się w miarę szczęśliwie, a zakończeniem całej tej historii jest wspólne wyjście ojca z synem. Jestem w stanie pojąć, że powieść pani Ryrych nie spodoba się każdemu. W czasach, gdy wszyscy są zestresowani i znudzeni swoją codziennością, trudno czytać powieść, która zmusza nas do zainteresowania się życiem innych. Tym prawdziwym życiem, które nie ma nic wspólnego z ukazywaną nam w popularnych filmach i książkach przejaskrawioną fikcją pełną akcji i niesamowitości. Według mnie ta książka mogłaby się znaleźć w kanonie lektur szkolnych, dlatego że uczy nas tego, czego większość utworów omawianych w szkole nie nauczy – życia.

W domu – Przeczytajcie uważnie czytankę ze ss. 199-201 i wykonajcie dla utrwalenia przygotujcie odpowiedzi do zadania 3 ze str. 201. Jutro pytam na lekcji. Miłego przygotowania się.

10.02.21r.

Temat: Analiza wypowiedzi i sposobu zachowania bohatera powieści Ewy Nowak.

Podręcznik: Ewa Nowak „Spotkanie”, s. 188.

Ewa Nowak – ur. w 1966 r. w warszawie.; polska pisarka i publicystka. Autorka felietonów, opowiadań oraz powieści dla dzieci i młodzieży. Jej twórczość podpowiada jak sobie radzić w domu i w szkole, w dobrych i złych chwilach, z przyjaciółmi i z rodzicami.

Bohater powieści „Yellow Bahama w prążki” współczesnej pisarki i publicystki – Ewy Nowak, czternastoletni Jacek jest oburzony wizytą ojca, który nie istniał w jego życiu od urodzenia. Teraz nie wiadomo skąd pojawił się nagle z bukietem róż dla mamy chłopca i pragnął zobaczyć swoją latorośl. Nastolatek odegrał przed nim scenkę, w której wczuł się w kochanego synku, czym oburzył zgromadzonych przy stole gości. Ekspresja i popis w jego wykonaniu wypadły brawurowo, ale nie przypadły do gustu zgromadzonym dorosłym przy stole…

W tekście mamy do czynienia z karykaturalnym wyolbrzymieniem zachowania nastolatka. Miłego dnia!!!

09.02.21r.

Temat: Rozmawiamy o stereotypach w rodzinie.

Podręcznik: Sławomir Mrożek „Na łonie natury”, s. 192 – Konstanty Ildefons Gałczyński Teatrzyk „Zielona Gęś”. 

Stereotyp – definicja wg „Słownika języka polskiego”:

1. «funkcjonujący w świadomości społecznej uproszczony i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości»
2. «kopia pierwotnej formy drukarskiej do druku wypukłego»

s. dynamiczny  «występowanie odruchów warunkowych w określonej, wyuczonej i utrwalonej kolejności, nawet gdy nieoczekiwanie zmienia się zwykła kolejność bodźców»

wg „Słownika poprawnej polszczyzny”:

stereotyp (kogoś lub czegoś) to pewien rozpowszechniony sąd, który w sposób niezweryfikowany, z tendencją do wartościowania emocjonalnego, przypisuje pewnej klasie osób określone właściwości lub sposoby zachowania, ewentualnie odmawia jej jakichś cech, funkcjonujący w świadomości społecznej i niełatwo się zmieniający.

W poznanym fragmencie dramatu pt. Męczeństwo Piotra Oheya z 1998 r. poznajemy kolejną rodzinę. Popatrzmy na ich zachowanie na str. 192-193.

a. pan Ohey – człowiek cichy, spokojny, opanowany, jakby przyzwyczajony do marudzenia żony.

b. pani Oheyowa – gadatliwa, snująca czarną wizję na temat krótkowzroczności, a z wiekiem dalekowzroczności wciąż czytającego męża, jaki nie poświęca jej tyle czasu, ile by sobie życzyła; uważna przy wychowaniu ich synka, Jasia; strofująca go po monologu za inteligentną reakcję.

c. synek, Jaś – postać adekwatnie reagująca na wywód swojej matki do męża.

Jako sylogizm możemy śmiało powiedzieć, iż rodzina, przebywająca w jednym domu, wychowywała potomstwo, sięgając po różną literaturę. Opiekuńcza matka, stonowany w zachowaniu ojciec to dobry pomysł na wzorowych rodziców. Czy tak było w tym wypadku?

08.02.21r.

Temat: Na naszym prywatnym terytorium – relacje rodzinne oczyma krytycznej nastolatki.

Podręcznik: Barbara Kosmowska Buba (fragment), s. 185.

Barbara Kosmowska jest polską pisarką, która w swoim dorobku literackim posiada zarówno książki napisane z przeznaczeniem dla dzieci, jak i dorosłych. Dzięki takim powieściom jak chociażby „Teren prywatny”, „Pozłacana rybka” oraz „Kolorowy szalik”, zdobyła nie tylko wiele nagród i wyróżnień literackich, ale również uwielbienie ze strony czytelników w każdym wieku. Książki Kosmowskiej cieszą się wielką poczytnością i nieustannie wspinają się po polskich rankingach bestsellerów.
Barbara Kosmowska urodziła się 24 stycznia 1958 roku w Bytowie, niedużym miasteczku w województwie pomorskim. Pisarka jest absolwentką filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim. Po studiach podjęła się pracy nauczycielki języka polskiego w rodzinnej miejscowości. W 1999 roku Kosmowska zdobyła tytuł doktora na Uniwersytecie Gdańskim, broniąc rozprawy doktorskiej poświęconej twórczości Zofii Urbanowskiej, pisarki pozytywistycznej, tworzącej literaturę dla dzieci i młodzieży. Praca naukowa Kosmowskiej zdobyła wyróżnienie „Summa cum laude”.
Aktualnie Barbara Kosmowska jest związana z Akademią Pomorską w Słupsku, gdzie jest zatrudniona jako pracownik naukowy w Zakładzie Historii Literatury Romantyzmu i Pozytywizmu Wydziału Filologiczno-Historycznego. Obszarem zainteresowań naukowych pisarki jest literatura dla dzieci i młodzieży oraz literatura pozytywistyczna. Kosmowska pracuje ponadto jako kurator społeczny oraz radna Bytowa.
Swoje pierwsze teksty pisarka napisała jeszcze w latach 70. Ta najwcześniejsza twórczość Kosmowskiej ukazała się na łamach harcerskiego czasopisma młodzieżowego pod tytułem „Na Przełaj”. Nieco później polska autorka wielokrotnie zostawała laureatką konkursów poetyckich.
Pierwsza powieść Barbary Kosmowskiej, tj. „Głodna kotka” ukazała się w 2000 roku. Wkrótce potem w sprzedaży pojawiły się kolejne publikacje pisarki: „Teren prywatny”, „Prowincja”, „Gobelin” oraz „Buba”.
Twórczość pisarki przyniosła jej wiele prestiżowych nagród i wyróżnień – m.in. książka „Teren prywatny” zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie wydawnictwa Zysk i S-ka, zatytułowanym „Dziennik polskiej Bridget Jones”. Ponadto powieść znalazła się na Liście Bestsellerów Andrzeja Rostockiego, w krótkim czasie zdobywając uznanie czytelników. „Teren prywatny” jest opowieścią obyczajową o losach czterdziestoletniej Wandy. Momentami smutna, a momentami zabawna historia ukazuje wszystkie rozterki bohaterki, która zdaje sobie sprawę z przeciekającego przez palce życia u boku nieodpowiedniego mężczyzny i powoli dojrzewa do poważnych decyzji i zmian.
Również kolejne powieści pisarki zdobyły uznanie publiczności. Między innymi „Pozłacanej rybce” Polska Sekcja IBBY przyznała tytuł Książki Roku 2007, a „Buba” zajęła pierwsze miejsce w konkursie „Uwierz w siłę wyobraźni”.
Pisarka aktualnie współpracuje z czasopismem specjalistycznym „Guliwer”, poświęconym literaturze dziecięcej i młodzieżowej. W 2015 roku kwartalnik ten za całokształt twórczości przyznał Kosmowskiej statuetkę „Guliwer w krainie liliputów”.
Barbara Kosmowska, oprócz pisarstwem i pracą naukową trudni się również tworzeniem słuchowisk dla dzieci i młodzieży.

Analiza fragmentu czytanki – „Buba” Barbary Kosmowskiej.

1. Co spowodowało napięcie, jakie pojawiło się w rodzinnym gronie podczas wieczornego odpoczynku? Telewizor stanowi jakby punkt centralny wieczornej sjesty – dziadek oczekiwał na wyniki totolotka, ale nie omieszkał przy okazji ostentacyjnie mlaskać i niespokojnie wiercić się w fotelu, czym drażnił pozostałych. Głośna reakcja mamy na taki stan rzeczy z kolei obruszyła tatę, skupionego na śledzeniu informacji o zmianach sprawowanych funkcji w jednym z banków.
2. Trafne spostrzeżenia najmłodszego członka rodziny – Buby: rozmowy nie powinny toczyć się przed telewizorem, dorośli winni sobie szacunek i zrozumienie, uwagi dziecka również należało brać pod uwagę.

05.02.21r.

Temat: Funkcja eufemizmów i prozaizmów.

Podręcznik: Kultura języka. Eufemizm i prozaizm, s. 183. 

Eufemizm to wyraz lub wyrażenie, którego używamy zamiast innego zwrotu lub wyrazu, zastępując w ten sposób treść przykrą, niestosowną, nieprzyzwoitą itp. treścią łagodniejszą, okrężną, nienazywającą wprost; eufemizmy używane są z przyczyn pozajęzykowych: psychologicznych, społecznych, religijnych, ideologicznych, np. zamiast dosadnego stwierdzenia, że ktoś jest głupi – łagodniej: niemądry.

Zad. 1 str. 183

a. jesień życia – o okresie życia człowieka na emeryturze;

b. mieć lepkie ręce – wyraźna skłonność do kradzieży;

c. mijać się z prawdą – kłamać;

d. niebieski ptak – człowiek lekkomyślny, żyjący cudzym kosztem; nie uczy się, nie pracuje, nie wiadomo, skąd ma pieniądze;

e. wykwit skórny – plama, bąbel pokrzywkowy, grudka…;

f. tam, gdzie król chodzi piechotą – ustęp, ubikacja, tron, toaleta;

g. urodzony w niedzielę – leniwy, wygodny;

h. przenieść się na łono Abrahama – umrzeć;

i. puszysty – otyły, w rozmiarze XXL.

Prozaizm to wyraz lub wyrażenie z języka potocznego, urzędowego lub naukowego użyte w tekście poetyckim, np. nosił portki połatane, ten klient dziś nie umiał recytacji, Zosia dała dziś czadu na w-f.

04.02.21r.

Temat: Badamy, na czym polega satyryczny charakter obrazu „Przy śniadaniu” Williama Hogartha.

Podręcznik: William Hogarth „Przy śniadaniu” (reprodukcja), XVIII.

Wymagania modnej Filis to:

• stosowne zwroty do niej samej ze strony męża – niewłaściwe „Moje serce”;
• posiadanie własnej karety na resorach;
• odpowiedni do prowadzenia powozu stangret – nie furman;
• zagraniczni kucharze i modni wykonawcy pasztetów;
• gustowna porcelana i serwisy stołowe dla gości;
• ogrodzenie ze sztachet ostro zakończonych na górze;
• duża, przestronna kuchnia czy bawialnia;
• osobne pokoje do spania, ubrań, książek, muzyku, dla panien pokojowych, dla służebnic płatnych;
• ogrodowe kaskady z mruczącymi strumykami wśród gaików z cyprysów;
• ozdobne altany;
• baseny wokół fontann;
• pawilon ogrodowy;
• belwederek – maleńki budynek na wzniesieniu do podziwiania widoków;
• gustowne wyposażenie wnętrza domu – np. obraz z wizerunkiem bogini piękna, Wenus, z symboliczna parą gołębi ( symbolem wierności małżeńskiej).

Żegnaj, wielki mistrzu ludzkości
Któryś osiągnął najszlachetniejszy szczyt sztuki,
Twoje malowane morały czarują umysł,
i poprzez wzrok poprawiają serce.

W ten sposób o Williamie Hogarcie pisał w stworzonym dla niego epitafium David Garrick, jeden z najsłynniejszych osiemnastowiecznych angielskich aktorów teatralnych. Treść tego krótkiego epitafium
świadczy o tym, jak istotną rolę Hogarth pełnił w swojej epoce. Był on nie tylko utalentowanym malarzem i grafikiem, ale również propagatorem
nowego typu angielskiego malarstwa rodzajowego, którego najwyższym celem odtąd miało być nauczanie i ulepszanie społeczeństw.

ANALIZA I INTERPRETACJA OBRAZU

Obraz „Przy śniadaniu” należy do drugiego z sześciu dzieł artystycznych z serii „Modne małżeństwo”, który został wykonany w 1744 roku techniką oleju na płótnie przez angielskiego malarza i grafika – Williama Hogartha. Artysta przedstawia w nim jedną z komnat arystokratycznej posiadłości. Na pierwszym planie kompozycji otwartej autor ukazuje dwóch mężczyzn i kobietę w różnych nastrojach. Tematem dzieła przedstawiającym scenę rodzajową jest ukazanie modnego małżeństwa, jakie widoczne było na co dzień w owych czasach – XVIII wieku.
Pomieszczenie wyróżnia się bogactwem, o czym świadczy nagromadzenie ozdób ściennych, bibelotów szklanych, jak i porcelanowych, a także licznych obrazów.
Na pierwszy plan wysuwa się beztroska, zadowolona kobieta. Wyraz jej twarzy świadczy o braku zainteresowania zaistniałą sytuacją. Ubrana w kremową, modną kreację na wzór francuski nie przejmuje się problemami małżeńskimi.
Mężczyzna po drugiej stronie stolika siedzi znużony i przygnębiony. Ma bezradną i zmęczoną minę. Jest przejęty wizytą komornika, który przyniósł niezapłacone rachunki oraz weksle, prawdopodobnie podczas spóźnionego śniadania. Wskazuje na to godzina popołudniowa na zegarze i jedna zapalona świeczka.
W jadalni obok znajduje się nieprzejęty sytuacją służący.
Według mnie obraz Williama Hogartha ukazuje brak miłości między tym dwojgiem ludzi. Na pierwszym miejscu stawiają bogactwo, jednak przez rozrzutność, często ze strony żony, wpadają w długi. Myśli, iż małżeństwa modne XVIII wieku nie były pełne czułości, zaufania i troski, a autor wyraźnie to podkreślił.

W domu – Nauczcie się proszę całościowo treści satyry wraz z dziełem malarskim z XVIII wieku. to bardzo ważne. Miłego utrwalania wiedzy!!!

03.02.21r.

Temat: Jak należy traktować rozmówcę? O etyce słowa.

W każdej rozmowie należy przyjmować stosowną postawę, ale szczególną uwagę zwrócić na staranny dobór słów, dostosowanych do danego rozmówcy – dziecka czy osoby dorosłej – wraz z okolicznościami, z jakimi mamy do czynienia.

Rozmówca, znajomy Pana Piotra, w rozmowie przedstawionej przez Ignacego Krasickiego w satyrze „Żona modna”, widząc nietęgą minę pytanego, radzi mu, by wykazał cierpliwość w niedawno zawartym związku małżeńskim; milczenie w zaciszu domowym, gdzie – jak się domyśla przyjaciel – żona wiedzie prym. Nowy małżonek przedstawia pozytywne strony zawartego związku: powiększył się ich wspólny dobytek o cztery wsie, a żona niezwykle urodziwa, dużo wie, widziała, stąd okazuje się być wymagająca. Pan Piotr wysuwa także liczne negatywne strony zawartej intercyzy – umowy przedślubnej, gdzie cokolwiek by nie rozbił, modna Fili pozostała niewzruszoną, oziębłą, lekceważącą go czy to podczas wspólnych rozmów, dysput, milczeń, wzdychań czy skarg.

W domu – Opiszę otoczenie, w jakim chciała przebywać modna Filis wraz z analizą jej zachowania. Pamiętajcie o cytatach i żmudnym śledzeniu tekstu satyry. Praca dla wszystkich do poniedziałku. Miłej analizy!!!

02.02.21r.

Temat: Ośmieszenie zachowania i postaw bohaterów w satyrze Żona modna Ignacego Krasickiego .

Poproszę otwórzcie podręcznik na str. 175 z tekstem „Żona modna” Ignacego Krasickiego. LEKTURA OBOWIĄZKOWA.

Żona modna to jedna z najkunsztowniejszych satyr Ignacego Krasickiego. Jest ósmą opozycją w zbiorze Satyr wydanym w roku 1779. Podobnie jak inny utwór pt. Pijaństwo, analizowany tu ma charakter dialogowy. Rozmowa toczy się między świeżo ożenionym małżonkiem a przypadkowo spotkanym kompanem. Czytelnik zostaje wprowadzony jakby w środek dialogu:

A ponieważ dostałeś, coś tak drogo cenił,
Winszuję, panie Pietrze, żeś się już ożenił.

Okazuje się, że pan Piotr nie jest zupełnie zadowolony z sytuacji,w której się znalazł. Całe nieszczęście żonkosia polega na tym, że jego małżonka została wychowana w mieście. Zwiedziony urokami „dziwnych gestów i misternych wdzięków” nie przewidział konsekwencji ożenku z „modną Filis”. Mimo że Piotr szybko dostrzegł przepaść między sobą a ewentualną żoną, to względy praktyczne wzięły górę:

Szliśmy drogą romansów, a czym się uśmiechał,
Czym się skarżył, czy milczał, czy mówił, czy wzdychał,
Wiedziałem, żem niedobrze udawał aktora,
Modna Filis gardziła sercem domatora.
I ja byłbym wzgardził; ale punkt honoru,
A czego mi najbardziej żal, ponęta zbioru,
Owe wioski, co z mymi graniczą, dziedziczne,
Te mnie zwiodły, wprawiły w te okowy śliczne.

Jak widać bohater satyry sam już wyciągnął wnioski ze swojego postępku, dostrzegł, że małżeństwo dla pieniędzy, a bez szczerego uczucia, jest ostatecznie zupełnie niezyskowne.

W satyrze mamy dwa przedmioty krytyki. Po pierwsze w sposób niezbyt ostry zostało napiętnowane małżeństwo dla zysku. Trzeba tu zaznaczyć, że tego rodzaju kontrakty małżeńskie były ówcześnie czymś zupełnie normalnym. Ale i w takich wypadkach należy kierować się rozumem, i mieć na uwadze również inne względy – zdaje się pouczać Krasicki – jak np. zgodność charakterów czy upodobań. Po drugie mamy tu do czynienia z ostrą satyrą na modne życie – większość utworu poświęcona jest właśnie szczegółowemu opisaniu tego zjawiska poprzez analizę sposobu zachowania tytułowej „żony modnej”. Znamienne, że w utworze aż się roi od wyliczeń, satyra ta jest swoistym katalogiem atrybutów modnej damy. Poeta poza komentarzem padającym z ust bohaterów krytykuje modne życie za pomocą form deminutywnych (spieszczeń), które ukazują świat nowomodnej francuszczyzny jako śmieszny i infantylny:

Zdrowsza jejmość, zajeżdża angielska kareta.
Siada jejmość,a przy niej suczka faworyta.
Kładą skrzynki, skrzyneczki, woreczki i paczki,
Te od wódek pachnących, tamte od tabaczki,
Niosą pudło kornetów, jakiś kosz na fanty;
W jednej klatce kanarek, co śpiewa kuranty,
W drugiej sroka,dla ptaków jedzenie w garnuszku,
Dalej kotka z kocięty i mysz na łańcuńszku.

Nieszczęsny małżonek podpisał intercyzę, z której po ślubie przyszło mu się z żalem i rozpaczą wywiązywać. Jego życie przewraca się zupełnie do góry nogami. Wiejski dom za sprawą żony zamienia się w wytworny pałac, pełen zbytków, służby i kosztowności. Również ogród dotąd wypełniony bukszpanem teraz stał sie podobny angielskim parkom. Miejska żona wciąż chodzi zasmucona bądź osłabiona i w ten sposób wymusza na mężu kolejne inwestycje. „Bolące serce” żony staje się swoistym narzędziem dydaktycznym, mającym nakłonić „prostaka” do rewolucyjnych zmian i uległości. Piotr sam się ukarał, stał się sługą we własnym domu: brał żonę dla pieniędzy i musi cierpieć z tego powodu:

A ja w kącie nieborak, jak płaczę, tak płaczę.

Z nowomodnym obyczajem przychodzi również nowomodna moralność. Małżeństwo nie ma już statusu związku „do śmierci”. Z tego, co opowiada pan Piotr, tylko on z jego otoczenia jeszcze w to wierzy, czym zresztą wywołuje powszechne rozbawienie. Co więcej uczciwe życie uzależnione jest od pochodzenia służby:Wierz mi waćpan, jeżeli mamy się sposobić
Do uczciwego życia, weźże ludzi zgodnych,
Kucharzy cudzoziemców, pasztetników modnych,
Trzeba i cukiernika. (…)

Satyra kończy się opisem balu i pożaru wywołanego fajerwerkami. To przebrało czarę goryczy, zrezygnowany pan Piotra zdecydował się na wyjazd do miasta, gdzie „zbytkuje i siedzi”. Teraz mądry po szkodzie żali się przyjacielowi.

01.02.21r.

Temat: Jak napisać spójny i logiczny tekst?

Podręcznik: Szkoła pisania. Spójność językowa tekstu, s. 119.

Tekst jest spójny, gdy spełnia warunki:

• ma jednego, niezmiennego w trakcie komunikacji nadawcę (nadawcą może być również grupa osób, inna istota)
• ma jednego odbiorcę (indywidualny lub zbiorowy), który musi zaktualizować wiedzę o świecie zawartą w komunikacie przez nadawcę.
• jest poświęcony jednemu zagadnieniu, tematowi.

Ćwiczenia

2. Zdanie z części zwanej rozwinięciem – Schody prowadziły wprost na drzwi z mosiężną klamką. Za nimi wyraźnie ktoś cichutko płakał.

1. Przykład zdania ze wstępu – W niewielkim domu przy ulicy Cichej widniała tabliczka upamiętniająca: Tu mieszkał w latach 1890 – 1940 poeta i pisarz okresu międzywojnia – Leopold Staff.

3. Posumowanie – Wszystko zostało jakby zapisane w naszej pamięci. Nigdy nie umknie naszej uwadze kilka wiadomości na temat starej, lecz jakże tajemniczej kamienicy.

KOLEJNY PRZYKŁAD

3. Wszyscy radośnie okrzyknęli go tegorocznym zwycięzcą rajdu rowerowego. ZAKOŃCZENIE

1. Dzień zapowiadał się wyjątkowo słonecznie. WSTĘP

2. Pot wyraźnie zasłaniał mu widok przed sobą. Krople nie pojawiały się rzadko, lecz płynęły teraz jednostajnym strumyczkiem. ROZWINIĘCIE

Spójność pracy w charakterystyce:

1. Wstęp.
2. Przedstawienie postaci.
3. Wygląd.
4. Cechy charakteru, osobowości z opisem sytuacji i cytatami.
5. Podsumowanie z oceną bohatera.

1. Wypożyczamy lekturę „Oskar i pani Róża E. Schmitt. Miłego dnia!

29.01.21r.

Temat: Jestem uczestnikiem „Dziadów” – opis sytuacji.

Opis przeżyć wewnętrznych bohatera to inaczej stan emocjonalny w jakim bohater się znajduje. Wywołują go określone bodźce, okoliczności. Żeby napisać opis przeżyć wewnętrznych należy wiedzieć, w jakiej sytuacji znalazł się bohater, co spowodowało określone emocje, odczucia, jakie mu w danej chwili towarzyszą. 

Opis przeżyć jest formą opowiadania, w której należy zawrzeć nazwy uczuć oraz przedstawienie wewnętrznych i zewnętrznych ich przejawów. Każda forma pisemna zawiera:

• wstęp,
• rozwinięcie,
• zakończenie.

Opis przeżyć wewnętrznych bohatera musi być podzielony na akapity. 

Opis przeżyć wewnętrznych – kobieta w czerni na Uczcie Kozła

Jadła i napoju postawiliśmy bez liku. Guślarz uwija się w kaplicy i pilnuje, by księżyca jasność blada nie przeszkadzała zgromadzonym i ciemność spowiła pomieszczenie. Jeszcze jest wcześnie, przed północą. O! Jakaś jasna poświata kołuje pod powałą! Kapłan każe zapalić pęk łuczywa wraz garścią lnu i konopii. Białe, jakie białe postacie! To chyba dzieci? Tak! To dwoje aniołków. Szepczemy – „Ciemno wszędzie, głucho wszędzie. Co to będzie? Co to będzie?” Nastrój grozy i wyczekiwania udzielił nam się w pełni…

Proszę dokończyć lub stworzyć opis przeżyć innej postaci. Odsyłają prace – Karina, Nadia i Klaudia. Miłych przeżyć w kaplicy!

28.01.21r.

Temat: Ludowa moralność w „Dziadach cz. II” Adama Mickiewicza.

W romantyzmie nastąpił charakterystyczny dla tej epoki zwrot ku motywom i literaturze ludowej, która pierwotnie występowała w twórczości ustnej. Romantycy w wierzeniach i zwyczajach ludowych widzieli skarbnicę tradycji narodowej. Swoje utwory stylizowali na wzór twórczości artystów, wywodzących się z prostego ludu. W dziełach romantycznych odnaleźć można przyswojone z folkloru prawdy i postawy moralne, jakimi kierował się lud. Co więcej, to właśnie romantycy wprowadzili do literatury bohatera ludowego i poprzez pryzmat jego wartości i poglądów ukazywali świat.

Adam Mickiewicz w II części Dziadów sięgnął do tematyki ludowej. W ludowości bowiem dostrzegał „pewne dążenia moralne i pewne nauki, gminnym sposobem zmysłowie przedstawione”. Głównym wątkiem dzieła jest pogański obrzęd, podczas którego do życia zostaje powołana nadzmysłowa rzeczywistość. Rzeczywistość ta jest podporządkowana prawom moralnym, jakie obowiązują człowieka na ziemi. Człowiek jest jednocześnie przedstawicielem rodzaju ludzkiego i członkiem danej społeczności.

Według wierzeń ludowych istniały zaświaty, będące miejscem pobytu dusz, które po opuszczeniu ziemskiego padołu nie dotarły jeszcze ani do nieba ani do piekła. Dla żyjących ludzi, uczestniczących w magicznym rytuale, duchy są zjawiskiem zupełnie naturalnym, zgodnym z ich wierzeniami. Noc Dziadów to czas wspólnoty żywych i umarłych. Żywi zjawiają się na obrzędzie, by pomóc umarłym, a duchy zmarłych udzielają im przestróg i nauk, jakie wyniosły z własnego życia i losów duszy na tamtym świecie.

Prawdy moralne, wygłaszane kolejno przez trzy kategorie duchów: lekkie, średnie i ciężkie, podejmują istotną problematykę winy i kary. W myśl ludowej sprawiedliwości kara spotyka nie tylko tych, którzy zgrzeszyli przeciwko drugiemu człowiekowi. Zbawieni nie mogą być również ci, którzy w swoim życiu grzeszyli przeciwko naturze ludzkiej. Człowiek musi zaznać wszystkich uczuć, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Taki właśnie grzech popełniły za życia dzieci: Józio i Rózia oraz pasterka Zosia. Dusze dzieci nie mogą być zbawione, gdyż nie doświadczyły niezbędnego do pełni człowieczeństwa cierpienia. Zosia, unoszona przez wiatr, nie może opuścić zaświatów, ponieważ za życia nie potrafiła nikogo pokochać. Widmo Złego Pana należy do kategorii przestępców, dla których nie ma ułaskawienia. Dopuścił się on najcięższego grzechu i dlatego nie może zaznać ulgi w cierpieniach. Jego pojawienie się na Dziadach przynosi naukę moralną, skierowaną do konkretnego adresata – do właścicieli pańszczyźnianych. W ten sposób ludowość Dziadów cz. II staje się również ludowością zaangażowaną społecznie, broniącą ludu – cierpiącego i krzywdzonego przez właścicieli majątków.

Ludowość w dramacie to jedność świata żywych i umarłych, pozostających nieustannie w ścisłym związku. Ludzie żywi potrzebni są do obdarowania duchów pokarmem, modlitwą lub przebaczeniem, co może skrócić ich pokutę i ułatwić zbawienie. Natomiast zmarli są obecni w życiu wioski i niosą ze sobą nauki dla żyjących.

Inkantacja
Dawniej śpiewane albo recytowane zaklinanie, czarowanie według jakiegoś rytuału, obrzędu, ceremoniału.
Mickiewicz z folkloru zaczerpnął także śpiewy obrzędowe, gusła i inkantacje, które niekiedy są przez niego wiernie odtworzone z gminnej poezji, o czym informuje czytelnika w krótkim wstępie, poprzedzającym dramat.

27.01.21r.

Temat: Zjawy i ich prośby na uczcie zwanej „Dziadami”.

Uczta Kozła, czyli pospolicie zwana „Dziadami” to praktycznie obrzęd pogański, który obchodzony był na Litwie, Prusach i Kurlandii, czyli Łotwie.

W ciemnej, celowo zasłoniętej kaplicy przycmentarnej, gdzie nie miała prawa wpaść choćby maleńka łuna światła księżyca, zbierała się co roku 31 października ludność wiejska, zwana gminem pragnie przynieść ulgę duszom czyśćcowym, jakie nie mogą dostać się do nieba, za popełnione grzechy w kategorii – lekkie i średnie. Poprzez poczęstunek i napoje wierzono, że przynoszą nietypowym gościom ulgę.

1. Duchy lekkie – Rózia (Rozalia) i Józio, rodzeństwo, aniołki, wśród wiejskiej gromady znajduje się ich matka; wygląd -dzieci fruwają pod sklepieniem kaplicy; sposób przygotowania przez Koźlarza – Guślarz podpala garść kądzieli – lnu i konopii; wina – nie zaznały goryczy na ziemi, wcześniej żyły beztrosko, ich zadaniem było – Józio zbierał kwiatki dla Rozalki, a dziewczynka ubierała lalki; „Zbytkiem słodyczy na ziemi jesteśmy nieszczęśliwemi”; kara – bezcelowe błąkanie się po świecie; prośba – dwa ziarnka gorczycy – gorycz smaku ma być namiastką cierpienia; przestroga – „Kto nie dozna goryczy ni razu,/ Ten nie dozna słodyczy w niebie.”
2. Duch średni – pierzchliwa Zosia, mieszkanka wsi ; wygląd – urodziwa, młoda dziewczyna w białej sukni do stóp, z wiankiem na rozpuszczonych włosach, przed nią bieży, biegnie baranek, a obok, nad jej głową unosi się motylek ; sposób przygotowania przez Koźlarza – Guślarz pali wianek z ziół; wina – mimo dziewiętnastu lat nigdy nikogo nie kochała, drwiła z uczuć swych wielbicieli. pragnęła pochlebstw, liczyła się dla niej tylko uroda; kara – samotne błąkanie, znudzenie i tęsknota za ludźmi; pragnęła być kochana, czuje w sobie pożądanie, chciała prawdziwej więzi z drugim człowiekiem, ale niestety wiatr niesie ją po przestworzach niczym piórko z miejsca na miejsce; prośba – prosi o kontakt z drugim człowiekiem, chce, aby chłopcy przyciągnęli ją do ziemi, niestety mimo prób młodzieńców, nie udaje im się tego uczynić, Guślarz wyznaje, że Zosi zostały jeszcze tylko dwa lata męki, potem trafi do nieba; przestroga – „Kto nie dotknął ziemi ni razu,/ Ten nigdy nie może być w niebie.” Należy umieć kochać, nie unikać kontaktu z innymi ludźmi, nie odcinać się od świata.
3. Duch ciężki do opracowania. Prace odsyłają Ola P., Ula, Antoś. Miłej pracy!

26.01.21r.

Temat: Problematyka dramatu romantycznego pt. „Dziady cz. II” Adama Mickiewicza.

Nazwa i cel obrzędu „dziady”

Pierwowzorem uroczystości opisanej w dramacie był białoruski obrzęd ludowy poświęcony pamięci przodków – „dziadów”. Obrzęd ten miał na celu pomoc duszom zmarłych poprzedników. Sam Mickiewicz w Przedmowie do dramatu wyjaśnia, że obrzęd ten w czasach pogańskich był nazywany „ucztą kozła”, ponieważ wtedy całej uroczystości przewodniczył koźlarz (inne jego określenia to: husar, guślarz, gęślarz), który pełnił rolę kapłana i poety zarazem. Przywoływał on dusze zmarłych dziadów na poczęstunek, na który składały się: rozmaite jadło, trunki i owoce. Cały ceremoniał odprawiano w miejscach ustronnych, na cmentarzach, a później w przycmentarnych kaplicach, wyraźnie oddalonych od ludzkich oczu, przede wszystkim dlatego, żeby zapewnić spokój w czasie kontaktu ze zmarłymi, ale też w obawie przed Kościołem, który zwalczał takie obrzędy traktując je jak herezje. Nie wszystkie przywołane na „dziady’ dusze mogły zaspokoić swoje pragnienia, bo żyjąc na Ziemi nie dopełniły warunków człowieczeństwa, ale choć nie mogły skosztować jadła to pouczały zebranych, jak powinni żyć, by później, po śmierci uniknąć pokuty za grzechy. Obrzęd „dziadów” to swoiste misterium odbywające się rokrocznie w wigilię Wszystkich Świętych, 31 października, i świadczące o tym, jak istotną rolę w świadomości społecznej odgrywa to, co tajemnicze, co trudne do pojęcia przez rozum ludzki, co metafizyczne (pozaziemskie).

Fantastyka i realizm w dramacie

W dramacie, który sięgnął do folkloru, obok scen realistycznych występują sceny fantastyczne, które mają kluczowe znaczenie dla kształtowania się fabuły. Cały obrzęd odbywał się nocą, dodatkowo okna kaplicy zostały zakryte czarnym całunem. W kaplicy panowała zupełna ciemność, nie paliła się nawet jedna świeca. Chór składający się z postaci realistycznych, wieśniaków i wieśniaczek, potęgował grozę mających nadejść wydarzeń:

Ciemno wszędzie, głucho wszędzie / Co to będzie, co to będzie?

INKANTACJE

Ze zgromadzonego tłumu wieśniaków wyróżniał się Guślarz, który przewodził całej uroczystości. On jeden posiadł tajemnicę kontaktów pomiędzy światem żywych i umarłych.

Guślarz zapala kolejno kądziel, kocioł z wódką, wianek ze święconych ziół i poprzez odpowiednie zaklęcia przywołuje różne kategorie duchów: lekkie, ciężkie i pośrednie. Duchy, widma i upiory pojawiają się wprawdzie, ale nie mogą skosztować przygotowanego dla nich pokarmu. Wygłaszają sentencje moralne i znikają odpędzone zaklęciem.

Prawdy moralne wygłoszone przez duchy

Guślarz zaczyna obrzęd zapalając kądziel i przywołując dusze czyśćcowe, by skosztowały przygotowanego dla nich jadła. Przybywają duchy dzieci: Józia i Rózi, które jednak nie mogą niczego skosztować, ponieważ żyjąc miały wszystko, ich żywot ziemski był sielanką. Józio mówi, że nie doznał nigdy najmniejszego niedostatku, że robił wszystko, o czym tylko zamarzył, ponieważ rodzice tak bardzo go kochali, że zaspokajali każdą jego potrzebę. Dopowiedział też parę słów o beztroskim życiu siostry, której jedynym zajęciem było strojenie lalek. Dlatego dzieci proszą tylko o dwa ziarnka gorczycy. Wypowiadają ważną kwestię moralną:

Kto nie doznał goryczy ni razu / Ten nie dozna słodyczy w niebie.

SENTENCJA

Duszyczki dzieci dostają po ziarnku gorczycy i w imię Boga zostają odesłane tam, skąd przybyły zaklęciem wypowiadanym prze chór.

Kiedy Guślarz zapalił kocioł z wódką pojawiło się Widmo Złego Pana, kiedyś dziedzica tej wioski. Był on za życia podłym i okrutnym człowiekiem, dlatego teraz jego słudzy, w postaci ptaków: „sowy, kruki, puchacze”, wytykają mu jego przewinienia: Kruk, że za kilka owoców z pańskiego sadu został skazany na chłostę, na skutek której zmarł; Sowa oskarżyła go, że w dzień Wigilii nie wsparł jej pomocą, lecz bawiąc się i pijąc trunki, nie zważał na jej prośby i rozkazał służbie wypędzić żebrząca kobietę, która zmarła na drodze razem ze swoim małym dzieciątkiem .Złego Pana dręczy głód i doskwiera mu pragnienie, żali się gromadzie, ze dokucza mu żarłoczne ptactwo, które nie pozwala mu na zaspokojenie pragnienia. Okrutny dziedzic nie zakosztowawszy niczego z uczty, musi odejść odganiany zaklęciem, ale przedtem wygłasza prawdę moralną:

Sprawiedliwe zrządzenie Boże! / Bo kto nie był ni razu człowiekiem, / Temu człowiek nic nie pomoże.

SENTANCJA

Następnie Guślarz wywołuje duchy pośrednie zapalając poświęcone zioła. Wtedy pojawia się duch pięknej pastereczki, Zosi, która żyła beztrosko, nikogo nie kochała, odtrącała kolejnych zalotników. Zmarła w młodym wieku nie zaznając ani trudu pracy, ani trosk, ani miłości. Żyła niby razem z ludźmi, a była obok nich, nie chciała bliższych kontaktów i do życia podchodziła w bardzo egoistyczny sposób. Teraz nie może dostać się do nieba, ani też wrócić na ziemię. Za karę, jej duch szarpany wiatrem błąka się po świecie. Zosia już wie, że postępowała lekkomyślnie i nagannie, dlatego nie może skosztować jadła przygotowanego na „dziady”. Odchodząc poucza zgromadzony tłum:

Kto nie dotknął ziemi ni razu, / Ten nigdy nie może być w niebie.

SENTENCJA

Guślarz posiadający dar jasnowidzenia informuje ducha, że jeszcze przez dwa lata musi latać z wiatrem, a potem dostanie się do wymarzonego nieba.

Wszystkie duchy, które pojawiły się na „dziady” wypowiedziały ważne dla żyjących prawdy moralne przestrzegając ich przed beztroską, lekkomyślnością, lenistwem, obojętnością i okrucieństwem. Zbawienie osiągnie ten, kto zazna w życiu wszystkiego, co powinien przeżyć człowiek, a więc bólu, radości, rokoszy i zawodu, szczęścia i rozpaczy, śmiechu i łez, słowem – tego, co ludzkie. Bez tych składników egzystencja ludzka jest niepełna, a dusza po śmierci nie może cieszyć się łaską zbawienia i musi za popełnione grzechy ponieść pokutę. Sentencje wygłoszone przez duchy miały być drogowskazem dla żyjących.

Moralistyka ludowa II cz. Dziadów

Utwór zawiera wiele przemyśleń dotyczących ludzkiej egzystencji, usiłuje przeniknąć zagadkę ludzkiego bytu. W dramacie Dziady, tak jak i w balladach, obowiązuje moralistyka ludowa, według której „nie masz zbrodni bez kary”, a krzywda wyrządzona innym pociąga za sobą karę, od której się uwalnia nawet śmierć. Moralistyka ludowa różni się od chrześcijańskiej tym, że brak w niej pierwiastka miłosierdzia. Człowiek, który żyje egoistycznie, jest zapatrzony tylko w siebie, nie potrafi być życzliwy innym, jest obojętny na krzywdę drugiego człowieka, nie może liczyć na zbawienie. Z prawd, które wygłosiły duchy biją odwieczne wartości humanistyczne i humanitarne. Pełnię szczęścia i człowieczeństwa osiąga ten, kto doznaje w życiu wszystkich uczuć przypisanych jednostce ludzkiej. Tylko wtedy, gdy człowiek żyje pełnią życia ma szansę na szacunek i uznanie innych ludzi oraz na zbawienie po śmierci. Moralistyka ludowa jest surowa, nie ma w niej żadnego usprawiedliwienia dla występków człowieka. Dramat zrodzony jest z „pieśni gminnej”, która w sposób obrazowy, prosty i jednoznaczny rozstrzyga kwestie moralne, oddaje ludowe pojęcie sprawiedliwości zgodne z romantycznymi hasłami: „Miej serce i patrzaj w serce” oraz „Nie masz zbrodni bez kary”.

PRZECZYTAJCIE DWA RAZY DZIESIEJSZĄ NOTATKĘ. Jutro pytam wybrane dwie osoby. Pozdrawiam.

25.01.21r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury – „Dziady cz. II” Adama Mickiewicza.

Odpowiedzi uczniów z lektury.

22.01.21r.

Temat: Czy lepiej mieszkać w domu czy w bloku? Rozprawka. 

Mieszkać możemy różnie. Znane są nam przypadki, kiedy w czasach średniowiecza ludzie wybierali nie tylko życie w domostwach, ale indywidualne w jaskiniach czy nawet na słupach. Styl życia i wybór mieszkania zależy w dużej mierze od nas samych. Życie w domu, domku jednorodzinnym, nie w bloku czy kamienicy wydaje mi się bliższe i sugeruję, że lepiej jest właśnie tam mieszkać.

W zaciszu domowym, gdzie mieszkamy wraz ze stworzoną rodziną, ukochanymi bliskimi, zdecydowanie łatwiej jest nam dbać o zdrowie. Nie tylko możemy wyhodować własne, ekologiczne, bez użycia środków chemicznych warzywa czy rozkoszować się w późnym okresie letnim owocami z sadu, ale korzystać ze świeżego powietrza. Celowo obsadzamy nasze ogródki całorocznymi zielono rosnącymi krzewami i drzewami iglastymi czy efektownymi żywopłotami. Modne obecnie kwitnące łąki umilają nam widok i pozytywnie wpływają na nasze samopoczucie. Dodatkowo należy podkreślić łatwość korzystania ze ścieżek rowerowych czy boisk przyszkolnych, dbając o sprawność fizyczną, wzmacniając swoją tężyznę fizyczną. Już Jan Kochanowski z Sycyny w XVI wieku we fraszce „Na zdrowie” uświadamiał rodaków, iż nic ponad nie nie jest cenniejsze – „Bo ani wysokie urzędy, dobre mienie, perły, kamienie, także wiek młody i dar urody” niczym są, gdy nie ma zdrowia. Życie w domku małym, ciasnym, ale własnym potwierdza fakt, iż tu łatwo i przyjemnie dbamy o własne zdrowie.

W domu – Dokończcie dwa argumenty i podsumujcie rozprawkę. O pracę poproszę Maję, Dawida P. i Natalkę P. Miłego dnia!

21.01.21r.

Temat:  Przypowieść biblijna jako temat dzieła malarskiego.

Podręcznik: Hieronim Bosch „Syn marnotrawny”, 1500 (reprodukcja), s. 172. 

„Syn marnotrawny” , zwany też „Wędrowcem”, należy do najbardziej rozpoznawalnych i najciekawszych obrazów Hieronima Boscha – pochodzącego z terenów dzisiejszej Holandii, przedstawiciela prymitywizmu niderlandzkiego. Dzieło ma formę tonda (czyli koła) o średnicy 71,5cm, które wpisane jest w ośmiokąt, a namalowane zostało techniką olejną na desce i reprezentuje stylistykę charakterystyczną dla malarstwa późnogotyckiego. Najprawdopodobniej było ono fragmentem częściowo zaginionego dyptyku lub tryptyku, który zawierał także „Alegorię obżarstwa i rozpusty”, „Śmierć skąpca” i „Statek głupców”.

Opis

Na pierwszym planie dzieła widnieje tytułowa postać – wędrowiec lub syn marnotrawny – będąca starszym mężczyzną o pomarszczonej twarzy i siwych włosach. Ukazany został on w ruchu, jego lewa ręka (trzyma w niej czapkę) wyciągnięta jest w prawą stronę, a więc do przodu, w kierunku, w którym zmierza. Z kolei wzrok mężczyzny zwraca się do tyłu, gdzie widnieje wysoki budynek z otwartymi okiennicami i zniszczonym dachem. Podróżnik ma na sobie jednobarwne, szare, zniszczone odzienie, w prawej ręce dzierży służący mu do podpierania się kij, a na plecach niesie wiklinowy kosz. W pojemniku zawierającym cały jego dorobek uwagę zwracają łyżka oraz skóra zwierzęcia – najprawdopodobniej kota. Co ciekawe, mężczyzna porusza się w dwóch różnych butach.

Postać wędrowca dzieli obraz na dwie części – lewą i prawą. Za nim (czyli po lewej stronie) znajduje się wspomniany wcześniej budynek, przed którym stoją świnia z prosiakami (zgromadzone wokół pustego koryta) oraz warczący pies. W drzwiach mężczyznę obściskującego kobietę, a z okna wychylają się niewyraźne twarze. Z kolei nieco za budynkiem stoi mężczyzna oddający mocz. Dostrzec można także koguta, beczkę, klatkę, w której uwięziony jest ptak, szyld przedstawiający łabędzia (lub innego ptaka wodnego), spodnie (lub koszulę) białego koloru wywieszone z okna, kilka małych ptasząt oraz dzbanek zatknięty na kiju sterczącym ze zniszczonego dachu. Budynek najprawdopodobniej jest karczmą albo zajazdem.

Z prawej strony widnieje niewielka brama wykonana z drewna, za którą stoi byk. Wędrowiec porusza się wyraźnie zaznaczoną ścieżką prowadzącą go właśnie w stronę pól roztaczających się za tym ogrodzeniem. Na stojącym nieopodal furtki drzewie zaobserwować można dwa ptaki – sowę i najprawdopodobniej sikorkę. Z kolei na ścieżce, obok drzwiczek, widnieje kolejny ptak niewielkich rozmiarów.

Kolorystyka obrazu jest bardzo stonowana, wręcz wyblakła. Tłem przedstawionej sceny są pokryte zżółkłą trawą pola i pagórki oraz szare, przysłonięte warstwą grubych chmur niebo.

Analiza i interpretacja

Niezwykle ważną rolę w dziele Boscha pełnią umieszczone w nim symbole i alegorie. Lewa strona, czyli alegoria życia doczesnego – zepsutego i niedoskonałego, przedstawia m. in. uwięzionego ptaka (utrata wolności), pustą beczkę (wyraźnie sugeruje powierzchowność, brak głębszego sensu), mężczyznę i kobietę (wielka waga przyjemności fizycznej i ludzkie przywiązanie do niej) oraz szyld przedstawiający ptaka wodnego (ptactwo wodne uznawane było za niższe w hierarchii bytów niż ptactwo latające). Z kolei świnia z prosiakami, które szukają jedzenia w pustym korycie, podkreślają brak jakiegokolwiek wartościowego „pożywienia” w tej sferze. Zwieńczeniem kompozycji lewej strony zdaje się oddający mocz mężczyzna. Jego zachowanie akcentuje bezwartościowość tej przestrzeni.

Wędrowiec posiada łyżkę (oznacza ona, że sam potrafi się wyżywić), kocią skórę (wyraz zręczności, wiedzy, sprawności) oraz wystającą z marynarki racicę (najprawdopodobniej jelenia, który symbolizował w średniowieczu Chrystusa zwyciężającego ze złem).

Symbolika prawej strony także jest złożona. Najbardziej czytelną alegorią okazuje się wyrażająca mądrość sowa. Obok niej ukazana jest sikorka – przedstawiona w sposób znany z „Ogrodu ziemskich rozkoszy”. Z kolei byk może symbolizować zarówno odwagę, determinację, jak i mękę Chrystusa. Wyrazistym, choć niezwykle niepozornym, jest natomiast mały ptaszek umieszczony obok furtki (być może sroka). To właśnie on, po lewej stronie obrazu, znajduje się w klatce.

Obraz Boscha ze względu na niejednorodną i nieco zatartą (z powodu upływu czasu) symbolikę bywa interpretowany różnorodnie. Jednak dwa równolegle stosowane tytuły zdają się przedstawiać te najważniejsze możliwości jego odczytania. „Syn marnotrawny” oznacza powrót do Boga, opuszczenie niedoskonałego i zepsutego świata, wyrzeczenie się grzechów. Z kolei „Wędrowiec” może ukazywać życie jako wędrówkę, ciągłe zmierzanie ku wartościom i doskonałości.

W domu – Napisz monolog wewnętrzny syna marnotrawnego, który pozostawia za sobą nieudany pobyt poza domem i postanawia ukorzyć się przed ojcem , by móc powrócić do dawnego miejsca zamieszkania. O pracę poproszę Dawida K., Weronikę, Malwinę i Sebastiana. Proszę o staranne pismo. Dziękuję. Twórczych pomysłów.

20.01.21r.

Temat: Recytacja trenów Jana Kochanowskiego przez uczniów.

19.01.21r.

Temat: Funkcja zdrobnienia i zgrubienia w tekście.

Podręcznik: Skarbiec języka. Zdrobnienie i zgrubienie. Powtórzenie, s. 169.

Pytanie z egzaminu

Test: Dom (Tekst źródłowy, cytujemy fragmenty)

W czasie wojny Domeczek walczył zażarcie o życie. Wykurowany z ciężkich ran 1939 roku, w powstaniu murem swoim dał podstawę barykadzie na Dziennikarskiej, był jej częścią. (…) Przed samym powstaniem cały dom został wyporządkowany od strychu do piwnic. Rękopisy starannie ułożono w skrzynkach, listy w teczkach, książki na półkach, bieliznę w szafach. Domeczek jaśniał czystością niby „Bóg zapłać” za to przeżyte przedwojenne rodzinne życie, za tę ochronę w ciężkie dni wojny. (…) Ot, taki sobie dom, jak tyle innych w Polsce, swój dom, najukochańszy, najwłaśniejszy. Żył z ludźmi i myślał, kiedy Niemców ogarniała panika, że doczekał się już bliskiego zadośćuczynienia i nagrody.
Teraz furta domowa leżała wyrwana, zostały jeszcze schodki, z których zbiegała w trzecim dniu powstania Krysia. To tu, kiedy szła do powstania, powiedziała te ostatnie słowa.– Do widzenia, mateńko!
Kiedy jeszcze raz przyszła matka na miejsce dawnego życia, w schodki cementowe biły tym razem polskie oskardy robotników porządkujących ruiny. Poszła i za ostatni grosz, za wszystko, co miała, kupiła chleba i kiełbasy. Wiedziała, że ma jeszcze kogoś… w swoim domu… Zawołała w stronę, gdzie huczały oskardy. Przełamując chleb, powiedziała:
– Wy jesteście moimi ostatnimi gośćmi.
Na podstawie książki Melchiora Wańkowicza Ziele na kraterze.

Czemu służy zdrobnienie w nazwie domeczek?

A. Oddaje wielkość domu.
B. Wyraża dystans wobec domu.
C. Podkreśla więź z domem.
D, Pomniejsza rolę domu.

Prawidłowa odpowiedź: C

Funkcje zdrobnień

Podstawową funkcją zdrobnień jest wyrażenie emocjonalnego, ciepłego stosunku mówiącego do rzeczy czy istoty, o której mówi. Na przykład powiedzenie o Annie Aneczka lub o psie piesek oznacza na ogół, że Annę czy psa lubimy. Gdy zdrabniamy imię lub inny wyraz okazujemy sympatię, a niekiedy i coś więcej – przyjaźń, czułość, miłość. Tak jest też w przypadku domeczku w powyższym tekście. Mówiąc domeczek, a nie dom, wyróżniamy go spośród wielu innych domów, pokazujemy, jak jest nam bliski i drogi.

Zdarza się jednak niekiedy, że zdrobnienie eksponuje, że ktoś nie jest dorosły, pokazuje, że istota czy rzecz jest mała, np. kotek to mały kot, domek to mały dom. Niekiedy zdrobnienie ma charakter ironiczny, pogardliwy. Zdarza się, że ironicznie mówimy o kimś Aneczka, a gdy powiemy lekcyjka, dajemy do zrozumienia, że mówimy o jakiejś bardzo nieważnej lekcji, chcemy pomniejszyć jej znaczenie.

Jak odróżnić te funkcje zdrobnień?

Skąd wiedzieć, że domeczek w tym tekście to nie nazwa pogardliwa, ironiczna?
Należy zwrócić uwagę na szerszy kontekst, w jakim wyraz jest użyty, na klimat całego tekstu. Tekst jest ciepły i o domu mówi jak najbardziej pozytywnie, a nie ironicznie.

Nie ma też mowy o fizycznej wielkości domu, dlatego słowo domeczek nie pełni funkcji pomniejszającej przedmiot. Odpowiedź A – zdrobnienie „oddaje wielkość domu” – z góry odrzucamy jako błędną.

Podpunkt B – „wyraża dystans wobec domu” też jest z gruntu zła, zdrobnienia nie wyrażają dystansu, tylko ciepły, emocjonalny stosunek, może czasem dystans rozumiany jako ironia, ale tu, jak już ustaliliśmy, z ironią do czynienia nie mamy. Odpowiedź C – „podkreśla więź z domem” pasuje! Zdrobnienia zawsze eksponują emocjonalną temperaturę wypowiedzi.

Na wszelki wypadek przyglądamy się jeszcze odp. D – „pomniejsza rolę domu”. Zdrobnienia niekiedy pomniejszają wielkość czy rolę czegoś. Jednakże tu nie mamy do czynienia z takim przypadkiem. Cały tekst mówi przecież, jaki domeczek jest ważny, nie nieważny. Przecież nawet matka podkreśla jego znaczenie, przychodząc zobaczyć go po raz ostatni przed zburzeniem, jakby żegnała się z żywą istotą. O roli domeczku świadczy personifikowanie go oraz… pisanie słowa domeczek wielką literą (jak imienia). Jedyną prawdziwą jest więc niewątpliwie odpowiedź C.

Zdrobnienie

– to wyraz pochodny o znaczeniu, które w porównaniu z wyrazem podstawowym pomniejsza dane zjawisko. Najczęściej ma zabarwienie pozytywne, pieszczotliwe (Agniesia), rzadziej pogardliwe.

Zapamiętaj!

• Przykłady zdrobnień: piesek, kotuś, domeczek, Anusia, Beatka;
• Przykłady zgrubień: psisko, kocisko, gmaszysko;
• Przykład zwrotu potocznego: spóźnić się
• Zwrotu podniosłego: przybyć za późno

Czy wiesz, że….
Od jednego wyrazu można utworzyć wiele zdrobnień, np.:

• kot – kotek, koteczek
• lalka – laleczka, lalunia
• Anna – Ania, Aneczka Anusia, Anulka

Dla bardzo ambitnych!
Zdrobnienia nazywamy inaczej deminutivami.

Zgrubienie

– wyraz pochodny, który wyolbrzymia cechy wyrazu podstawowego. Ma najczęściej zabarwienie pejoratywne (negatywne), np. wiocha, nochal.

Dla bardzo ambitnych!
Zgrubienia nazywamy inaczej augmentativami.

Zapamiętaj!
I zdrobnienia, i zgrubienia mają silne zabarwienie emocjonalne.

Podsumujmy:

Co powinieneś wiedzieć o zdrobnieniach i zgrubieniach?

Zdrobnienia i zgrubienia to wyrazy nacechowane emocjonalnie, które oddają nasz nieobojętny: ciepły, pełen sympatii bądź przeciwnie pełen niechęci lub ironii stosunek do rzeczy osób, zjawisk.

• Zdrobnienia (koteczek) mają zwykle zabarwienie pozytywne, wyrażają czułość, sympatię, odnoszą się do istot małych lub niedorosłych, rzadziej zdrobnienia są pełne ironii i deprecjonują daną rzecz (zadanko jest łatwiejsze od zadania).
• Zgrubienia mają zwykle zabarwienie negatywne, oznaczają nasz brak sympatii (psisko) lub zawierają ocenę czegoś jako zbyt dużego, niegustownego (np. gmaszysko). Rzadziej zgrubienie oznacza sympatię, tak jak w wierszu Zwykłe matczysko sformułowanie to jest pełne ciepła.

Funkcji zdrobnień i zgrubień domyślamy się z kontekstu.

Co powinieneś wiedzieć o wyrazach potocznych i podniosłych?

W różnych sytuacjach o tej samej rzeczy czy fakcie możemy mówić w sposób podniosły lub potoczny.Wyrazy podniosłe to na ogół wyrazy rzadko używane, podkreślające wagę i niezwykłość zjawiska, uroczyste, patetyczne. Słowa te na ogół odbieramy jako niecodzienne. Na przykład wyraz wieczerza ma charakter podniosły, kolacja – potoczny. Wyraz przybyć jest bardziej podniosły niż przyjść, a przemówić czy rzec niż powiedzieć.

Stosowanie wyrazów podniosłych w sytuacjach codziennych może dawać efekt komiczny. Na przykład, gdy mówimy o spóźnieniu na klasowe imieniny, nie powiemy:

„Za późno przybyłam na bankiet do Anny, bo zaciął mi się zamek w sukni z H & M”, tylko:
„Spóźniłam się na imprę do Anki, bo zaciął mi się zamek w sukience z himu”.

Zadanie

Test: W teatrze świata

Tekst źródłowy (cytujemy fragment):

Przykryłem rdzawą szablę spłowiałym kontuszem –
Krew na klindze jak Polska na mapach się zatrze.
Zmieniam twarz, zmieniam ubiór, żeby zmienić duszę
I Ojczyznę jak płótno rozpiąć na teatrze.
(…)
Dumny, w strzępach zwycięskich na teatrum wkroczy
i dawne widowisko zacznie się od nowa.
Wtenczas… jeżeli czyjeś łzy uronią oczy– będzie to łza prawdziwa, z serca, nie woskowa.

Roman Kołoniecki, Bogusławski

Przekształć cytat z wiersza: Na teatrum wkroczy, zastępując słowa podniosłe potocznymi.

……………………………………………..

Prawidłowa odpowiedź:
Wejdzie na scenę (lub wejdzie do teatru)

A dlaczego?
Słowo teatrum odbieramy jako słowo niecodzienne, zamieniamy je więc na wyraz teatr lub scena.
Czasownik wkroczyć też brzmi niecodziennie, uroczyście, patetycznie. Zamieniamy go więc na czasownik: wejść.

W domu – Proszę o wykonanie zadania 3,4,5 ze str. 170 z podręcznika. o odesłanie pracy poproszę Kubę, Amelkę J. i Dawida K. Miłego popołudnia!

18.01.2021r.

Temat:  Na ratunek bratu. Refleksje po lekturze fragmentu utworu Anny Onichimowskiej.

Otwieramy podręcznik na str. 159.

1. Środowisko rodzinne bohatera powieści Anny Onichimowskiej: a. Aki – wychowuje się w pełnej rodzinie, ma starszego brata – Nobura; potrafił zbierać najwyższe oceny z matematyki; nie przepadał za grami komputerowymi, w zamian interesował się książkami; wykazywał szacunek do zdolności i postawy taty; rozpoczął dialog przez komunikator z bratem jako anonimowy Taki; wspólnie zaprzyjaźnili się w takiej niecodziennej formie; b. Noburo – żyje w świecie połączonym z komputerem; doba miała u niego poprzestawiane cykle – w nocy często chodził po pokoju, brał kąpiel; był autorem stworzonego bloga, na którym dzielił się spostrzeżeniami od dwóch lat z innymi internautami; we wrześniu zapisał obserwacje na temat oglądanej pełni księżyca; miał świadomość, że ma zdolnego brata, ulubieńca nauczycieli; zazdrościł mu wiedzy i umiejętności; c. ojciec, Kobo Fuschida – sceptycznie patrzył na komputerowe zainteresowania młodzieży; mama chłopców ukrywała przed nim informację o stworzonym bloku przez Noburo; W domu – Doczytajcie do końca fragment powieści i dalej dopiszcie informacje o bohaterach. Poproszę o odesłanie prac Mikołaja, Amelkę A. i Olę. Miłej lektury.

22.12.20r.

Temat: Boże Narodzenie w lekturze Karola Dickensa.

Duch Wigilijnej Przeszłości

Niedługo później nasz bohater obudził się i czekało go spotkanie z kolejnym widmem – Duchem Wigilijnej Przeszłości. Postać ta, zapowiedziana przez Marleya, nawiedza Ebenezera o północy. Duch jest niewielki, ale wygląda jak starzec. Ma silne ręce i nogi, ubrany jest na biało z błyszczącym pasem. W dłoni trzyma gałązkę ostrokrzewu, a świeże kwiaty zdobią jego szatę. Cały promienieje i świeci. Duch ten zabiera Scooge’a do czasów jego dzieciństwa i młodości. Pokazuje mu samotne spędzanie świąt, późniejszą radość ze spotkania z siostrą Fan i innymi osobami. Wzbudza w nim refleksję nad błędnymi decyzjami z przeszłości, które wywarły swe skutki na długie lata. Pokazuje mu także, że przez skąpstwo stracił miłość swojego życia – Bellę. Obecnie jest ona szczęśliwą mężatką z dużą rodziną. Scrooge nie może się emocjonalnie pozbierać po wizycie tego ducha i przepędza go.

Duch Tegorocznych Świąt

Kolejnym gościem jest Duch Tegorocznych Świąt, czyli następny bohater fantastyczny. Odziany jest „w ciemnozieloną pelerynę, wykończoną białą szatą”. Wygląda sympatycznie, jowialnie i wesoło, a na głowie ma wieniec z liści ze szklanymi sopelkami. Pokazuje Ebenezerowi obecne święta Bożego Narodzenia. Na ulicach ludzie wesoło się pozdrawiają, robią ostatnie zakupy, a potem biegną do kościoła na nabożeństwo. Najważniejszym elementem spotkania jest zaglądnięcie do domu Boba Cratchita. Pracownik Scrooge’a spędza czas ze swoją rodziną. Sam odziany w stare ubrania, cieszy się, że może spędzić czas z żoną i dziećmi. W prostocie serca wznosi nawet toast za Scrooge’a. Wraz z duchem Ebenezer odwiedza także domy ubogich górników, latarnię morską oraz dom Freda. Dostrzega i rozumie, że cały świat – niezależnie od warunków materialnych – świętuje Boże Narodzenie i cieszy się czasem spędzanym razem.

Duch Przyszłych Świąt

Ostatni duchem jest Duch Przyszłych Świąt. Nie przedstawia się, jest posępny, okryty czarnym suknem. Wskazuje palcem na kolejne wizje. W czytelniku wzbudza największy strach, przeraża także głównego bohatera. Pokazuje mu bowiem sceny po jego własnej śmierci. Choć początkowo Ebenezer nie wie, o kim mowa, później orientuje się, że chodzi o niego samego. Oprócz śmierci w samotności i wyszydzania duch pokazuje także ponownie rodzinę Cratchitów. Okazuje się, że mały Tim zmarł, bo warunki jego egzystencji nie pozwoliły mu dojść do zdrowia i sił.

Wesołych Świąt!!!

21.12.20r.

Temat: Przyjrzymy się sytuacjom jako obserwatorzy własnych poczynań – „Opowieść wigilijna” Karola Dickensa.

1. Kolejne wizyty duchów i reakcje Ebenezera Scrooge`a:

a. nieco uspokojony bohater kwadrans po północy, a dalej do godziny pierwszej, zauważył jednak nietypowego gościa z zaświatów, po rozsunięciu zasłony z łóżka. Miał nadzieję na spokój. a jednak… Zjawa to Duch Wigilijnej Przeszłości, jaki wyciągnął staruszka przez okno. Wrócił z nim do opustoszałego miasteczka rodzinnego, ukazał samotne jego dzieciństwo, znajome chwasty rosnące nieopodal placówki, zabudowania gospodarskie, jego przeżywania przygód z ulubionymi postaciami z książek – Ali Babą czy Robinsonem Cruzoe. Przypomnienie spotkania z ukochaną siostrą Fan w okresie zbliżających świąt – tu zaproszenie na wigilię do domu za przyzwoleniem złego na niego ojca, a uroszonego przez dziewczynkę.

Reakcje Scrooge`a: płacz na widok samotnego chłopca, ze względu na przypomnienie radości obcowania chociaż z innymi, ale w książkach czy słabą relacją między ojcem a synem w domu.

b. kolejny obraz tego ducha to przypomnienie praktyki odbywanej u mistrza Fezzwiga, gdzie Ebenezer dobrze czuł się w czasie pobieranej tam nauki, skrupulatnie wypełniał polecenia, by w czasie świąt móc poczuć radość płynącą z magii wspólnie przezywanych świąt – tańce w parach przybyłych gości, serdeczność i gościnność państwa Fezzwig.

Reakcje Scrooge`a: nieukrywana radość, zadowolenie, odczuwanie ciepła ludzi zgromadzonych koło niego.

JAK WAŻNĄ ROLĘ ODGRYWA W NASZYM ŻYCIU DZIECIŃSTWO. DBAJMY ZATEM, BY BYŁO PIĘKNE I NIEZAPOMNIANE!!!

18.12.20r.

Temat: Ebenezer Scrooge – bohater samolubny i oziębły, ale czy do końca?

1. Zbieramy wiadomości o bohaterze lektury, będącej na pograniczu opowiadania, noweli i powieści jako gatunku literackiego – Ebenezerze Scrooge:

a. pracował na co dzień w londyńskim kantorze, noszącym nazwę „Marley & Scrooge; od siedmiu lat nie towarzyszył mu już w czynnościach rachunkowych Jakub Marley, który umarł; zatrudniał jednego ubogiego i skromnego kancelistę – Boba Cratchita;

b. obecnie jako starszy mężczyzna nie utrzymywał zażyłych kontaktów z bliskimi – miał siostrę, Fan, jaka zmarła w młodości, osierociwszy jedynego synka – Freda; to on teraz wytrwale, co roku bezskutecznie zapraszał go na święta Bożego Narodzenia; jest starym kawalerem, którego porzuciła ze względu na chciwość i skąpstwo narzeczona o imieniu Bella w młodości;

c. z natury oziębły i nieprzystępny – nigdy nie zdarzało mu się udzielać jałmużny, gardził biedniejszymi od siebie, nazywał ich „głupcami” – widział tylko mnóstwo wydatków na koniec miesiąca; posępna twarz już mroziła przy pierwszym zetknięciu z jego personą; przesiąknął zimnem kantoru, który słabo ogrzewał; nikomu nie ufał, uważając, że każdy pragnie jego pieniędzy i chcą go okraść; tylko Marley przychylał się do prośby kwestujących, na co nieprzejednanie patrzył wspólnik; przegonił rozśpiewanego kolędnika, by nie nucił mu tu i nie raził jego wesołością związaną ze świętami.

W domu – Rozważę postać Ebenezera Scooge`a – rozprawka lub wypracowanie. Dla chętnych – rysunek Jakuba Marleya.

17.12.20r.

Temat: Poznajemy treść „Opowieści wigilijnej” Karola Dickensa.

Po pytaniu Was o szczegóły z lektury, utrwalmy treść poprzez streszczenie.

Rozdział 1. Duch Marleya\

Głównym bohaterem opowiadania jest Ebenezer Scrooge [czytaj: skrudż]. Prowadził on swój sklep i załatwiał interesy samodzielnie od siedmiu lat, od kiedy zmarł jego wspólnik Jakub Marley. Wspomina go z rozrzewnieniem i ogromną sympatią. Razem z nim dawniej prowadzili interesy giełdowe i sklep (kantor). Po jego śmierci stał się człowiekiem jeszcze bardziej niedostępnym i skoncentrowanym na gromadzeniu majątku. Był bardzo skąpy i nie lubił dzielić się pieniędzmi, nie wydawał ich także. Nie lubił też przebywać z ludźmi i był opryskliwy. Z tego powodu ludzie z otoczenia unikali jego towarzystwa i o nic nie prosili. Pracownicy bali się go.
W dzień poprzedzający Wigilię Bożego Narodzenia odwiedził go siostrzeniec Fred. Uśmiechnięty i miły chłopak zaprosił wuja na Wigilię. Zapraszał go od lat, ale Scrooge tylko rozgniewał się i nigdy nie chciał skorzystać z zaproszenia. Twierdził, że święta to strata czasu i nie są nikomu potrzebne. Był też zły na swojego pracownika Boba Cratchita za to, że ten cieszy się świętami. Scrooge’owi szkoda dnia pracy.
Jakiś czas później głównego bohatera odwiedzają ludzie zbierający pieniądze dla biednych. Skąpstwo Scrooge’a słynęło w okolicy, ale mieli nadzieję, że uda im się coś od niego wydobyć. Mężczyzna nie miał zamiaru dawać datków nikomu, także chłopcu śpiewającemu kolędy przed jego sklepem. Przepędza go.
Po powrocie do domu zaczęło dziać się coś dziwnego. Na kołatce do drzwi Ebenezer zobaczył twarz swojego zmarłego wspólnika Marley’a, a gdy wszedł do domu, pojawił się jego duch. Podobnie potem na kaflach od kominka widział twarz Marley’a. Ze słów ducha wynikało, iż Marley błąka się po świecie, ponieważ za życia nie był dobrym człowiekiem. Przede wszystkim był bardzo skąpy i nieludzki, „nie bratał się z ludźmi”, a teraz musi cierpieć i wciąż wędrować.

Ostrzegł też Ebenezera, że jeśli się nie zmieni, będzie musiał przez wieczność wlec za sobą ciężki łańcuch wykonany z ksiąg, kluczy i sakiewek pełnych pieniędzy, które są zupełnie nieprzydatne. Zniknął, uchodząc przez okno, dołączył do grupy duchów lamentujących i cierpiących. Wcześniej poinformował Scrooge’a o tym, iż pojawi się w jego domu jeszcze inny duch o pierwszej w nocy.

Rozdział 2. Wizyta pierwszego ducha

Ebenezerowi ukazał się Ducha Dawnych Świąt Bożego Narodzenia. Wyglądał na starca a jednocześnie był ubrany jak dziecko, bił od niego blask. Zabrał go w podróż po miejscach, które bohater pamiętał z dzieciństwa i młodości. Na własne oczy Scrooge widział siebie, gdy był małym chłopcem. Nie miał wtedy przyjaciół i był bardzo samotny, czuł się opuszczony i niekochany. Zobaczył roześmiane twarze swoich szkolnych kolegów, gdy szykowali się do wyjazdu na święta Bożego Narodzenia. Tylko jeden chłopiec był wówczas nieszczęśliwy i był nim Ebenezer, o którym zapomniał ojciec i chłopiec sam spędzał święta. Zobaczył także bohaterów z książek, które czytał i ich sobie wyobrażał. Kilka lat później przyjechała zabrać go na święta jego siostra Fan. Była bardzo miłą i dobrą osobą. Szybko niestety zmarła po wyjściu za mąż. Obraz z praktyki u pana Fezzwiga przedstawiał szczęśliwe Boże Narodzenie. Scrooge jako praktykant wraz z innymi przygotowywał przyjęcie dla gości i pracowników kupca. To była wspaniała zabawa i poczęstunek zakończona wspólnym składaniem sobie życzeń. Nie tak traktował swoich pracowników Ebenezer.
Kolejny obraz z przeszłości przedstawiał dom i miłą atmosferę miłości pewnej pary. Kobieta siedziała a dzieci cieszyły się z podarunków. Gdy do pokoju wszedł mężczyzna, napomknął, iż spotkał dawnego przyjaciela żony Scrooge’a. To było wspomnienie narzeczonej Belli, którą jednak Ebenezer zaniedbywał i stracił. Nie chciał tego oglądać i zaczął szamotać się z duchem, bowiem chciał jak najszybciej uciec stamtąd. Obudził się w swoim łóżku.

Rozdział 3. Odwiedziny drugiego ducha

Po godzinie pierwszej pojawia się Ducha Obecnych Świąt. Zabiera go na wędrówkę po Londynie, aby pokazać mu świat nieco inaczej niż dostrzega go bohater. Obserwują więc razem ludzi przygotowujących się do obchodów świąt. Odwiedzili dom pracownika Boba Cratchita. Widzieli atmosferę panującą tam i Ebezener dostrzegł ubóstwo, ale jednocześnie miłość i wzajemne poświęcenie się członków tej rodziny. Zobaczyli też najmłodsze dziecko Boba. Był to schorowany Tim. Chłopiec miał buty ortopedyczne.

Przed wyjściem stamtąd Ebenezer zapytał ducha, czy Tim wyzdrowieje? Dowiedział się, iż jeśli warunki w domu, zarobki jego ojca Boba nie polepszą się, dziecko może umrzeć. Scrooge przypomniał sobie zbierających datki mężczyzn, których odprawił z kwitkiem. Słuchali także rozmowę o treściach nieprzychylnych, krytycznych wobec Scrooge’a. Bob jednak cieszył się z pracy u niego i był bardzo wyrozumiały.
Następnie odwiedzili mieszkanie Freda, siostrzeńca Scrooge’a. Podsłuchali rozmowę, w której usprawiedliwia zachowanie wuja, gdy inni bardzo krytykują jego sknerstwo i egoizm, a także ciągłe odrzucanie zaproszeń Freda na wspólne spędzenie Bożego Narodzenia. Młodzieniec twierdził, iż mimo wszystko będzie zawsze zapraszał wuja na święta. Zaproponował też i wzniósł toast za jego zdrowie.
Duch pokazał kupcowi jeszcze szpitale, przytułki i więzienia. Zrobił to specjalnie, aby wywołać ludzkie odruchy u Scrooge’a. Spod szaty ducha w pewnym momencie zaczęły wystawać ludzkie kończyny. Okazało się, że były to dzieci. Duch powiedział, że chłopiec jest symbolem ciemnoty, a dziewczynka nędzy. Scrooge ma zrobić wszystko, aby wystrzegać się tych dwojga. Bohater widzi, jak duch odchodzi, ale po chwili widzi kolejnego, czarnego przypominającego prawdopodobnie śmierć.

Rozdział 4. Ostatnie spotkanie z duchem

Duch ubrany na czarno przestraszył bardzo Scrooge’a. Na pytanie, czy jest Duchem Świąt Przyszłych, nic nie odpowiedział, tylko zabrał kupca ze sobą na wędrówkę. Pokazał mu giełdę i ludzi dzielących się rzeczami po nieboszczyku, zmarłym tej nocy mężczyźnie. Nie żałowali go, wprost przeciwnie, wydawali się cieszyć z jego śmierci. Każdy z nich przechwalał się, co takiego wyniósł z domu zmarłego. Scrooge stanął wkrótce w pokoju, gdzie leżały zwłoki odarte ze wszystkiego na łożu i okryte prześcieradłem. Domyślał się, iż to jego ciało. Zarzekał się, że potrafi się zmienić po tej lekcji, jaką otrzymał tej nocy.

Widzi następnie dom pracownika Boba, gdzie wszyscy opłakują Tima, dziecko, które zmarło. Następnie duch zabiera Scrooge’a na cmentarz i Ebenezer na nagrobku dostrzega własne nazwisko. To go najbardziej zaskoczyło. W przypływie emocji prosił ducha, aby ten nie odbierał mu życia i pozwolił jeszcze raz wrócić do świata żywych. Obiecał, że postara się zmienić oraz uczcić święta Bożego Narodzenia.

Rozdział 5. Koniec historii

Po przebudzeniu Scrooge wysłał służącego po świątecznego indyka dla Boba. Wyszedł następnie do miasta i podczas wędrówki mile odzywał się do napotkanych ludzi. Odwiedził kościół i głaskał po głowach dzieci, ciesząc się każdym takim gestem sprawiającym mu radość. Spotkał jednego z mężczyzn s fundacji. Obiecał mu anonimowe wsparcie. Odwiedził Freda i starał się dobrze zachowywać wobec domowników siostrzeńca. Spodziewał się dobrego przyjęcia przez nich i nie zawiódł się. Mile spędził tam czas i przypomniał sobie, czym jest rodzinna atmosfera.
Po świętach Ebenezer dał podwyżkę Bobowi i stał się dla jego Tima niemal drugim ojcem. To uratowało zdrowie chłopca. Wizyta duchów odmieniła jego życie na lepsze.

W dzień poprzedzający Wigilię Bożego Narodzenia odwiedził go siostrzeniec Fred. Uśmiechnięty i miły chłopak zaprosił wuja na Wigilię. Zapraszał go od lat, ale Scrooge tylko rozgniewał się i nigdy nie chciał skorzystać z zaproszenia. Twierdził, że święta to strata czasu i nie są nikomu potrzebne. Był też zły na swojego pracownika Boba Cratchita za to, że ten cieszy się świętami. Scrooge’owi szkoda dnia pracy.
Jakiś czas później głównego bohatera odwiedzają ludzie zbierający pieniądze dla biednych. Skąpstwo Scrooge’a słynęło w okolicy, ale mieli nadzieję, że uda im się coś od niego wydobyć. Mężczyzna nie miał zamiaru dawać datków nikomu, także chłopcu śpiewającemu kolędy przed jego sklepem. Przepędza go.
Po powrocie do domu zaczęło dziać się coś dziwnego. Na kołatce do drzwi Ebenezer zobaczył twarz swojego zmarłego wspólnika Marley’a, a gdy wszedł do domu, pojawił się jego duch. Podobnie potem na kaflach od kominka widział twarz Marley’a. Ze słów ducha wynikało, iż Marley błąka się po świecie, ponieważ za życia nie był dobrym człowiekiem. Przede wszystkim był bardzo skąpy i nieludzki, „nie bratał się z ludźmi”, a teraz musi cierpieć i wciąż wędrować.

Ostrzegł też Ebenezera, że jeśli się nie zmieni, będzie musiał przez wieczność wlec za sobą ciężki łańcuch wykonany z ksiąg, kluczy i sakiewek pełnych pieniędzy, które są zupełnie nieprzydatne. Zniknął, uchodząc przez okno, dołączył do grupy duchów lamentujących i cierpiących. Wcześniej poinformował Scrooge’a o tym, iż pojawi się w jego domu jeszcze inny duch o pierwszej w nocy.

Rozdział 2. Wizyta pierwszego ducha

Ebenezerowi ukazał się Ducha Dawnych Świąt Bożego Narodzenia. Wyglądał na starca a jednocześnie był ubrany jak dziecko, bił od niego blask. Zabrał go w podróż po miejscach, które bohater pamiętał z dzieciństwa i młodości. Na własne oczy Scrooge widział siebie, gdy był małym chłopcem. Nie miał wtedy przyjaciół i był bardzo samotny, czuł się opuszczony i niekochany. Zobaczył roześmiane twarze swoich szkolnych kolegów, gdy szykowali się do wyjazdu na święta Bożego Narodzenia. Tylko jeden chłopiec był

wówczas nieszczęśliwy i był nim Ebenezer, o którym zapomniał ojciec i chłopiec sam spędzał święta. Zobaczył także bohaterów z książek, które czytał i ich sobie wyobrażał. Kilka lat później przyjechała zabrać go na święta jego siostra Fan. Była bardzo miłą i dobrą osobą. Szybko niestety zmarła po wyjściu za mąż. Obraz z praktyki u pana Fezzwiga przedstawiał szczęśliwe Boże Narodzenie. Scrooge jako praktykant wraz z innymi przygotowywał przyjęcie dla gości i pracowników kupca. To była wspaniała zabawa i poczęstunek zakończona wspólnym składaniem sobie życzeń. Nie tak traktował swoich pracowników Ebenezer.
Kolejny obraz z przeszłości przedstawiał dom i miłą atmosferę miłości pewnej pary. Kobieta siedziała a dzieci cieszyły się z podarunków. Gdy do pokoju wszedł mężczyzna, napomknął, iż spotkał dawnego przyjaciela żony Scrooge’a. To było wspomnienie narzeczonej Belli, którą jednak Ebenezer zaniedbywał i stracił. Nie chciał tego oglądać i zaczął szamotać się z duchem, bowiem chciał jak najszybciej uciec stamtąd. Obudził się w swoim łóżku.

Rozdział 3. Odwiedziny drugiego ducha

Po godzinie pierwszej pojawia się Ducha Obecnych Świąt. Zabiera go na wędrówkę po Londynie, aby pokazać mu świat nieco inaczej niż dostrzega go bohater. Obserwują więc razem ludzi przygotowujących się do obchodów świąt. Odwiedzili dom pracownika Boba Cratchita. Widzieli atmosferę panującą tam i Ebezener dostrzegł ubóstwo, ale jednocześnie miłość i wzajemne poświęcenie się członków tej rodziny. Zobaczyli też najmłodsze dziecko Boba. Był to schorowany Tim. Chłopiec miał buty ortopedyczne.

Przed wyjściem stamtąd Ebenezer zapytał ducha, czy Tim wyzdrowieje? Dowiedział się, iż jeśli warunki w domu, zarobki jego ojca Boba nie polepszą się, dziecko może umrzeć. Scrooge przypomniał sobie zbierających datki mężczyzn, których odprawił z kwitkiem. Słuchali także rozmowę o treściach nieprzychylnych, krytycznych wobec Scrooge’a. Bob jednak cieszył się z pracy u niego i był bardzo wyrozumiały.
Następnie odwiedzili mieszkanie Freda, siostrzeńca Scrooge’a. Podsłuchali rozmowę, w której usprawiedliwia zachowanie wuja, gdy inni bardzo krytykują jego sknerstwo i egoizm, a także ciągłe odrzucanie zaproszeń Freda na wspólne spędzenie Bożego Narodzenia. Młodzieniec twierdził, iż mimo wszystko będzie zawsze zapraszał wuja na święta. Zaproponował też i wzniósł toast za jego zdrowie.
Duch pokazał kupcowi jeszcze szpitale, przytułki i więzienia. Zrobił to specjalnie, aby wywołać ludzkie odruchy u Scrooge’a. Spod szaty ducha w pewnym momencie zaczęły wystawać ludzkie kończyny. Okazało się, że były to dzieci. Duch powiedział, że chłopiec jest symbolem ciemnoty, a dziewczynka nędzy. Scrooge ma zrobić wszystko, aby wystrzegać się tych dwojga. Bohater widzi, jak duch odchodzi, ale po chwili widzi kolejnego, czarnego przypominającego prawdopodobnie śmierć.

Rozdział 4. Ostatnie spotkanie z duchem

Duch ubrany na czarno przestraszył bardzo Scrooge’a. Na pytanie, czy jest Duchem Świąt Przyszłych, nic nie odpowiedział, tylko zabrał kupca ze sobą na wędrówkę. Pokazał mu giełdę i ludzi dzielących się rzeczami po nieboszczyku, zmarłym tej nocy mężczyźnie. Nie żałowali go, wprost przeciwnie, wydawali się cieszyć z jego śmierci. Każdy z nich przechwalał się, co takiego wyniósł z domu zmarłego. Scrooge stanął wkrótce w pokoju, gdzie leżały zwłoki odarte ze wszystkiego na łożu i okryte prześcieradłem. Domyślał się, iż to jego ciało. Zarzekał się, że potrafi się zmienić po tej lekcji, jaką otrzymał tej nocy.
Widzi następnie dom pracownika Boba, gdzie wszyscy opłakują Tima, dziecko, które zmarło. Następnie duch zabiera Scrooge’a na cmentarz i Ebenezer na nagrobku dostrzega własne nazwisko. To go najbardziej zaskoczyło. W przypływie emocji prosił ducha, aby ten nie odbierał mu życia i pozwolił jeszcze raz wrócić do świata żywych. Obiecał, że postara się zmienić oraz uczcić święta Bożego Narodzenia.

Rozdział 5. Koniec historii

Po przebudzeniu Scrooge wysłał służącego po świątecznego indyka dla Boba. Wyszedł następnie do miasta i podczas wędrówki mile odzywał się do napotkanych ludzi. Odwiedził kościół i głaskał po głowach dzieci, ciesząc się każdym takim gestem sprawiającym mu radość. Spotkał jednego z mężczyzn s fundacji. Obiecał mu anonimowe wsparcie. Odwiedził Freda i starał się dobrze zachowywać wobec domowników siostrzeńca. Spodziewał się dobrego przyjęcia przez nich i nie zawiódł się. Mile spędził tam czas i przypomniał sobie, czym jest rodzinna atmosfera.
Po świętach Ebenezer dał podwyżkę Bobowi i stał się dla jego Tima niemal drugim ojcem. To uratowało zdrowie chłopca. Wizyta duchów odmieniła jego życie na lepsze.

16.12.20r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury „Opowieść wigilijna” Karola Dickensa.

Odpowiadamy na pytania na lekcji.

15.12.20r.

Temat: Wymowne wyrażenie bólu po stracie dziecka…

Pracujemy w podręczniku na str.147.

1. Analiza i interpretacja „Trenu V” Jana Kochanowskiego.

Śmierć Urszulki była wielkim ciosem dla Jana Kochanowskiego. Pogrążony w cierpieniu poeta postanowił zrobić to, na co dziewczynka nie miała sama szans – upamiętnić jej postać. W tym celu powstał cykl dziewiętnastu trenów. Zastanówmy się teraz nad wymową piątego z tych utworów.

Utwór rozpoczyna się porównaniem Urszulki do maleńkiego drzewka oliwkowego, które zostało ścięte przez nieopatrznego ogrodnika podczas eliminowania chwastów. Wątła, bezbronna, dobrze zapowiadająca się, ale i bardzo wartościowa roślinka stanowi symbol nieżyjącej córki. W podświadomości wiemy, iż przyrównanie jej do niewielkiego drzewka, jakie poeta zastosował jako zestawienie automatycznie, to ujawnienie symbolicznego znaczenia oliwki. Pojawia się ona już w Starym Testamencie. To właśnie jej gałązkę na arkę Noego przyniosła gołębica. Roślinka stała się więc symbolem Bożej Opatrzności i pomocy. Być może w ten sposób poeta chciał podkreślić szczególną osobowość Urszulki. Warto jeszcze zauważyć, że oliwka jest także symbolem kultury śródziemnomorskiej, czyli miejsca, które stało się kolebką renesansu. Podążając tym tropem, możemy założyć, że przejawiająca liczne talenty dziewczynka miała stać się kontynuatorką dzieła ojca – wybitnego poety tej doby.

Na końcu utworu pojawia się kolejna apostrofa, tym razem skierowana do Persefony, władczyni Hadesu. Podmiot liryczny zwraca się do niej z pretensjami i żalem o to, że pozwoliła zabrać tak młodą i obiecującą istotkę, przysparzając wiele cierpienia jej rodzicom. Bogini, która sama została siłą zabrana do podziemi, powinna zrozumieć ich rozpacz i starać się nie dopuścić do takiej sytuacji. To także kolejne nawiązanie do kultury śródziemnomorskiej, wprowadzone w myśl renesansowego hasła „do źródeł”.

Warstwa stylistyczna utworu jest bardzo rozbudowana. W pierwszej części pojawia się homeryckie porównanie Urszulki do spersonifikowanej oliwki. Idące drzewko jako forma spersonifikowana opisane zostało licznymi epitetami, oddającymi jego wątłość i delikatność. Pojawia się także pytanie retoryczne skierowane do Persefony. Tren jest stychiczny, składa się z 14 wersów pisanych trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie. Występują rymy parzyste, żeńskie

„Tren V” to kolejny utwór, w którym Jan Kochanowski próbuje uspokoić swój żal. Tym razem opowiada historię dziewczynki w sposób bardzo subtelny i delikatny. Urszulka zostaje przedstawiona jako maleńkie drzewko, które przedwcześnie zostało stracone.

14.12.20r.

Temat: Analizujemy treść poznanych trenów Jana Kochanowskiego.

Otwieramy podręcznik na stronie 148.

1. Analiza i interpretacja „Trenu VIII” Jana Kochanowskiego.

Na początku poeta zwraca się do ukochanej Urszuli niczym pisarz w liście, stosując apostrofę – „Moja droga Orszulo”, wyznając jednocześnie ogromną pustkę, jaka odczuwa po jej odejściu do bram raju. Archaicznym wyolbrzymieniem „wielkieś mi uczyniła pustki” ojciec bezpośrednio daje upust przygnębieniu i żalu, odczuwa niepojęty jej brak. Rozglądając się wokół siebie w domu, stwierdza, że niby wszystko jest jak dawniej – wiele osób kręci się po domu, w tym z pewnością żona – pani Dorota z domu Podlodowska, a jednak najbardziej brakuje mu właśnie tej maleńkiej istotki – „jedną maluczką duszą tak wiele ubyło”. Akcentuje, że to właśnie Urszulka często mówiła, pytała, śpiewała, stanowiła główne ogniwo szczebiotliwego ruchu w izbie – ” Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała”. Jako niespełna trzyletnie dziecko potrafiła rozweselić matkę, a ojcu rozjaśnić myśli. Fakt częstego, bezinteresownego i ciepłego przytulania się do rodziców czy rodzeństwa opisywanego dziecka, powodowało radość, wyzwalało naturalny śmiech i przepajało szczęściem.

Po szczegółowym opisie zachowania malutkiej Urszulki, poeta powraca do żałosnego stwierdzenia, iż przerażają go szczere pustki w domu, odczuwa brak jej dziecięcego, szczerego i spontanicznego śmiech, dostrzega porzucone, niepotrzebne zabawki, a miejsca dotąd zajmowane przez córeczkę, wypełnia żal i brak ukojenia serca.

Wspomniane przymioty Urszulki oddają w trenie jej zasługi jako osoby najbliższej ojcu i stanowią pochwałę dla jej jakże krótkotrwałych ze względu na okres życia – zasług.

Ten ma budowę stychiczną, regularną, sylabiczną, zawierającą czternaście wersów po trzynaście zgłosek.

Odsłuchajcie i przemyślcie, jak ambitnie nauczyć się trenu na pamięć. Miłego dnia!!!

11.12.20r.

Temat: W obliczu cierpienia – Treny Jana Kochanowskiego.

KONIECZNIE PRZECZYTAJCIE LEKCJĘ DWA RAZY.

Jan Kochanowski jako człowiek renesansu, jaki odbył wiele podróży – do Włoch, Niemiec, Francji, zasłużył na pracę na dworze samego króla, najpierw Zygmunta Starego, później Zygmunta Augusta; znał dobrze grekę, łacinę, hebrajski i włoski ( poliglota); czytał literaturę najlepszych mistrzów – Homera, Wergiliusza ( tych od eposów), Anakreonta czy Sofoklesa, znając tym samym literaturę antyczną – stworzył 1. na wzór starożytny tragedię antyczną – „Odprawę posłów greckich”, ale i naśladując literatów, epigonów, tworzył m.in. treny.

Należy podkreślić, iż dokonał w tym gatunku innowacji – poświęcił je nie jak dotychczas władcom, dostojnikom królewskim czy bohaterom walk, ale najbliższej, ukochanej osobie – niespełna trzyletniej córeczce – Urszuli, zwanej w utworach „Orszulą”.

Cały cykl obejmuje XIX części, gdzie ostatni, jako jedyny, jest opatrzony tytułem „Sen”.

1. Analiza i interpretacja „Trenu I” Jana Kochanowskiego.

Początkowe wyolbrzymienie uwidocznione za pomocą archaizmu „wszytki” wprowadza czytelnika w ton smutku i przygnębienia charakterystyczny dla poezji funeralnej, czyli pogrzebowej, traktującej o sprawach ostatecznych. Poeta odnosi się do starożytnych twórców – Heraklita z Efezu czy Symonidesa, jacy byli mistrzami tego gatunku literackiego. W enumeracji wyczuwamy smutek i żal osób, jakie pozostają po śmierci bliskich na ziemi: „… wzdychania, i żale, i frasunki, rąk łamania …” Pod­miot li­rycz­ny od­wo­łu­je się do cza­sów sta­ro­żyt­nych, po­nie­waż śmierć to­wa­rzy­szy czło­wie­ko­wi od za­wsze. Po­eta zwra­ca się do wszyst­kich prze­ja­wów cier­pie­nia, jak do dru­gie­go czło­wie­ka. Pro­si płacz, wzdy­cha­nie i za­ła­my­wa­nie rąk, aby po­mo­gły mu wy­ra­zić żal po odej­ściu uko­cha­nej cór­ki. Śmierć zo­sta­je w utwo­rze okre­ślo­na jako „nie­po­boż­na”. Pod­miot li­rycz­ny od­rzu­ca myśl, że śmierć mo­gła­by po­cho­dzić od Boga, być na­tu­ral­ną ko­le­ją rze­czy. Jego dziec­ko ode­szło tak przed­wcze­śnie i nie­spo­dzie­wa­nie, że nie po­tra­fi przy­pi­sać tego wy­da­rze­nia stwór­cy, któ­ry za­wsze chce do­bra dla swo­ich wy­znaw­ców.

W cy­klu Jana Ko­cha­now­skie­go po­ja­wia­ją się na­wią­za­nia bi­blij­ne oraz mi­to­lo­gicz­ne. W „Tre­nie I”, Ur­szu­la zo­sta­je po­rów­na­na do sło­wi­ka, po­żar­te­go przez smo­ka. Smok jest bi­blij­nym sym­bo­lem sza­ta­na, naj­więk­sze­go zła obec­ne­go na świe­cie. Ptak ozna­cza wol­ność i swo­bo­dę, któ­re wią­żą się z dzie­ciń­stwem. W utwo­rze po­ja­wia się też na­wią­za­nie do bi­blij­nej Księgi Koheleta, z któ­rej wy­wo­dzi się mo­tyw vanitas. Utwo­ry stwo­rzo­ne w tym nur­cie przy­po­mi­na­ją o ulot­no­ści wszyst­kich dóbr do­cze­snych i da­rem­no­ści ludz­kiej eg­zy­sten­cji. Ko­cha­now­ski na­wią­zu­je rów­nież do po­sta­ci, ży­ją­cych w sta­ro­żyt­nej Gre­cji. Zwra­ca się do Heraklita, fi­lo­zo­fa zna­ne­go ze swo­ich pe­sy­mi­stycz­nych po­glą­dów, roz­pa­cza­ją­ce­go nad prze­mi­ja­niem i zni­ko­mo­ścią ludz­kie­go ży­cia („łzy He­ra­kli­to­we”). Od­no­si się tak­że do Symonidesa, zna­ne­go au­to­ra tre­nów („skar­gi Sy­mo­ni­do­we”). Po­eta pro­si te po­sta­ci o po­moc w opła­ki­wa­niu uko­cha­nej cór­ki.

Utwór ma bu­do­wę sty­chicz­ną, po­eta nie za­sto­so­wał po­dzia­łu na stro­fy. Skła­da się z dwu­dzie­stu wer­sów, na­pi­sa­nych dwu­na­sto­zgło­skow­cem ze śred­niów­ką po siód­mej sy­la­bie. Po­ja­wia­ją się rymy pa­rzy­ste. Rytm utwo­ru jest nie­sta­ły, przy­po­mi­na ury­wa­ną opo­wieść oso­by pła­czą­cej, po­grą­żo­nej w roz­pa­czy. Tren na­le­ży do liryki bezpośredniej, pod­miot li­rycz­ny ujaw­nia swo­ją obec­ność. Świad­czy o tym za­sto­so­wa­nie od­po­wied­nich za­im­ków („mej wdzięcz­nej dziew­ki”, „mo­ich po­ciech”). Oso­ba mó­wią­ca jest oj­cem, roz­pa­cza­ją­cym z po­wo­du śmier­ci cór­ki. Moż­na utoż­sa­miać ją z sa­mym Ko­cha­now­skim.

War­stwa sty­li­stycz­na utwo­ru jest roz­bu­do­wa­na. Po­ja­wia­ją się epitety („wdzięcz­nej dziew­ki”, „nie­po­boż­na śmierć”, „gniazd­ko kry­jo­me”, „Bóg żywy”), metafory („ma­ca­my, gdzie mięk­cej w rze­czy, a ono wszę­dy ci­śnie”, „z przy­ro­dze­niem gwał­tem mo­co­wać”) oraz porównania („Tak więc smok, upa­trzyw­szy gniazd­ko kry­jo­me, sło­wicz­ki li­che zbie­ra”). Smut­ki i zmar­twie­nia na­bie­ra­ją cech ludz­kich, wy­stę­pu­ją personifikacje („Wszyt­ki tro­ski na świe­cie, wszyt­ki wzdy­cha­nia i żale, i fra­sun­ki, i rąk ła­ma­nia, wszyt­ki a wszyt­ki za raz w dom się mój no­ście, a mnie pła­kać mej wdzięcz­nej dziew­ki po­moż­cie”). Po­eta zwra­ca się do swo­ich przy­ja­ciół, sto­ików, któ­rzy na­ka­zu­ją za­cho­wa­nie spo­ko­ju w każ­dej sy­tu­acji, obec­na jest apostrofa („po­dob­no dru­dzy rze­cze­cie”). Pu­en­ta tre­nu ma for­mę pytania retorycznego, pod­kre­śla dy­le­mat zroz­pa­czo­ne­go ojca („Czy w smut­ku jaw­nie ża­ło­wać, czy­li się z przy­ro­dze­niem gwał­tem mo­co­wać?”). Na rytm wier­sza wpły­wa­ją przerzutnie oraz powtórzenia („Wszyt­ki tro­ski na świe­cie, wszyt­ki wzdy­cha­nia”, „Wszyt­ki a wszyt­ki za raz w dom się mój no­ście”). Ze wzglę­du na czas po­wsta­nia cy­klu tre­nów, po­ja­wia­ją się licz­ne archaizmy („wszyt­ki”, „dziew­ki”, „nie­bo­ga”, „gwał­tem mo­co­wać”).

10.12.20r.

Temat: Jakie uniwersalne treści zawiera przypowieść o synu marnotrawnym?

Podręcznik: Syn marnotrawny (fragment Ewangelii wg św. Łukasza), s. 154.

Przypomnijcie sobie tekst poprzez przeczytanie fragmenty z Biblii.

1. Przypomnienie definicji gatunku literackiego.

Przypowieść, parabola – gatunek literatury moralistyczno-dydaktycznej, którego cechy formalne służą właściwemu odczytaniu alegorycznego lub symbolicznego znaczenia przedstawionego świata, przekazaniu prawdy moralnej. 

2. O czym jest treść przypowieści?

Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy przyszedł do niego, poprosił o połowę należnego mu majątku i udał się w świat. Wydawszy już całe swoje pieniądze, w kraju, w którym przebywał, nastał głód. Najął się do pasania świń, chciał się nasycić strąkami, jakimi żywiły się zwierzęta, ale nikt mu ich nie dawał. Pomyślał wtedy, że w domu jego ojca nawet najemnicy mają chleba pod dostatkiem i postanowił pójść ukorzyć się przed ojcem oraz poprosić go o pracę. Będąc niedaleko domu, ujrzał go ojciec, wzruszony wybiegł mu naprzeciw i ucałował z radością. Kiedy syn zwrócił się do ojca z pokorą, mówiąc, że zgrzeszył i nie jest godzien nazywać się jego synem, ojciec rozkazał sługom przynieść najlepsze szaty, pierścień i sandały dla syna, po czym ogłosił ucztę powitalną. Tymczasem starszy syn przebywał na polu. Dowiedziawszy się o zajściach, rozgniewał się straszliwie i spytał z wyrzutem ojca:

Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę.

Warto zwrócić także uwagę na sytuację, w której Jezus wygłasza tę przypowieść. Poprzedzają je przypowieści o zagubionej owcy i zgubionej drachmie. Po tej przypowieści następuje przypowieść o rządcy, który darował długi podwładnym swego pana. Wszystkie te przypowieści są opowiedziane w momencie, gdy do Chrystusa zbliżali się celnicy i grzesznicy, aby go słuchać. Nie podobało się to faryzeuszom, który uważali kontakt z takimi osobami za hańbiący. Chrystus opowiada więc przypowieści o miłosierdziu, przebaczeniu, o tym, że Bóg ukochał także (a może: przed wszystkim) tych, którzy zgrzeszyli.

3. Jak należy rozumieć przesłanie tego utworu?

Przypowieść jest krótką opowieścią o charakterze alegorycznym. Często ma ona na celu zbudowanie norm moralnych. Oprócz znaczenia dosłownego, zawiera także znaczenie symboliczne.

Przypowieść o synu marnotrawnym możemy odnaleźć w nowotestamentowej Ewangelii według św. Łukasza.

Ojciec jest alegorią Boga, który jest dobry i miłosierny. Chętnie przyjmuje z powrotem grzeszników, którzy się nawrócili – tak, jak ojciec przyjął syna marnotrawnego. Powrót takiego syna-grzesznika stanowi powód do radości i świętowania, ponieważ powraca ktoś, kto był już niemal umarły. Ojciec jest zatem dobry, miłosierny i litościwy – tak jak Bóg.

Natomiast syn marnotrawny stanowi alegorię wszystkich grzeszników, którzy nie postępowali według słowa Bożego i roztrwonili to, co dostali od Boga. Zrozumieli jednak swe błędy i nawrócili się, dzięki czemu Bóg ugościł ich w królestwie niebieskim najlepiej jak potrafił.

Zwrot „syn marnotrawny” funkcjonuje także na gruncie języka potocznego i oznacza grzesznika, który wyraża skruchę; nawróconą osobę, która pragnie naprawić swe błędy.

09.12.20r.

Temat: Uniwersalny charakter bajki Michela Piquemala pretekstem do dyskusji.

Otwieramy podręcznik na stronie 140.

Opowieści i przypowieści są zakamuflowanym (mniej lub bardziej) obrazem tego, co mi w życiu doskwiera, ale z różnych powodów nie mogę ludziom o tym powiedzieć wprost. A takie przypowiastki pozwalają przedstawić istotę sprawy bez uruchamiania emocji, które wiążą się z konkretnym problemem życia.

• na kanwie – na podstawie Przewrotność przypowieści „Nauki mędrca” . Ze względu na niską samoocenę syna pewnego mędrca, ten ostatni postanowić udowodnić, że niezależnie od tego, jak postępujemy, to i tak inni będą mieli nam coś do zarzucenia. W przypadku naszego wielkiego starania, inni i tak doszukają się defektu, i doprowadzą do niszczenia jego autorytetu. W konsekwencji doprowadzi to do kompleksów czy myśli wręcz neurastenika (osoba nadgorliwie analizująca swoje myśli).

• Kilka wariantów wyjścia ojca z synem i osłem na bazar:
• ojciec na ośle – syn pieszo;
• syn na ośle – ojciec pieszo;
• ojciec i syn oraz osioł wędrują;
• obaj podróżni jechali na ośle;
• obaj podążający do bazaru niosą osła.

• Reakcje ludzi na targowisku:
• biedny syn – idzie pieszo;
• niewychowane dziecko siedzi, a ojciec męczy się na pieszo;
• niemądrzy – nie wiedzą do czego służy osioł;
• wstyd – nie mają litości dla biednego zwierzęcia;
• nierozumni – niosą osła, zamiast go dosiadać.

• 
  WNIOSEK
• Mimo wszelkich naszych starań, ludzie zawsze dopatrzą się u nas niedociągnięć czy błędów, niedoskonałości.

08.12.20r.

Temat: Miłość i akceptacja lekarstwem na odmienność – rozważania na podstawie fragmentu powieści Jabłko Apolejki.

Krótkie streszczenie książki pt. „Jabłko Apolejki” Beaty Wróblewskiej.

Główną bohaterką powieści jest Kasia oraz jej rodzina, która została porzucona przez ojca i pozostawiona bez środków do życia. Kasia, jej sześcioletnia siostra Ola, pozostałe rodzeństwo oraz mama zmuszeni są do opuszczenia mieszkania zajętego przez wierzycieli i przeniesienia się do małej miejscowości, gdzie mieszka ich babcia. Dziewczynki stają przed wieloma nowymi wyzwaniami – muszą na swój sposób odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Kasia i Ola uczęszczają do obcych szkół, w których nikogo nie znają, a w dodatku dla głównej bohaterki jest to szczególny rok przygotowywania się do egzaminu maturalnego. To wiąże się z wieloma ważnymi decyzjami na temat kształtu swojego dalszego życia. Najważniejszym problemem, z jakim mierzy się rodzina Kasi jest autystyczna choroba trzynastoletniego Jasia. Z tego powodu dziewczynki musza mocniej walczyć o swoją akceptację w nowym środowisku. Obecność chorego brata krępuje ich rówieśników. W obliczu najważniejszych pytań o to, jakie wartości mają dla nich prawdziwe znaczenie, poszukują przyjaźni, miłości i zrozumienia. Największym wsparciem okazuje się dla Kasi Michał, student pedagogiki, który przychodzi rodzinie z pomocą

A teraz przykład recenzji książki. Warto przeczytać.

Recenzja książki: Jabłko Apolejki

Pamiętacie bajkę „Apolejka i jej osiołek”? O królewiczu zamienionym w osiołka i zaczarowanym jabłku, które mogło przywrócić mu ludzką postać? Ta właśnie bajka to ulubiona historia bohaterów książki Beaty Wróblewskiej, „Jabłko Apolejki”. Tym razem jednak królewicz nie będzie mógł zostać odczarowany, bo nie ma cudownego jabłka, które by mu pomogło…

Ola ma sześć lat, Jasiek dwanaście, a Kasia jest tegoroczną maturzystką: ta trójka rodzeństwa trafia wraz z matką do domu babci. Przyczyna przeprowadzki nie jest zbyt wesoła: ojciec, głowa rodziny, popadł w długi i ucieka przed wierzycielami. Opuszcza swoją rodzinę i ukrywa się, coraz rzadziej dając bliskim znaki życia. W końcu przestaje się odzywać. Jego żonę i dzieci zaczynają nachodzić podejrzani, wygoleni na łyso osobnicy. Dla własnego bezpieczeństwa rodzina (bez ojca) przenosi się do domu babci. Drugi powód także nie należy do specjalnie optymistycznych: Jasiek jest dzieckiem autystycznym, wymaga stałej opieki, której nie może mu zapewnić samotna matka. Babcia ma więc wprowadzić w życie rodziny spokój, ład i harmonię. Nic przecież jednak nie zagłuszy strachu o ojca…

Na wsi dzieci będą się musiały nauczyć się nowego życia. Zmiana szkół, nowi koledzy, wiele przykrości – dobrze, że siostry mogą na siebie liczyć. Z Oli wyśmiewają się inni uczniowie – okrzykują ją „psychopatką” kiedy przypadkowo podsłuchują, jak dziewczynka rozmawia z ukochanym podwórzowym psem, Boskiem. Presja środowiska sprawia, że od Oli odwraca się nawet przyjaciel. Małej bohaterce jest tym trudniej, że z powodu Jaśka wstydzi się zapraszać kogokolwiek do domu: Jasiek często zapomina o podciągnięciu spodni i świeci gołym tyłkiem. Co pomyślą sobie na jego temat okrutne dzieci? Paradoksalnie, ten sam kłopot męczy dorosłą już Kaśkę – jej koledzy są najwyraźniej skrępowani obecnością chorego dziecka. Dopiero Michał, student pedagogiki specjalnej, przychodzi z pomocą. Na osobie Jaśka skupia się prawie całe zło otoczenia. W szkole specjalnej matki chorych dzieci nie zgadzają się, by do ich klasy wprowadzić Jaśka. Wszystko sprzysięga się przeciwko chłopcu. Na szczęście te problemy ulegają złagodzeniu, gdy w grę wchodzi miłość i przyjaźń. Druga część tej powieści inspirowana była pracą autorki w charakterze nauczycielki. To opis szkolnych psot i pomysłów, dzięki którym chcą uczniowie ubarwić nudną, szkolną egzystencję. To kolejne instalacje artystyczne Gondola, kawały robione nauczycielom, ale i zawiązywane tam przyjaźnie i pierwsze zauroczenia.

07.12.20r.

Temat: Piszemy powieść detektywistyczną na wzór Agaty Christie.

Do wyboru podaję dwa tematy do napisania pracy i oceny na lekcji:

1. Na dworcu kolejowym zniknął bagaż znanego wszystkim polityka Andrzeja K. Zrobił się zbędny hałas oraz gwar ludzi – gapiów….
2. W poczekalni jedna z kobiet siedzących najbliżej kasy biletowej ujrzała strużkę krwi, jaka pociekła spod walizki samotnie stojącej obok toalety…

1. Po upływie około 20 min. czytamy głośno swoje wypracowania. Ja wskazuję ewentualne niedoskonałości. Teraz cisza na redagowanie pracy. Osoby chętne, a pragnące pochwalić się wypracowaniem przesyłają pracę na mobidziennik. Dziękuję. Miłego dnia!

04.12.20r.

Temat: Jesteśmy znajomymi państwa Armstrongów.

Rodzina mieszkała na co dzień w Ameryce. Pan płk Armstrong, odznaczony Krzyżem Viktorii, był półkrwi Amerykaninem ze strony matki, córki W. K. Van der Halta – milionera z Wall Street. Ożenił się z Sonią, córką Lindy Arden, najsłynniejszych spośród ówczesnych amerykańskich aktorek dramatycznych. Jako rodzina wyróżniali się jako majętni ludzie, którzy zatrudniali służbę – pielęgniarkę, guwernantkę, kamerdynera, opiekunkę, szofera i kucharkę do codziennych pomocy. Tworzyli niezwykle udane i szczęśliwe małżeństwo, które przepadało za jedynym ich dzieckiem – Daisy. Nie znajdziemy osoby, która źle wyraziłaby się na temat tego, jakże radosnego i wdzięcznego trzpiota. Pani Sonia ze względu na wykonywaną profesję – aktorstwo, zaliczana była do lubianych i popularnych osób. Pragnąc uniknąć zbędnego rozgłosu, rodzina chroniła i strzegła własnej prywatności. Była ona szczególnie cenna w obecnej chwili, ze względu na zaawansowaną już ciążę.

I pozycja rodziny, i majętność z pewnością przyczyniły się do zainteresowania nimi szajki niebezpiecznych przestępców, jacy dopuścili się najgorszego czynu – uprowadzenia dziecka, małej Daisy państwa Armstrongów. Zaszantażowani zapłacili dwa tysiące żądanego okupu, a mimo to odkryto, iż niewinna istotka nie żyła już od dwóch tygodni. To stało się przyczyną kolejnej tragedii – pani Armstrong przedwcześnie urodziła martwe dziecko, po czym sama zmarła… W rozpaczy pozostał sam pan Armstrong, który w akcie desperacji popełnij samobójstwo. Oskarżona o zamieszanie w morderstwie niania również nie wytrzymała niesłusznych pomówień i wyskoczyła z okna.

Tragedia rodziny odbiła się szerokim echem w całym społeczeństwie w Ameryce. Sprawcy bądź sprawców nie udało się doprowadzić do więzienia. Nie pozostawało nic innego, jak wziąć sprawę w „swoje” ręce.

03.12.20r.

Temat: Jesteśmy na miejscu popełnienia zbrodni z detektywem Herkulesem Poirot.

Co się zdarzyło w Orient Expressie?

Zasztyletowano pana Ratchetta – niebudzącego sympatii bogacza. Wcześniej przez pewien czas otrzymywał on listy z pogróżkami i – powodowany lękiem –prosił o ochronę Herkulesa Poirot. Niestety, bezskutecznie.

• Nazwisko to możesz też odmieniać: Poirota, Poirotem, o Poirocie.

Kto mógł zabić pana Ratchetta?

1. Nieznany mężczyzna w stroju konduktora, który wysiadł z pociągu.
2. Edward Masterman, kamerdyner ofiary, Anglik, pasażer II klasy.
3. Pierre Michel – konduktor w składzie pociągu, którym podróżował Ratchett, Francuz.
4. Hektor MacQueen, Amerykanin, sekretarz ofiary.
5. Pani Hubbard – pasażerka I klasy, Amerykanka, gaduła, która opowiadała mnóstwo o córce, wnukach i chętnie dzieliła się ze wszystkimi różnymi informacjami.
6. Księżna Dragomiroff – naturalizowana obywatelka francuska, pasażerka I klasy, starsza, szykowna dama.
7. Hrabia Andrenyi – pasażer I klasy, posługujący się paszportem dyplomatycznym.
8. Hrabina Andrenyi – żona hrabiego, piękna i młoda, o nieco egzotycznej urodzie, mająca paszport dyplomatyczny.
9. Pułkownik Arbuthnot – obywatel brytyjski, pasażer I klasy.
10. Mary Debenham – Angielka, guwernantka, podróżująca II klasą.
11. Cyrus Hardman – Amerykanin, pasażer I klasy.
12. Antonio Foscarelli – obywatel amerykański włoskiego pochodzenia, podróżujący w interesach, entuzjastycznie nastawiony do swojej pracy i Ameryki, pasażer II klasy.
13. Greta Ohlsson – Szwedka podróżująca II klasą.
14. Hildegarde Schmidt – Niemka, służąca pani Dragomiroff.

Kto prowadził śledztwo w sprawie zabójstwa?

Herkules Poirot – belgijski detektyw ekscentryk o międzynarodowej sławie, mistrz w swoim fachu, posługujący się przede wszystkim metodą dedukcji.

Kto mu asystował w śledztwie?

• Pan Bouc – Belg, dyrektor Compagnie Internatio- nale des Wagons Lits.
• Doktor Constantine – lekarz, który stwierdził zgon ofiary.

Jakie były okoliczności zbrodni?

Dziwne. Różne rodzaje ciosów sugerowały, że być może zabójstwa dokonały dwie osoby: praworęczna i leworęczna, mężczyzna i kobieta.

Co warto wiedzieć o Herkulesie Poirot?

To fikcyjna postać, która pojawia się w ponad 30 książkach Agaty Christie. Poirot pracował w belgijskiej policji, po czym przeniósł się do Anglii, gdzie rozpoczął karierę prywatnego detektywa. Był zamożnym kawalerem, eleganckim, ekscentrycznym (przejawiało się to m.in. tym, że bardzo dbał o swoje wąsy). Podobno pod koniec życia denerwował samą autorkę, choć wzbudzał sympatię odbiorców. Bohater był do tego stopnia uwielbiany przez czytelników, że gdy Christie uśmierciła go w jednej z powieści, „New York Times” opublikował jego nekrolog.

---

Motywy literackie:

ZEMSTA – jest motywem działania wielu osób w pociągu. Wszystkie one mają powody, by mścić się na ofierze zbrodni opisanej w „Morderstwie w Orient Expressie”.

PRACA – dla detektywa Poirot praca jest przede wszystkim źródłem ciekawych zagadek, satysfakcji z ich rozwiązywania i radości. Przynosi mu też niemałe dochody i zapewnia komfortowe życie, ale przede wszystkim jest jednocześnie hobby.

DZIECKO – to uosobienie niewinności. Jest nim dziewczynka, którą zamordowano przed laty i której zabójstwo ma związek ze zbrodnią dokonaną w pociągu.

PODRÓŻ – przemieszcza- nie się luksusowym pociągiem przestaje być miłe, ponieważ ginie jeden z pasażerów. W tej zamkniętej przestrzeni wszyscy pasażerowie są podejrzani.

ZBRODNIA  – centralny motyw powieści. Od początku do końca angażuje uwagę czytelnika. Rozwiązanie zagadki jest za- skoczeniem.

PRZESZŁOŚĆ – rzutuje na życie i śmierć ofiary, a także wszystkich pasażerów pociągu.

---

Najważniejsze cechy powieści kryminalnej

• wartka akcja;
• tematyka zbrodni;
• akcja ma prowadzić do rozwiązania zagadki morderstwa, ustalenia, kto jest sprawcą zbrodni lub na działaniach przestępców;
• celem jest dostarczanie rozrywki.

W domu – Wyobraź sobie, że jako Masterman, kamerdyner ofiary, dowiadujesz się o zbrodni. Nie było cię w przedziale, gdyż po podaniu lekarstw, Ratchett dał ci wolną godzinę do dyspozycji. Napisz opowiadanie z dialogiem i opisem sytuacji. Na miejscu morderstwa zjawia się detektyw… Pisza wszyscy uczniowie i tak odsyłają. Miłego redagowania dłuższej wypowiedzi pisemnej!

02.12.20r.

Temat: Śledzimy poczynania detektywa Herkulesa Poirota.

Cechy charakteru detektywa Herkulesa Poirota:

• wyraźne myślenie dedukcyjne – podczas niefortunnego morderstwa na dokonanego na biznesmenie – Ratchett i odkryciu na jego ciele dwunastu różnej głębokości zadanych nożem ran, analizował fakty, sumował je, rozpisywał godziny zdarzeń;
• spokój i opanowanie – rozważenie nad dokonanym morderstwem ofiary Ratchetta w jednym z przedziałów Orient Express, gdy został poinformowany przez jednego z konduktorów Pierre Michela ;
• nieco zarozumiały, mówiąc do swojego pierwszego klienta : „Porażka nie wchodzi w rachubę, Herkules Poirot nigdy nie przegrywa.”

01.12.20r.

Temat; Poznajemy bohaterów powieści kryminalnej Agaty Christie.

Morderstwo w Orient Expressie

Morderstwo w Orient Expressie ( ang. Murder on the Orient Express lub Murder on the Calais Coach) jako gatunek literacki należy do kryminału, powieści detektywistycznej. Pierwszy raz wydano ją w formie książki w 1934 roku. Wcześniej była drukowana w odcinkach (od 1 lipca do 30 września 1933 roku) w czasopiśmie „Saturday Evening Post”. Pozycja literacka należy do najbardziej znanych powieści Agathy Christie.

Główny bohater, Hercules Poirot, wraca z Azji, gdzie właśnie rozwiązał pewną zawiłą sprawę kryminalną. Podróż powrotną do Europy planuje odbyć słynnym pociągiem Orient Express.  

Podczas przejazdu do Poirota zwraca się pewien mało sympatyczny amerykański milioner, Samuel Ratchett. Twierdzi on, że od pewnego czasu dostaje dziwne listy z pogróżkami i prosi Belga o wykrycie ich autora. Mimo propozycji wysokiego honorarium, Hercules Poirot odmawia, zrażony gburowatością klienta.

Następnego ranka Ratchett zostaje znaleziony zasztyletowany w swoim przedziale. Jego ciało zostało niemalże zmasakrowane, ponieważ wygląda na to, że morderca, kimkolwiek był, działał w furii. Krąg podejrzanych udaje się zamknąć do dwunastu osób – pasażerów przedziału. Drzwi do innych części pociągu pozostawały bowiem zamknięte, a zbrodniarz nie mógł też uciec na żadnej ze stacji, ponieważ pociąg wpadł w nocy w olbrzymie śnieżne zaspy i utknął w okolicy Bałkanów.

Hercules Poirot rozpoczyna śledztwo. Do pomocy obiera sobie znajomego, pana Bouca oraz obecnego wśród pasażerów sąsiedniego wagonu greckiego lekarza, doktora Constantine’a. Przesłuchania podejrzanych odbywają się tylko w pociągu, ponieważ wszyscy pasażerowie są w nim uwięzieni przez żywioł. Okazuje się, że jest to wyjątkowo ciekawe i różnorodne towarzystwo:

• Hector MacQueen, wysoki, młody Amerykanin, sekretarz i tłumacz ofiary;
• Masterman, niski Brytyjczyk, kamerdyner ofiary;
• Mary Debenham, wysoka, atrakcyjna, ciemnowłosa, młoda Brytyjka, pracująca jako guwernantka z Bagdadzie; 
• Pułkownik Robert Arbuthnot, smukły oficer armii brytyjskiej, powracający z Indii;
• Księżna Natalia Dragomiroff, starsza i wyjątkowo nieurodziwa rosyjska dama o wyróżniającym sposobie bycia i ogładzie towarzyskiej;
• Hildegarde Schmidt, kobieta w średnim wieku, z pochodzenia Niemka, zaufana służąca księżnej Dragomiroff;
• Hrabia Andrenyi, wysoki, jasnowłosy dyplomata z Węgier , z angielskimi manierami i ubiorem, podróżujący do Francji;
• Hrabina Andrenyi, jego młoda żona, otoczona niezwykła troską przez małzonka;
• Greta Ohlsson, szwedzka misjonarka w średnim wieku, blondynka, powracająca do domu z wakacji;
• Caroline Hubbard, pulchna, starsza, bardzo pobudliwa Amerykanka powracająca z wizyty u córki, nauczycielka w Bagdadzie;
• Antonio Foscarelli, dostojny, ale niezwykle żywiołowy, spontaniczny włoski biznesmen;
• Cyrus Hardman, potężny i towarzyski sprzedawca taśm do maszyn do pisania, pochodzący z Teksasu.

Po wnikliwym śledztwie okazuje się, że trudno wyłonić choć jednego realnego podejrzanego, ponieważ wszyscy mają murowane alibi. We wszystkich dwunastu przypadkach znajduje się ktoś, kto zeznawał, że w chwili zbrodni widział daną osobę w zupełnie innym miejscu. Poirot odkrywa jednak pewien bardzo znaczący fakt: Ratchett naprawdę nazywał się Casetti i był znany jako okrutny przestępca. Kilka lat wcześniej kierował szajką porywaczy w słynnej sprawie Armstrongów, kiedy to porwano i bestialsko zamordowano małą dziewczynkę, Daisy Armstrong. Matka Daisy, w zaawansowanej ciąży, doznała szoku, co wywołało przedwczesny poród; zarówno matka, jak i dziecko zmarły, a zdruzgotany tragedią ojciec zastrzelił się. Tragedia ta wstrząsnęła światem, ponieważ Armstrongowie byli znaną i cenioną rodziną. Czy to możliwe, żeby tu w Orient Expressie znalazł się ktoś, kto rozpoznał Casettiego i chciał pomścić tragedię Armstrongów?

Tyle wiemy po wstępnym przesłuchaniu. Jutro ciąg dalszy.

CIEKAWOSTKI

• Książka, głównie ze względu na swoje niezwykłe zakończenie, uważana jest za największe obok Dziesięciu małych Murzynków osiągnięcie literackie autorki.
• Agatha Christie, opisując sprawę Armstrongów, zainspirowała się ówczesną głośną sprawą porwania dzieckaCharlesa Lindbergha. 
• Odwołanie do powieści „Morderstwo w Orient Expressie” znajdujemy także w innych powieściach autorstwa Christie:
  • W ” Rendez – vous ze śmiercią” Nadine Boyton, prosząc Poirota o darowanie winy mordercy, mówi „W sprawie Orient Expressu zrobił pan wyjątek”. Zdziwiony Poirot pyta wtedy dziewczynę, jak dotarła do niej ta informacja.
  • W „Karty na stół” Hercules Poirot opowiada o zachowanym na pamiątkę narzędziu zbrodni, którym dwunastu ludzi zasztyletowało człowieka.
  • Agatha Christie napisała tę książkę przebywając w hotelu w Stambule, który od 2005 roku jest muzeum zbiorów sztuki orientalnej (Muzeum Pera. Stambuł).

30.11.20r.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury „Morderstwo w Orient Expressie” Agaty Christie.

Uczniowie na lekcji odpowiadają indywidualnie na zadawane pytania z treści lektury przez nauczyciela.

27.11.20r.

Temat: Uczymy się redagować rozprawkę. 

Jeszcze kilka słów do eposu Homera – „Odysei”.

Do rywalizacji o tytuł najpiękniejszej stanęły trzy boginie – Hera, małżonka i siostra Zeusa, którą rozpoznajemy po pawiu i owocu – granat; Afrodyta – atrybuty: róża i aniołek oraz Atena – znaki rozpoznawcze: zbroja i tarcza z egidą. Parys jest rozjemcą sporu o tytuł Najpiękniejszej. Przyznaje go Afrodycie, która w zamian obiecała mu najpiękniejszą kobietę – Helenę, sama zaś przyjmuje złote jabłko.

Helena jest tymczasem mężatką i tworzy związek z królem Sparty – Menelaosem. Uprowadziwszy więc cudzą żonę na statku do Troi, Parys wywołał i skandal, i wojnę.

Wyróżniki eposu:

a. wierszowana forma;

b. bogactwo środków stylistycznych:

• stałe epitety – gromowładny Zeus, różanopalca Eos;
• rozbudowane porównanie zwane homeryckim – długie na kilka wersów porównanie;
• paralelizmy składniowe – równoczesne występowanie świata ludzi i świata bogów; c. obiektywny, wszechwiedzący, uczestniczący w zdarzeniach narrator. Czytamy lekturę „Morderstwo w Orient Expressie” Agaty Christie. Miłego obcowania z książką.

26.11.20r.

Temat: Powrót Odyseusza do domu tematem różnych tekstów kultury.

Przypomnimy sobie mi o tułaczce Odyseusza.

Po zwycięskiej bitwie pod Troją, Odyseusz po dziesięciu latach stęskniony pragnął powrócić do ukochanej żony Penelopy i syna, Telemacha. Niestety powrót wydłużył mu się o kolejne dziesięć lat. Najpierw na wyspie u Lotofagów ratował kompanów, którzy skosztowali kwiatów zapomnienia – lotosów. U olbrzyma Polifema oślepił go i doczekał się zemsty jego ojca, Posejdona. Odpoczął u króla wiatrów – Eola i otrzymał od niego worek z różnymi wiatrami, ale ciekawscy przyjaciele podróży wypuścili złe i znów musieli zaczynać od początku, z najdalszego zakątka i celu podróży. U Lastrygonów, potężnego ludu, doznali zniszczenia jedenastu statków głazami

i ledwo uszli z życiem na jedynym okręcie Odyseusza. U czarodziejki Kirke odpoczęli, ale część z nich przeobraziła się z pomocą właścicielki wyspy w świnie. Dopiero Odys po zabezpieczeniu siebie ziołami od Hermesa zagroził mieczem Kirke i ta odmieniła przyjaciół przywódcy. Za jej radą udali się do mrocznej krainy Kimeryjczyków, by oddawszy ofiarę dla Hadesa, usłyszeli przepowiedni wróżbity – Tyrezjasza. Dalej natrafili na wyspę syren,

które przemiłym głosem zwabiły marynarzy prócz Odysa, jaki zatkał sobie uszy woskiem, dzięki czemu tylko on nie uległ pokusie i ponownie uratowała towarzyszy podróży. Przepłynęli dalej między potworami – Skylla a Charybdą, które trzy razy połykały załogę i ją wypluwały. Trafiwszy do boga słońca, bez pozwolenia zjedli mu najlepsze sztuki wołów, za co Helios ukarał ich burzą z nawałnicą, z której ocalał tylko Odyseusz. Uratowany przez czarnowłosą nimfę – Kalipso żył beztrosko u jej boku, karmiony nektarem i ambrozją przez osiem lat. Dopiero na rozkaz Zeusa przysłany przez jego wysłannika, Hermesa sprawił, że sposobił się do dalszej podróży. Na morzu ponownie odczuł zemstę Posejdona i jako nędzarz dotarł do brzegu, gdzie z pomocą przyszła mu królewna Nauzykae. Pozostawiwszy mu ubranie, wskazała następnie drogę do ludu, jaki spokojnie wiedzie żywot. Stamtąd dopiero za radą Ateny udał się w przebraniu do ojczyzny – Itaki. Pierwszy rozpoznał wędrowca pies, Argos, a następnie żona, Penelopa i syn Telemach.

W domu – Przeczytajcie tekst ze ss. 150 – 153 i wykonajcie polecenie 2 i 5 ze str. 153. O prace poproszę Olę, Natalkę i Ulę. Miłego dnia!

25.11.20r.

Temat: Wspomnienia źródłem wiedzy o sobie i bliskich.

Narrator wyjaśnia przyczynę upodobania sobie święta Wszystkich Zmarłych.

Podaje jako argumenty: – wspólne odwiedzanie grobów; – opowiadanie o upodobaniach, przyzwyczajeniach bliskich, którzy odeszli; – rozpamiętywanie historii przodków; – zapoznanie krewnych na podstawie opowiadań o nich, anegdot, poznania ich antenatów.

Wspomnienia o babci: pochowana na cmentarzu Osobowickim; mama mamy; dawniej miała włosy kruczoczarne, a potem osiwiała na piękną blondynkę; tylko wnuczka Zuzka „odziedziczyła” tę barwę włosów po babci; mieszkała z dziadkiem w domku z czerwonej cegły; piekła pyszne ciasta drożdżowe, których zapach zapadł jej głęboko w pamięci.

W domu – Napisz krótko o nieżyjącej, kochanej osobie z rodziny – babci. Ciepło i serdecznie przedstaw wizerunek pamiętanej postaci. O pracę poproszę Maję, Dawida P. i Adama. Owocnej pracy!

24.11.20r.

Temat: Mała szkatuła dzieciństwa.

Pomyślmy, z czym kojarzyć się może temat lekcji. Może zawierać wspomnienia z lat dziecięcych; może powracać do opieki roztaczanej przez mamę i tatę; może kryć w sobie tajemnicę; może kojarzyć się z ciepłem, czułością, bezpieczeństwem czy beztroską.

Zapamiętaj!

Powrót do czasów minionych w opowiadaniu, którego akcja przedstawia aktualne wydarzenia to retrospekcja.

Przyjrzymy się teraz dwom wierszom ze str. 138 i 139.. Pierwszy z nich to „Kasztan” Tadeusza Różewicza, drugi „Dom rodzinny” Józefa Barana.

Kasztan Dom rodzinny
Najsmutniej jest wyjechać dawna stolica świata
z domu jesiennym rankiem
gdy nic nie wróży rychłego powrotu przez jego Wielką Izbę przebiegały Kasztan przed domem zasadzony wszystkie równoleżniki i południki przez ojca rośnie w naszych oczach matka jest mała dookoła niego krążyło słońce i można ją nosić na rękach(…) odbijające się zimą niby w lusterku w kuchennym piecu(…)

Tadeusz Różewicz kojarzony tu z podmiotem lirycznym, który przeżył rozstanie z rodzicami ze względu na czas II wojny światowej i należy do przedstawicieli tzw. pokolenia Kolumbów, jacy szybko musieli dojrzeć do bycia dorosłymi w wieku 19 czy 20 lat.

Wypowiadający w sposób obrazowy wypowiada się na temat uczuć czy obrazu związanego z dzieciństwem, stąd wiersz zaliczymy do liryki pośredniej, liryki opisu. Stan smutku ujawniony z powodu opuszczenia gniazda rodzinnego jesiennym rankiem możemy interpretować przymusem wyjazdu w celu przygotowania, zorganizowania się do działań wojennych – pierwszego września Niemcy dopuścili się aktu agresji na Polskę, stąd dalsze stwierdzenie o możliwości szybkiego powrotu – nic nie wróży rychłego powrotu. Podmiot liryczny jest kojarzony z mężczyzną ze względu na przedstawione w wierszu faktu o tym, że mamę może nosić na rękach, ma schowane w szufladzie dawne zabawki w postaci ołowianych żołnierzyków. dobrze pamięta z dzieciństwa chwile, gdy mama robiła konfitury i stawiała je na półce, które teraz jawią mu się niczym boginie ze słodkimi ustami (jakie) zachowały smak/wiecznej młodości. Zawsze bowiem świeże, smaczne, zawsze kuszące. Ostatnia zwrotka to jakby konkluzja stroficznego wiersza – dzieciństwo zostało porównanie do obracającej się monety, w której trudno nam zauważyć, gdzie jest awers, a gdzie rewers.

Poeta posłużył się do lepszego przedstawienia obrazu dzieciństwa epitetami (Bóg wszechmocny, zatarte oblicze, słodkimi ustami), przenośniami (matka jest mała/ i można ją nosić na rękach; Bóg wisi na ścinanie bezradny) oraz hiperbolą (wieczna młodość). Dla uwidocznienia znaczenia niektórych wyrazów czy zwrotów użył przerzutni – na złotej monecie która dźwięczy / czysto.

W domu – Dokonaj analizy i interpretacji drugiego wiersza ze str.139. O pracę poproszę Weronikę, Malwinę i Sebastiana. Miłego główkowania!

23.11.20r.

Temat: Dom źródłem postaw – analiza fragmentu Kamieni na szaniec Aleksandra Kamińskiego.

Aleksander Kamiński przez całe swoje życie głosił i propagował idee skautowskie. Był pedagogiem, harcmistrzem, żołnierzem Armii Krajowej, twórcą formacji Szarych Szeregów oraz autorem wydanej konspiracyjnie podczas okupacji książki „Kamienie na szaniec”.

Aleksander Kamiński urodził się 28 stycznia 1903 r. w Warszawie. Dwa lata później wyjechał z rodzicami do Kijowa. W 1915 r. zrezygnował z nauki i podjął się pracy gońca, by pomóc matce po śmierci ojca. Na Ukrainie spędził dzieciństwo i wczesną młodość. W 1918 r. wstąpił do 1. Męskiej Drużyny Skautowej im. Tadeusza Kościuszki w Humaniu. Nadrobił materiał szkolny klas V i VI i z sukcesem zdał wszystkie egzaminy. Powrócił do Polski, do Warszawy w 1921 r. Tu zdał maturę i rozpoczął studia na wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Po ich ukończeniu pracował jako nauczyciel historii. Pełnił również funkcję komendanta Hufca Pruszkowskiego i Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy oraz publikował swoje felietony w czasopismach, takich jak: „Iskry”, „Płomyk” i „Małe pisemko”.

1. Atmosfera w domu rodzinnym bohaterów powieści paradokumentalnej „Kamieni na szaniec”: – dom stanowi ostoję dla wszystkich bez wyjątku członków rodziny; – rodzina jest dla siebie wparciem; – niezwykle ważną rolę odgrywa harmonia między poszczególnymi członkami rodziny; – występuje dbałość o poziom kulturalny, umożliwiający lepsze przeżycie dorobku minionych pokoleń i aktualnych wydarzeń.
2. Przyglądamy się bacznie domostwom Alka – Macieja Aleksego Dawidowskiego i Rudego – Jana Bytnara: a. dom Alka – ojciec żywo interesował się życiem społecznym, pełnił funkcję kierownika fabryki ( broni); matka odznaczała się życiową mądrością i życzliwością; b. dom Rudego – głowa rodziny to odważny chłop polski, który tęsknił za życiem inteligenckim w mieście, co w pełni zrealizował, ucząc się w szkołach miejskich i w mieście podejmując pracę; brał udział w życiu społecznym; matka również życzliwa i mądra, wspólnie tworzyli dom inteligencki pierwszego takiego pokolenia w rodzinie.

1. ZAPAMIĘTAJ! Literatura faktu – formy literackie, które przedstawiają autentyczne postacie i wydarzenia, jak np. reportaż, dziennik, pamiętnik, biografia, wywiad, według niektórych klasyfikacji również felieton i publicystyczny esej.

20.11.20r.

Temat: Rozpoznajemy rodzaje formantów.

1. Rodzaje formantów: a. przedrostek, prefiks – przed + potopowy = przedpotopowy b. wrostek, interfiks – cich + o + biegi = cichobiegi c. przyrostek, sufiks – zadowol + ony, druk+ arka, kwiat+ ek
2. Kolejność tworzenia rodziny wyrazów: dom ——– domek ——– domeczek ———– domulek

2. Parafraza słowotwórcza wyrazu pochodnego: wyraz pochodny parafraza słowotw. wyraz podst. obocz. formant krakowiak mieszkaniec Krakowa Kraków ó : o; w : wi – ak suf. domuś zdrobnienie domu domek – – uś suf. piąstka zdrobnienie pięści pięść ę : ą; ś : s; ć : t – ka s. przyboczny nazwa miejsca przy boku przy boku k :cz -ny; przy-naramienny nazwa miejsca na ramieniu na ramieniu ni : n na – ; – ny bogobojny złożenie bog+o+bojny Bóg + bojaźń ó:o – o – wrostek Miłego utrwalania słowotwórstwa.

19.11.20r.

Temat: Felieton jako pretekst do rozmowy o zabawkach i lekturach z dzieciństwa.

Na początek definicja felietonu, czyli typowej wypowiedzi publicystycznej, dziennikarskiej.

Felieton (fr. feuilleton „zeszycik, odcinek powieści”) – gatunek publicystyczny, krótki utwór dziennikarski (prasowy, radiowy, telewizyjny), utrzymany w osobistym tonie,

lekki w formie,

wyrażający punkt widzenia autora.

Przeanalizujemy teraz fragment felietonu pt. „Jakże cudownie było bawić się pluszowym misiem” autorstwa włoskiego semiologa, filozofa, bibliofila i mediewisty, powieściopisarza, autor felietonów i esejów – Umberto Eco.

Przeczytajcie fragment z podręcznika na ss. 126-127. Udowodnię, iż to felieton.

1. Utrzymany w osobistym tonie. Dotyczy przeżyć osobistych dorosłego mężczyzny, narratora, który przedstawia retrospektywnie okres dzieciństwa i wspólnych zabaw z żółtym, pluszowym misiem, zwanym Angelo, jaki z upływem czasu zmieniał wygląd na weterana i zajął miejsce króla domowych zabawek.
2. Lekki w formie. Czytamy z zainteresowaniem przedstawioną historię, zdecydowanie uporządkowaną chronologicznie – miś trafił do narratora prawdopodobnie jako jedna z pierwszych jego zabawek, gdy był jeszcze małym chłopcem, stąd luka w pamięci, a następnie analizuje zabawy z nim aż do momentu uroczystego pogrzebu, którego pochłonęły płomienie Baala (w tradycji okultystycznej, demon, król piekła, znany również pod imieniem Baal. Włada 66 legionami duchów piekielnych)
3. Wyrażający punkt widzenia autora. Subiektywizm odczuwamy po bezpośrednio ujawnianych odczuciach przedstawiającego, np. Przykro było teraz patrzeć na niedźwiadka Angelo chorego… Jestem pewny, że nastąpiło to…Myślę, że to smutne dla dziecka, które nie może poświęcić całego życia jednemu magicznemu przedmiotowi, inkrustowanemu wspomnieniami i wzruszeniami. Czy już umiecie rozpoznać felieton??? Miłego dnia!!!

18.11.20r.

Temat: Co to jest rodzina wyrazów?

Przyjrzymy się dziś rodzinie wyrazów.

Pamiętajmy o możliwości tworzenia rodziny wyrazów przez: prefiksy (przedrostki), interfiksy (wrostki), sufiksy (przyrostki).

ĆWICZENIE

17.11.20r.

Temat: Analiza słowotwórcza wyrazów.

Zapraszam najpierw do zapoznania działu związanego z tworzenie nowych wyrazów od już istniejących, czyli słowotwórstwem. Kilka słów w prezentacji.

Słowotwórstwo to dział gramatyki, który zajmuje się budową wyrazów i mechanizmem, procesem ich powstawania.

Plansza przedstawia podstawowe pojęcia związane ze słowotwórstwem: wyraz podstawowy i pochodny, parafraza słowotwórcza, formant, podstawa słowotwórcza.

Jak dokonać analizy wyrazu pochodnego?

1. Ułóż parafrazę słowotwórczą.
2. Wyodrębnij część wspólną wyrazu podstawowego i pochodnego – to podstawa słowotwórcza.
3. Oddziel podstawę słowotwórczą od formantu.
4. Wskaż ewentualne oboczności.

Przykład:

Wyraz pochodny do analizy: stolik

1. Parafraza słowotwórcza: mały stół
2. Podstawa słowotwórcza: stol
3. Formant -ik
4. Oboczności: o:ó l:ł

Co to jest rodzina wyrazów?

To grupa wyrazów mających ten sam rdzeń i połączonych wspólnym ogólnym znaczeniem np.

1. kwiat, kwietnik, kwiecisty, kwiatostan, kwitnąć
2. księga, książka, księgarnia, książkowy, księgarz

Wyrazy wchodzące w skład rodziny wyrazów to wyrazy pokrewne.

Jakie są formanty i ich funkcje?

1. Przedrostek (prefiks) znajduje się przed podstawą słowotwórczą prze-czytać
2. Przyrostek (sufiks) znajduje się za podstawą słowotwórczą głów-ka,    pis-arz
3. Wrostek (interfiks) znajduje się pomiędzy dwiema podstawami słowotwórczymi księg-o-zbiór
4. Formant zerowy brak formantu lub wręcz jego urwanie zlew-ø (zlewać), czołg-ø (czołgać)

Formanty nadają wyrazom określone znaczenie. Mają wiele funkcji, tworzą między innymi:

-zdrobnienia pies-ek, kon-ik, żab-ka, ocz-ko,

-zgrubienia i wyrazy nacechowane negatywnie: ciel-sko, gmasz-ysko, romans-idło,

-rzeczowniki nazywające kobiety:lekar-ka, Francuz-ka,

-nazwy zawodów: lek– arz, bibliotek- arz.

Co to są wyrazy złożone?

To wyrazy mające więcej niż jedną podstawę słowotwórczą.

1. Zrosty np. Wielkanoc, dobranocka
2. Złożenia np. gwiazdozbiór (gwiazd-o-zbiór), łamigłówka (łam-i-główka), męczydusza (męcz-y-dusza), samolot (sam-o-lot) – podstawy słowotwórcze połączone wrostkami -o-,  -i-, -y-
3. Zestawienia – połączenie wyrazów pisanych oddzielnie, ale stanowiących jedną  nazwę np. Morze Bałtyckie, Biała Podlaska, woda sodowa, panna młoda.

Co to są skrótowce?

To wyrazy utworzone od pierwszych liter, głosek lub sylab pełnej nazwy instytucji, zakładu itp.

1. literowce – utworzone od pierwszych liter wyrazów (wymawiamy je jak litery alfabetu) np. PZU (wymowa:pe-zet-u) (Powszechny Zakład Ubezpieczeń)
2. głoskowce – utworzone od pierwszych głosek wyrazów np. ZUS (wymowa: zus) (Zakład Ubezpieczeń Społecznych)
3. sylabowce – utworzone od pierwszych sylab wyrazów np. Polfa (Polska Farmacja)
4. skrótowce mieszane – są kombinacjami literowców, głoskowców i sylabowców, np. CBOS (wymowa: ce-bos) (Centrum Badania Opinii Społecznej).

W domu – Koniecznie przeczytajcie powyższe wiadomości trzy razy ze zrozumieniem. Dodatkowo otwórzcie podręcznik na ss. 123- 124 i dopełnijcie jeszcze stąd wiedzę. Jurto na lekcji same ćwiczenia. Nie ruszymy bez teorii, zatem miłego uczenia się!

16.11.20r.

Temat: Jak napisać spójny i logiczny tekst?

Wyznaczniki spójności tekstu – ss. 120-121.

Tekst spójny to tekst, który opiera się na trzech jednościach:

• jest sformułowany przez jednego nadawcę (fizycznie może pisać dany tekst kilka osób, ale nadawca wpisany w tekst musi być jeden),
• adresatem jego jest jeden odbiorca (niekoniecznie pojedyncza osoba, ale np.: grupa osób typu pokolenie, naród),
• musi skupiać się wokół jednego przedmiotu lub musi dowodzić jednej tezy.

Uchwycenie spójności nie jest zawsze proste – istnieją sytuacje, gdy tekst jest celowo niespójny gramatycznie, a mimo tego, nadal uznajemy go za tekst spójny (np.: tekst poezji awangardowej). Dostrzeżenie tej spójności jest jednak warunkiem rozumienia tekstu.

Graficzne znaki spójności tekstu:
*tytuł i śródtytuł – to nagłówki informujące o treściach zawartych w tekście;
*akapit – wyodrębniony graficznie ( wcięciem lub odstępami ) fragment tekstu będący logiczną całością.
Znaki interpunkcyjne – wskazują w tekście granice wypowiedzeń lub ich części. Do znaków interpunkcyjnych przyczyniających się do powstania logicznej i wspólnej wypowiedzi należą m.in. myślnik, dwukropek, nawias, średnik.
Przeczytaj uważnie i zapamiętaj!!!
Najważniejsze zasady dotyczące stosowania znaków interpunkcyjnych.
*myślnik ( pauza ):

• gdy chcemy zapisać dialog,
• zamiast opuszczonej części zdania, np. Benjamin w Polsce nazywał się Wrona, a w Ameryce – Warner ( opuściliśmy wyraz nazywał się – zdanie mogło wyglądać – Benjamin w Polsce nazywał się Wrona, a w Ameryce nazywał się Warner),
• przed wyrażeniem uogólniającym to, co poprzednio zostało wyszczególnione, np. Nie mieli pieniędzy na jedzenie, ubrania, leki – na wszystko, co niezbędne w życiu.
• w bardziej rozwiniętych członach zdania w celu nawiązania do tego, co zostało
  wcześniej powiedziane, np. Zarabiał coraz więcej pieniędzy na naprawie butów, wysłał pieniądze na bilety do żony – zatem był pełen nadziei na lepszą przyszłość;
  *dwukropek:
• gdy wyliczamy jakieś szczegóły, poprzedzając je ogólnym wyjaśnieniem, np. Mieszkali w wielu miejscach w Polsce: w Krakowie, Warszawie, Poznaniu (gdy przed wyliczeniem nie ma ogólnego wyjaśnienia, nie wprowadzamy dwukropka, np. Mieszkali w Krakowie, Warszawie… )
• przed dosłownym przytoczeniem czyichś słów, np. Powiedział: „Nazywam się Benjamin Wrona”;
• gdy wprowadzamy człon będący uzasadnieniem, wyjaśnieniem lub wynikiem tego, co jest w poprzedniej części wypowiedzenia, np. Odnieśli sukces: ich filmy wyświetlano w całej Ameryce;
  *nawias:
• służy do zapisu tych fragmentów tekstu, które uzupełniają tekst główny, wprowadzają dodatkowe wyjaśnienia itp. Najczęściej informacje w nawiasie rozpoczyna się małą literą, np. W 1893 roku Warnerowie po zakupieniu projektora ( dzięki pieniądzom uzyskanym z zastawu słynnego złotego zegarka ) wyruszyli w trasę z filmem „Napad
  na ekspres”;
  *średnik:
• pełni podobną funkcję jak kropka i przecinek ( jest słabszy niż kropka, ale
  mocniejszy niż przecinek ). Stoi zwykle między członami rozbudowanego
  wypowiedzenia złożonego współrzędnie, np. Warner Bros produkował filmy wybitne
  pod względem artystycznym, takie jak „Narodziny gwiazdy”, „Buntownik bez powodu”;
  były one doceniane także ze względu na tematykę społeczną.
• jest znakiem rzadko używanym, stosuje się go najczęściej w tekstach
  specjalistycznych.

• Tekst czytanki pt. „Trzech panów w łódce” ze str. 119 dotyczy klimatu i czasów starych domów położonych wokół pałacu. Wyróżniały je wykusze, kominki, witraże w oknach, szpiczaste dachy.
• Miejsce akcji to Kingston ( stolica i największe miasto Jamajki). Wśród licznych budynków na rynku wyróżnia się okazały dom z dębowymi schodami w środku, gdzie obecnie znajduje się w nim sklep. Ze względu na wyjątkowe wnętrze klienci potrafią zapłacić gotówką i wyjść bez towaru. To magia i czar tego miejsca.

W domu – Napisz pytania do każdej części tekstu – 6. Wykonaj zad. 3 i 4 ze str.120. O prace poproszę Jakuba, Dawida K., Amelkę J.

13.11.20r.

Temat: Każdy ma prawo do prywatności. Refleksje inspirowane fragmentem powieści Zuzanny Orlińskiej.

Zuzanna Orlińska – polska pisarka i ilustratorka.

Autorka powieści i opowiadań dla dzieci i młodzieży. Laureatka m.in. nagrody „Guliwer w krainie Olbrzymów” i Nagrody Literackiej im. Kornela Makuszyńskiego. Ukończyła studia na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

We fragmencie opowiadania pt. „Przeprowadzka” poznaliśmy trzyosobową rodzinę: Joannę Ciszewską – pisarkę, Marcina Chrobota – cenionego i nominowanego do literackiej nagrody Nike poetę oraz ich córkę, Tosię Chrobot, którzy początkowo planowali przeprowadzkę na osiedle strzeżone w jednej z dzielnic Warszawy – Mokotowie. Po wspólnej dyspucie i wziąwszy pod uwagę wszystkie „za” i „przeciw”, familia przeprowadziła się.

Na końcu wypowiada się nastolatka, która nie miała właściwie prawa głosu. Zadecydowano za nią. To ona dostrzega wiele stron pejoratywnych, ujemnych, wśród których wymieniła brak przyjaciół, odosobnienie sąsiadów, schematyczne zachowania mieszkańców, gdzie mężczyzn wyróżniają garnitury, a panie – garsonki.

Humorystyczne przedstawienie ojca rodziny – przykład:

Marcin Chrobot – ojciec wiecznie nieszczęśliwej i samotnej córki, Tosi; nie dla wszystkich znany i ceniony współczesny poeta; mąż pani Ciszewskiej, nieustannie odwiedzanej przez tłumy wielbicielek; pasjonat pożerania jabłek i upychania ich resztek do szklanek oraz kubków po herbatkach.

W domu – Przedstaw pozostałych członków rodziny również w sposób humorystyczny. O pracę poproszę Amelię A., Olę B. i Mikołaja.

Miłego dnia!!!

12.11.20r.

Temat: Pośrednio o bohaterach. Analiza i interpretacja fragmentów utworu Jacka Podsiadły. 

Czytamy czytankę ze ss. 113-115.

We fragmencie pochodzącym z książki ” Trzy domy”

współczesnego pisarza – Jacka Podsiadły, przyjrzymy się dziś trzem bohaterkom: Wioletcie, Aldonie i Dorocie Świniarskim wraz z ich miejscem zamieszkania.

Dom Wioletty wyróżniał się przestronnością, elegancją i nowoczesnością. Usytuowany na peryferiach miasta, zbudowany został z białego kamienia, by jeszcze bardziej wyróżniał się wśród otoczenia.

1. Dzięki zastosowaniu dużych okiem, światło dzienne swobodnie przenikało do wnętrza wygodnego domu. Z czystością nikt tu nie zmagał się, ze względu na zainstalowanie w ścianach i kanałach wentylacyjnych, pod podłogą i pod sufitem, centralnego systemu odkurzania. W celu stworzenia afrykańskiego klimatu, pokoje wyłożono drewnem, a w pokojach, na tarasie i przedpokoju można było dostrzec rzeźby rodem z Afryki.

1. Ponadto w łazience prysznic przypominał wodospad, a wanna – jezioro z bulgoczącymi ciepłymi wodami. Przyjemne ciepło zapewniała ogrzewana podłoga. Wokół domu rozciągał się zielony, równo strzyżony trawnik, wykończony na obrzeżach żywopłotem. Zabezpieczenie przed niepożądanymi gośćmi stanowił wysoki, żelazny płot ze szpiczastym zakończeniem. Wszystkie wejścia i okna ponadto wyposażone zostały w skomplikowane alarmy i zabezpieczenia. W domu – Dokonajcie szczegółowej analizy domu do wyboru – Aldony lub Doroty oraz napiszcie, w którym domu czulibyście się najlepiej i dlaczego. O prace poproszę Asię, Klaudię, Nadię i Karinę. Miłego dnia!

Temat: Ważne przestrzenie domu. 10.11.20r.

Zastanowimy się nad układem i funkcja pomieszczeń w naszych domach.

Salon, zwany dużym pokojem, zwykle widny, z ładnym widokiem na taras i część zieleni za oknem, to miejsce do wypoczynku i relaksu. Zwykle spotyka się tu większa część rodziny.

Kuchnia, jedno z przyjemniejszych pomieszczeń w domu ze względu na unoszące się w niej zapachy. Zwykle dbamy o jej czystość, estetyczny wygląd, by miło i przyjemnie spożywało nam się w niej posiłki. W obecnych czasach dniem rodzinnego zebrania się wszystkich członków domu o jednej porze przy kuchennym stole jest niedziela. To zdecydowane miejsce pojednania i łączenia domowników.

Łazienka to z kolei ulubione miejsce każdego z osobna, gdzie pozwalamy sobie na odrobinę luksusu z pachnącym żelem, pianką, bąbelkami i gąbeczką. To tu urządzamy nasze domowe SPA. Ważne miejsce ze względu na utrzymywanie właściwego stanu higieny, szczególnie istotnej dziś.

To pokrótce zasygnalizowanie ważnych miejsc w każdym domu. Ciekawa jestem waszej opinii.

W domu – Napiszcie o waszych ważnych miejscach w domu i atmosferze, jak w nim panuje. Możecie opisać też część ogrodu. O pracę poproszę Natalię, Ulę i Antoniego. Miłego dnia!!!

Temat: Co łączy różne domy? Zadania wprowadzające do tematyki rozdziału. 09.11.20r.

Co rozumiemy pod pojęciem?

domownicy, rodzina, budynek, konstrukcja, atmosfera, ciepło, serdeczność, wzajemne wsparcie i zrozumienie…

1. Wg fragmentu opowiadania „Czas domu” autorstwa polskiej Noblistki z 2018r. – Olgi Tokarczuk budowa domu w pełnym rozumieniu stała się domem, gdy ściany kwadratu pokrył dach i zatknięto na nim wiechę (słomy).

1. W domu wykończonym ostatecznie po dwóch latach – w 1936 roku zaplanowano piwnicę z trzema pomieszczeniami – pierwsza to suterena, letnia kuchnia, druga – kuchnia, pralnia, miejsce przechowania ziemniaków, trzecia – bez okien, to rodzaj schronu, ale podwójnego, ponieważ pod nią wykopano kolejny, głębszy poziom na wypadek wojny i bombardowania. Na parterze wygodnie zaplanowano dwoje drzwi – jedne wychodzące na drogę, które z ganku prowadziło wprost do dużego pokoju, drugie – przez sień do kuchni. Układ domu pozwalał na przemieszczanie się dookoła domu, dzięki połączeniu wszystkich pomieszczeń. Na piętrze czekały na wykończenie cztery pokoje, a na samej górze był przestronny strych. Przed domem, który pokryty był deskami niczym rybie łuski gospodarz – Paweł Boski specjalnie dla córki, której pobudował dom, przywiózł różne drzewka owocowe, by w przyszłości stworzyć sad. Wśród roślin były jabłonie, grusze, śliwy i włoskie orzechy. Zwieńczeniem budowy uznanego przez innych sąsiadów za niezwykle piękny dom stał się akt poświęcenia budynku mieszkalnego przez księdza.
2. Zapamiętaj nowe słowo: Archetyp = pierwowzór W domu – Wykonam zad. 4 ze str. 113. O pracę poproszę Adama p. , Dawida P. i Olę P.

Temat: Zebranie i utrwalenie najważniejszych zagadnień teoretycznoliterackich poznanych w rozdziale „U źródeł”.  06.11.20r.

1. Rodzaje literackie:

a. liryka – przeżycia i doznania wewnętrzne, podmiot liryczny, monolog liryczny, sytuacja liryczna;

b. epika – wydarzenia, dialogi i monologi, opowiadanie i opis, narrator i bohaterowie, fabuła;

c. dramat – didaskalia, wydarzenia, bohaterowie, dialogi – replika i monologi, brak narracji.

2. Przez literaturę piękną rozumiemy powieści, opowiadania, nowele, biografie, autobiografie, eseje, rys historyczny, itp.

3. Kiedy w wierszu mamy wypowiedzi podmiotu lirycznego w wypowiadającego się w 1.os. liczby pojedynczej to mamy do czynienia z liryką bezpośrednią, gdzie znamy uczucia i myśli samego podmiotu.

Wypowiedzi liryczne 1.os. liczby mnogiej świadczą o podmiocie zbiorowym, który zwykle ma ważne treści do przekazania np. w liryce apelu.

W domu – Na za tydzień wykonam zadanie 3 ze str.105 oraz wszystkie polecenia ze ss.107-108. W zad. 4 napiszcie albo rozprawkę, albo opowiadanie. Rzetelność pracy będzie oceniona z wagą 3.

Temat: Jak poprawnie akcentować wyrazy w języku polskim? 05.11.20r.

Tak, tak, to nie żart – powrócimy do fonetyki. Dobrze wypadła nam wiedza z procesów fonetycznych – udźwięcznienia czy ubezdźwięcznienia postępowego i wstecznego, czyli upodobnienia oraz uproszczenia. Czas na akcent w języku ojczystym.

W języku polskim wyróżniamy dwa rodzaje akcentów:

wyrazowy i zdaniowy.

Akcent wyrazowy polega na mocniejszym wymówieniu jednej sylaby w wyrazie. W języku polskim akcent pada na ogół na drugą sylabę od końca (akcent paroksytoniczny).

Wyjątki to:

• Wyrazy, w których akcent pada na trzecią sylabę od końca (dotyczy to przede wszystkim pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej czasu przeszłego np.: czy-ta-li-śmy, czy-ta-li-ście oraz niektórych wyrazów obcego pochodzenia zakończonych na -yka, -ika, np. fi-zy-ka, mu-zy-ka).
• Wyrazy, w których akcent pada na czwartą sylabę od końca. Są to formy pierwszej i drugiej osoby liczby mnogiej trybu przypuszczającego, np. czy-ta-li-byś-my, czy-ta-li-byś-cie.
• Wyrazy jednosylabowe, siłą rzeczy, mają akcent na pierwszej sylabie od końca, np. kot, róg (akcent oksytoniczny).

Akcent zdaniowy polega natomiast na mocniejszym wymówieniu jednego z wyrazów w wypowiedzeniu za pomocą dodatkowego wzmocnienia jego sylaby akcentowanej. W języku polskim akcent zdaniowy pada najczęściej na ostatni wyraz wypowiedzenia.

Pamiętaj także o zjawisku zwanym zestrojem akcentowym. Dotyczy ono wyrazów, które nie mają własnego akcentu, lecz łączą się w całość akcentową z wyrazem poprzednim lub następnym. Zalicza się tu m.in. przyimki (do cie-bie) oraz spójniki (chło-pcy i dzie-wczę-ta).

Krótkie podsumowanie w prezentacji:

To ciekawa lekcja fonetyki. Utrwalcie dodatkowo wiadomości z zielonej ramki ze strony 104 w podręczniku.

Mam nadzieję, że od dziś będziecie dobrze akcentować wyrazy.

Pozdrawiam!

Temat: Podsumowanie wiedzy z lektury „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego. 04.11.20r.

Pierwotny tytuł powieści z 1897 roku to „Nowa reforma” czy „Andrzej Radek”.

Cenili dziś byśmy postać księdza Wargulskiego, który odważnie przeciwstawiał się rusyfikacji w czasie trwania mszy świętej. Warto wspomnieć Rudolfa Leima, jaki nie umiał języka zaborców i celowo się nim do końca nie posługiwał, a będąc nauczycielem łaciny i greki wykazywał dużą wiedzę.

Andrzej Radek miał być wyrzucony z Gimnazjum w Klerykowie, ponieważ na lekcji matematyki inny uczeń – Tymkiewicz pozwolił sobie na drwiny z ubogiego chłopca z Pajęczyna Dolnego ze względu na jego stan zdenerwowania przy odpowiedzi przy tablicy szkolnej. Ogólnie chłopiec często bywał obiektem żartów.

W domu – Dla chętnych. Wyjaśnię z przykładami tytuł powieści „Syzyfowe prace” – wypracowanie. Do piątku. Pozdrawiam.

Temat: Analiza i interpretacja plakatu „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego”. 03.11.20r.

Plakat ma na celu skupienie uwagi odbiorcy na przedstawionych postaciach pierwszego planu. Chłopiec usytułowany do nas tyłem to sam Marcin Borowicz – główny bohater powieści obyczajowo – historycznej z 1897 roku pt. „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego. Rozpoznajemy go przede wszystkim po mundurku szkolnym. Odwołując się do treści lektury, wiemy, iż młodzieniec uczył się w czasie zaboru rosyjskiego w męskim Gimnazjum w Klerykowie. Wybrana pozycja może oznaczać ukrywanie twarzy bohatera powieści, ze względu na jego początkową uległość władzy w rosyjskiej szkole i poddawanie się rusyfikacji. Obejmująca Borowicza Anna Stogowska, zwana Birutą ma poważną twarz ze wzrokiem skierowanym wprost na odbiorcę. To kolejne nawiązanie do postaci drugoplanowej powieści. Wiemy, że to najstarsza córka lekarza wojskowego, Polaka o niechlubnej reputacji i Rosjanki. Biruta to dobrze ucząca się uczennica siódmej klasy żeńskiego Gimnazjum w Klerykowie, która przyrzekła sobie „poświęcić życie czemuś innemu”, stąd nie kierowała wzroku na chłopców. Tu też nie patrzy na Marcina, jaki darzył ją miłością platoniczną, ale trzyma w obu dłoniach na jego plecach symboliczne ptasie skrzydła w barwach narodu polskiego. Skrzydła nawiązują do godła Polski, z jakim w pełni identyfikuje się Stogowska, którą matka – Rosjanka sumiennie uczyła języka polskiego i pilnowała, by córka znała literaturę polską.

Drugi plan tworzy mur lekko podniszczony, zatem sugeruje szkołę, do jakiej na co dzień uczęszczali polscy uczniowie w zaborze rosyjskim. Dwujęzyczny napis, odnoszący się do powieści Żeromskiego uświadamia odbiorcy, iż Rosjanie próbowali zrusyfikować przede wszystkim polskie dzieci i młodzież, ale dzięki determinacji Polaków ich trud okazał się nadaremny, okazał się syzyfową pracą.

Całość plakatu utrzymana w barwach szarości, dobrze oddaje klimat z czasu zaborów Polski, a akcent biało- czerwonych skrzydeł orła na pierwszym planie znamionuje głęboki patriotyzm rodaków, żyjących w XIX wieku.

W domu – Dokonaj analizy i interpretacji okładki lektury.

O prace poproszę Malwinę, Sebastiana i Maję. Pozdrawiam.

Temat: Sprawdzenie stopnia zrozumienia lektury „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego. 30.10.20r.

1. „Syzyfowe prace” jako gatunek literacki to powieść obyczajowo – historyczna.
2. Marcin Borowicz spotkał się z Bernardem Zygierem w Gimnazjum w Klerykowie, gdzie podczas lekcji lekcji języka polskiego u pana Sztettera chłopiec wyrecytował wiersz „Redutę Ordona” Adama Mickiewicza. Inny chłopiec to Tomasz Walecki, zwany Figą, podczas lekcji historii zaoponował ze względu na obraźliwy obraz wyznawanej religii do nauczyciela, Kostriulewa.
3. Marcin Borowicz pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej.

W domu – Jak uczniowie uczyli się w Gimnazjum w Klerykowie w czasie zaboru rosyjskiego? – rozprawka. Pamiętaj o cytatach. Prace przysyłamy wszyscy.

Temat: Nauczyciele i proces nauczania w „Syzyfowych pracach” Stefana Żeromskiego. 29.10.20r.

1. Nauczyciele w zaborze rosyjskim a. Pan Majewski – współpracował z władzą szkolną w zaborze, udzielał korepetycji uczniom starającym się dostać do Gimnazjum Męskiego w Klerykowie, dbał o stronę finansową – czerpał korzyści materialne od rodziców dzieci przyjętych do szkoły; jawnie gardził ubogimi rodzinami, a wyróżniał uczniów z rodzin majętnych i szlacheckich; wyrzekł się własnej, polskiej narodowości, by lepiej służyć obecnej władzy rosyjskiej; zasiadał w komisji egzaminacyjnej. Marcin Borowicz jawnie ukarał nauczyciela za uległość rusyfikacji, prześladowanie polskich uczniów i obrzucił go pewnego wieczoru grudkami błota, mszcząc się w ten sposób za służalczość zaborcom. b. Rudolf Leim – gospodarz klasy pierwszej oddziału A, nauczyciel łaciny w klasach młodszych, słabo mówił po rosyjsku, należał do weteranów szkoły; ze względu na uporczywe noszenie na głowie niemodnego nakrycia głowy w postaci okazałego pieroga, był rozpoznawalny w środowisku szkolnym, ale i często bywał obiektem drwin i śmiechów ze strony uczniów; na lekcji panował u niego porządek i cisza, budził strach u podopiecznych; za głośne mówienie w języku polskim przez Marcina Borowicza nauczyciel zostawił chłopca na dwie godziny w tzw. „kozie”; c. pan Sztetter – rusyfikator w pełnym tego słowa znaczeniu, uczył na co dzień języka polskiego zwykle przypadającego na pierwszą godzinę lekcyjną, gdzie wszyscy uczniowie jeszcze drzemali; zaniedbywał swoje obowiązki, bojąc o własną posadę w gimnazjum; celowo zniechęcał uczniów do nauki języka swoich przodków; nie dbał o należyty porządek w klasie na swoich lekcjach; posiadał duży zasób wiedzy, ale dawał tylko jej namiastkę; nie miał posłuchu wśród uczniów; „w ciągu całej lekcji nie mówił ani słowa po polsku”; d. Nogacki – nauczyciel arytmetyki, jawił się urzędnik surowy, sprawiedliwy, sumienny, obowiązkowy, nie zwracał uwagi na rusyfikowanie swoich uczniów; przede wszystkim uczył zawiłych zagadnień matematycznych; twierdził, że matematyka jest ” jako góra winnym krzewem”; zmuszał chłopców do myślenia po rosyjsku i wpajał im rosyjskie schematy, formuły, które wciskał, wpajał w umysły i w pamięć dzieciom; wymagał szybkiej, natychmiastowej, piorunującej kombinacji, prędkich odpowiedzi; „poddaje swych uczniów jednostajnemu procesowi, które w efekcie przynosi wynarodowienie”; e. Iłarion Stiepanycz Ozierskij – nauczyciel języka rosyjskiego, nie umiał utrzymać posłuszeństwa i porządku wśród uczniów; jego frak był wiecznie wysmarowany kredą, a guziki pomalowane atramentem przez „wdzięcznych” wychowanków , przez co wywoływał powszechny śmiech i drwiny; jego aparycja nie sprzyjała uznaniu – to człowiek otyły z czaszką gołą jak kolano, „z policzkami obwisłymi, zadartym nosem i oczami śledzia”; wielki brzuch dźwigał na na krótkich nogach, nie omijał żadnej kałuży i zawsze chadzał unurzany w błocie do kostek; poliglota; znawca twórczości Puszkina i Gogola; zwykle roztargniony, nie mógł sam trafić do domu, wysługiwał się w tym celu uczniami; f. ksiądz Wargulski – pochodził z mieszczuchów, z tzw. „gulonów”; ze względu na uczony przedmiot nie mógł przeciwstawić się rusyfikacji; należał do osób ” wielkich, zgarbionych, o bardzo szerokich ramionach, rękach długich, żylastych i ogromnie muskularnych”; mówił w sposób prędki, niezrozumiały i niewyraźny, tłumił usta, przypominające prosta linijkę, siwizna przyprószyła jego włosy; zwykł pytać na wyrywki uczniów z podstawowych modlitw, typu „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Mario”; stanowczy i uparty, nie zgadzał się z mówieniem w języku zaborcy; w skrajnych przypadkach używał nawet siły; bezkompromisowy – bez wahania wyprosił inspektora i zepchnął go ze schodów za drzwi świątyni, przeciwstawiając się śpiewaniu hymnu na cześć cara przez młodzież w języku rosyjskim; budził szacunek i uznanie wśród uczniów; zasiadał w komisji egzaminacyjnej.

Temat: Proces nauczania w trudnym okresie zaboru rosyjskiego w lekturze „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego. 28.10.20r.

1. Szkoła w Owczarach.

1. Nad drzwiami wejściowymi widniała tabliczka z rosyjskim napisem: „Naczalnoje Owczarskoje Ucziliszcze” – co oznaczało szkołę początkową w Owczarach. Obok budynku stała skromna, niewielka obórka wraz z kupką krowiego nawozu. Nieopodal przestrzeń zajmował warzywny ogródek. Naukę prowadził pan Ferdynand Wiechowski, gdzie szczególnie dbał o naukę języka rosyjskiego. W małej izbie szkolnej uczyło się około piętnaściorga dzieci, mocno ściśniętych ze sobą. W pomieszczeniu klasowym znajdowała się katedra nauczyciela, tablica, mapy, ale i piec czy kuchnia węglowa, na której żona nauczyciela przyrządzała posiłki dla domowników. Dzieci uczyły się trudnej i żmudnej sztuki kaligrafii, ale i arytmetyki czy języka zaborcy. Przy przyjęciu dziecka na etap wstępny, rodzice zobowiązani byli uiścić opłatę w naturze, tzn. zabezpieczyć byt dziecka workiem mąki, grochem, rybami, płótnem. Nauczyciel zmuszał podopiecznych do śpiewu pieśni religijnych w szkole w języku rosyjskim i wymagał pilnie znajomości ich słów. Bardzo korzystnie wypadł podczas kontroli wizytatora Jaczmieniewa, gdzie uczniowie różnie odpowiadali na pytania. Wyróżniał się prymus Piotr Michcik, ale to matki dzieci przyczyniły się do zyskania dobrej oceny pracy pana Wiechowskiego, kiedy narzekały na ciągłą jego naukę języka rosyjskiego w stosunku do dzieci. Jego nadgorliwość docenił inspektor. W domu – Opiszę inny moment z nauki Marcina Borowicza, np. w Gimnazjum w Klerykowie. O pracę poproszę – Amelkę A. Mikołaja i Klaudia.

27.10.2020r.

Temat: Elementy biograficzne w powieści „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego.

1. Podobieństwa między powieścią obyczajową a biografią Stefana Żeromskiego: a. obaj pochodzili ze zubożałej rodziny szlacheckiej; b. związani emocjonalnie z matkami; c. około 15 roku życia Żeromski stracił matkę , podobnie, jak Marcin Borowicz; d. obaj uczęszczali do gimnazjum – Stefan do kieleckiego, a Marcin do klerykowskiego; e. nosili mundurek szkolny w gimnazjum męskim; f.. związani z zaborem rosyjskim i rozumiejący proces rusyfikacji; g. ojcowie wpajali chłopcom wartości patriotyczne – sami związani z powstaniem styczniowym, w wyniku którego zaborcy skonfiskowali część rodzinnego dobytku; h. w czasie edukacji ze względu na trudne warunki finansowe i szybką śmierć obojga rodziców, chłopcy dorabiali korepetycjami; i. mieszkali na stancji. W domu – Opisz, jak wyglądało mieszkanie i stosunki z właścicielką Marcina u pani Przepiórzycy. O odesłanie pracy poproszę Jakuba, Aleksandrę B. i Dawida K.